Hoe voelt long covid? Jet Peters maakte graphic novel over haar ziekte-ervaring

Posted on August 5, 2024 by admin

Jet kreeg, zoals wel meer mensen, in 2020 corona. Maar toen dat voorbij leek en ze beter dacht te zijn, bleek ze, ook zoals velen, de lange nasleepziekte van corona te hebben die long covid wordt genoemd. „Ik kon niemand uitleggen wat ik had. Althans niet met woorden”, vertelt grafisch vormgeefster en illustrator Jet Peters (1986) uit Rotterdam. „Tot ik ongeveer een jaar geleden, terwijl het herstel langzaam intrad, ontdekte dat ik het wel tekenen kon.”

Met beelden in combinatie met woorden kon ze ineens wel uitdrukken wat dat betekende, long covid hebben. Die vreemde hersenmist die je ineens kan overvallen, de zware hoofdpijn, de hartkloppingen, de onverklaarbare spierpijn en de aanhoudende vermoeidheid die je lamlegt en ieder sociaal contact tot een uitputtingslag maakt.

Het hoofdpijn-beest

Dat ze het wel kon tekenen, kwam mede doordat ze de vraag kreeg: hoe voelt dat dan, die zware hoofdpijn van je? „Als antwoord ben een kwaadaardig beest in m’n hersens gaan tekenen. Zo voelde het. Toen kreeg ik het idee: ik ga een graphic novel maken over hoe het voelt als je long covid hebt. Over hoe ik het ervaren heb.”

Dat getekende persoonlijke long covid-verslag ligt er nu. In tijden van long covid is een beeldverhaal van 126 fascinerende pagina’s met tekeningen in kleur en zwart-wit en flarden tekst. In verschillende tekenstijlen maakt Peters heel invoelbaar hoe het voelt, long covid hebben. Hoe je van iemand die aan het bruisende stads- en werkende leven meedoet, ineens gevangen zit in je lichaam. Douchen is al te zwaar.

Foto’s:

In kale zwart-wit tekeningen zien we Peters aanvankelijk gevangen zitten in haar huis, in haar hoofd. Dat de trap vanuit haar bovenwoning naar beneden een onneembare barrière is, brengt ze beklemmend in beeld.

Vrienden, familie, hulpverleners, wetenschappers, jijzelf – niemand weet wat je precies hébt als je long covid hebt. Of hoe je beter kan worden. Dat maakt je eenzaam en wanhopig. Peters werkte als freelance vormgever (onder meer voor NRC) ook door, zo goed en kwaad als dat ging.

De kwakzalver-afgrond

„Ik begreep ineens heel goed waarom mensen met long covid in de kwakzalver-afgrond vallen,” vertelt Peters. Die wanhoopsfase, inclusief afgrond, is ook mooi verbeeld.

„De herstelzorg, de voorgeschreven fysiotherapie, het stopt op een gegeven moment bij long covid.”

In die gedwongen rust kwam bij haar het inzicht om beter om te gaan met long covid, om dingen in haar eigen tempo te doen. Zo leerde ze langzaam weer genieten van de wereld – er komt weer kleur in het leven, zie je letterlijk in de strip.

Inmiddels is ze beter en haar graphic novel af. „Nu nog een uitgever, dan is het helemaal klaar,” zegt ze.

Linkse Dissanayake wint presidentsverkiezingen Sri Lanka

admin
September 23, 2024
0

In Sri Lanka is de linkse kandidaat Anura Kumara Dissanayake gekozen tot nieuwe president. Dat meldde de kiescommissie na de tweede telronde op zondag, volgens internationale persbureaus. Na de eerste telronde had geen van de kandidaten nog de vereiste 51 procent van de stemmen gehaald. In de ronde daarna werden ook de ‘tweede-keuze-stemmen’ meegeteld, die kiezers in Sri Lanka moeten opgeven.

Dissanayake versloeg uiteindelijk met ruim 57 procent van de stemmen de oppositieleider Sajith Premada, die ruim 43 procent behaalde. Ook behaalde hij de overwinning op de zittende liberale president Ranil Wickremesinghe, die de regering twee jaar geleden tijdelijk overnam nadat zijn voorganger moest aftreden. Wickremesinghe werd door de regering aangewezen om diepe economische problemen op te lossen en zou maar voor twee jaar president zijn. Hij moest genoegen nemen met zo’n 17 procent van de stemmen.

Economische en politieke instabiliteit

Sinds 2022 kampt Sri Lanka met grote economische en politieke instabiliteit, die door veel Sri Lankanen wordt toegeschreven aan de politieke elite die het eiland de afgelopen twintig jaar heeft bestuurd. Dissanayake beloofde tijdens zijn campagne korte metten te maken met corruptie en het land transparant te leiden. Ook heeft Dissanayake gezegd de economie uit het slop te trekken door de industrie en de IT-sector verder te ontwikkelen.

Met zijn belofte van vernieuwing wist Dissanayake zich te ontdoen van de schaduw die hangt over zijn marxistische partij Janatha Vimukthi Peramuna (JVP), die in de jaren zeventig en tachtig medeverantwoordelijk was voor bloedig politiek geweld in Sri Lanka.

De partij maakt deel uit van de NPP-alliantie, een progressieve groep partijen die kwam bovendrijven tijdens de protesten van 2022. Met name jongeren en arbeiders stemden op de coalitie, die voor het eerst kan gaan meeregeren nadat in voorgaande verkiezingen amper een rol werd gespeeld.

Opinie | Vroeger

admin
September 23, 2024
0

Mijn man en ik waren uitgenodigd om op de school van onze kleindochter te komen vertellen over vroeger. Mijn man vertelt over de eerste telefoons in het dorp waar hij opgroeide. „Jullie hebben allemaal een telefoon, maar vroeger had nog niemand een telefoon. Alleen de dokter en de burgemeester hadden er een.”

„Wat hadden ze er dan aan?”, klonk ad rem achter uit de klas.

Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]

Wat vindt NRC | Laat het kabinet eerst maar eens formuleren wat cultuur is

admin
September 23, 2024
0

‘Een nieuwe wijs bij een zeer oud liedje: de rancune jegens de cultuur van hen die de culturele gewordenheid uitsluitend voelen als schoolballast, omdat zij er door gehandicapt werden, in plaats van gevormd.” Zo zag schrijver Menno ter Braak in zijn essay De nieuwe elite een wereld met een beperkte cultuur. Bij hem ging het niet om het geld dat cultuur kon opleveren, maar om de vraag wat voor samenleving je krijgt als cultuur aan banden wordt gelegd of wanneer een visie op cultuur ontbreekt.

In de nabeschouwing, volgend op Prinsjesdag 2024, gaf elke coalitiepartij aan niet blij te zijn met de btw-verhoging van 9 naar 21 procent op cultuur, boeken en kranten, maar voor een „solide begroting” zat er niets anders op, zo werd geredeneerd. De verhoging moet vanaf 2026 ingaan en 2,3 miljard euro per jaar (inclusief de btw-verhoging op sport en logies) opleveren. Daarmee behoort Nederland in één klap tot de top van Europa wat belasting op cultuur betreft: in Duitsland is de btw op cultuur 7 procent, in België 6 procent en in Frankrijk 5,5.

Er zijn verschillende manieren om tegen de btw-verhoging te pleiten. Je kan zoeken naar een alternatief om aan 2,3 miljard voor de schatkist te komen. Zo dienden Rob Jetten (D66) en Jimmy Dijk (SP) een amendement in om de verhoging terug te draaien en opperden alternatieven als een btw-verhoging op rode diesel, afschaffing van de landbouwvrijstelling en het beperken van de korting op energiebelasting door gasgrootverbruikers. De Raad van State wees er daarnaast op dat er geen specifieke impactanalyse is verricht over de potentiële effecten van de verhoging in de sector.

Interessanter is dat de Raad van State niet alleen met een financieel argument kwam, maar ook nadacht over de gevolgen voor de samenleving. Ze wees erop dat de btw-verhoging gevolgen heeft voor de fundamentele grondrechten als vrijheid van meningsuiting en informatie: Nederland heeft „de verantwoordelijkheid pluriformiteit van de media te garanderen”.

Een verhoging van de btw op cultuur en media zorgt er niet alleen voor dat die vooral toegankelijk zijn voor een gegoede elite, maar beperkt ook een breed te voeren debat over visies op de samenleving. Cultuur is niet alleen de Nationale Opera die zes uur Wagner uitvoert, of het podium van een harmonieorkest. Cultuur is niet alleen het brengen van succesnummers als De soldaat van Oranje, de Toppers of een zoveelste Rembrandttentoonstelling. Cultuur is ook stem geven aan nog onbekende of niet gecanoniseerde kunstenaars.

De cultuursector zelf benadrukte de laatste tijd dat er gaten zaten in de plannen, zoals: je kan als kabinet niet leesbevordering willen stimuleren en toch boeken duurder maken. Er werd op Prinsjesdag een symbolische kassabon uitgerold om te tonen dat er minder cultuur geconsumeerd zal worden. Dat zal allemaal kloppen. Waar het in het debat – ook vanuit de cultuursector zelf – echter aan ontbreekt, is het antwoord op de vraag wat cultuur eigenlijk is. Cultuur is namelijk niet alleen om te consumeren, is niet alleen leuk of mooi; het is vooral een pijler van een samenleving. Dat in het hoofdlijnenakkoord er met geen woord over cultuur wordt gerept is veelzeggend: dit kabinet heeft niet alleen geen visie op cultuur, maar kijkt er ook compleet overheen. Voordat een kabinet de btw-verhoging instelt zou het moeten kunnen verwoorden wat het onder cultuur verstaat, besef tonen van de volle breedheid van cultuur, in plaats van te doen alsof het ‘schoolballast’ is waar je graag vanaf wil.