Hoe verkeerd afgestoken vuurwerk een fatale afloop kreeg: ‘Ik kreeg pas een ongerust gevoel toen ik hem niet kon bereiken’

Een „stuk of dertig, veertig huisdieren”, had het management van het Hilton Hotel op Schiphol dit jaar verwacht. Maar op Oudjaarsdag lijkt het hier wel een hondenshow: teckels, labradors, australian sheperds, hazewinden, chihuahua’s met zilver glimmende dekjes, ruige rescue dogs uit de straten van Thessaloniki en Boekarest. De gasten krijgen speciale ‘welkomstpakketten’: „U mag één hondenspeeltje kiezen.”

Het Hilton Hotel op Schiphol heeft een ‘pet friendly policy’. Honden en katten zijn toegestaan, twee huisdieren per kamer. Op de luchthaven Schiphol is het afsteken van vuurwerk streng verboden en de kamers zijn zo geluiddicht dat je opstijgende Boeings en Airbussen op de naastgelegen Buitenveldertbaan met geen mogelijkheid kunt horen.

Een perfecte plek, kortom, om te ontkomen aan het vuurwerkgeweld dat ook dit jaar weer over Nederland rolde – ook in de 19 gemeenten waar dit jaar het afsteken van consumentenvuurwerk verboden was.

Hotelgast Sharon Buitendijk spreekt smalend over het Rotterdamse vuurwerkverbod. Vorig jaar was ze met haar man en Dexter – een elfjarig „vuilnisbakkie” dat nog het meest weg heeft van een maltezer – thuis gebleven. Dat is slecht bevallen, zegt Buitendijk. „Dexter is niet bang, maar hij begint al vanaf drie uur ‘s middags met blaffen. Hij heeft een hartprobleempje. Hij maakt zich veel te druk.”

Trillen en hijgen

Een gezin met twee dochters uit Nijmegen zit op loungestoelen in de hal met Nanoo en Woody, twee witte schoothondjes (ras: Coton de Tuléar) die aan het ruziën zijn om een kauwstaaf. Vooral Nanoo heeft last van het vuurwerk, vertelt jongste dochter Mea (9). „Dan trilt ze en hijgt ze, gaat de hele tijd rondlopen.” De afgelopen dagen heeft het al flink geknald en wilde Nanoo niet meer eten, vertelt Mea’s moeder. Het gezin heeft toegeleefd naar het verblijf in dit luxe hotel met sauna en bubbelbad: „Als we maar éven een nachtje weg konden.”

Eén nachtje knallen is nog wel door te komen, vertellen de baasjes in de hal van het Hilton. Maar ieder jaar lijkt het afsteken eerder te beginnen. In Almere is het al weken aan de gang, vertelt Ronnie Kerkhoff. Als hij aan het lopen is met Nicci (een kruising van een husky en een herder) dan zijn ze in Almere niet te beroerd om de strijkers nét even zijn kant op te gooien. „Ik probeer het zo veel mogelijk te ontwijken”, zegt Kerkhoff. „Want als ik stress krijg, dan krijgt zij óók stress.” Kerkhof – wit petje op blauwgeverfde krullen – had zijn leven gewijd aan dansen, maar na twee jaar in de internationale top werd hij buschauffeur: „Ik had geen zin om iedere keer om een baantje te moeten bedelen.”

Valentyn Bondartsjoek en Ksenia Lavriënko zijn gevlucht voor de oorlog in Oekraïne, maar hebben dezelfde hond als de Russische president Poetin: een enorme Japanse Akita Inu. „Daar probeer ik maar niet aan te denken”, lacht Valentyn.

Damir Hadzic vocht mee in drie opeenvolgende oorlogen in voormalig Joegoslavië („Slovenië, Kroatië, Bosnië”) en werkte daarna als ontwikkelingswerker in onder meer Kenia en Afghanistan. Niet dat het geknal hem herinnert aan de oorlog, zegt Hadzic. „Het is gewoon irritant, dat lawaai. Jullie Nederlanders zeggen dat vuurwerk een traditie is, maar ik heb nog nooit een Rembrandt gezien waarop vuurwerk afgestoken wordt.”

Windhond in sweater

Ook sommige honden en katten hier hebben een verhaal. De crèmekleurige Perzische windhond van Hadzic en zijn Poolse partner Gosja Rabakon mag dan de elegantie zelve zijn in haar mintgroene gebreide sweater, twee jaar geleden zwierf Hamayel nog door de straten van Dubai – afgedankt omdat ze niet aan alle raskenmerken voldeed.

De zwarte Ierse greyhound Murphy (acht jaar en al wat grijs rond de lange spitse snuit) kwam uit in tien professionele races onder zijn wedstrijdnaam Our boy Rex, waarvan hij er zeven won. Zo’n tienduizend euro aan prijzengeld had Murphy al verdiend, maar toen raakte hij geblesseerd. „Die honden bereiken een snelheid van tegen de zestig kilometer per uur”, zegt zijn Oostenrijkse baas Roland Prieler. Toen Murphy werd afgekeurd voor de wedstrijdsport had hij het geluk dat de Stichting Greyhound in nood zich over hem ontfermde. „Anders hadden ze hem waarschijnlijk afgemaakt.”

Te vroeg uit het nest

Dwergkeeshondje Jax, een pluizenbol met zwarte kraaloogjes, zit het liefst bij Anouk Hartgers op schoot. Jax is geboren in Rusland en kwam via een tussenhandelaar in Nederland terecht. Waarschijnlijk is ze vroeg uit het nest gehaald, zegt Hartgers’ vriend Bryan van Bentum. Onvoorzichtige kinderen die haar onverwacht aanhalen kunnen een knauw krijgen. „Gelukkig bijt ze niet door.”

Van Bentum is makelaar en Hartgers werkt in de zorg, maar dankzij Jax (van ‘Ajax’) en hun andere hond Frenky (vernoemd naar de spelverdeler van Barcelona) beginnen honden hun beroep te worden. Hartgers maakt stijlvolle hondenspeeltjes. Haar hobby is uit de hand gelopen: de speeltjes van ByJax liggen in winkels van Amsterdam tot Brussel. „We proberen de naam zo groot mogelijk te maken”, zegt Van Bentum, „en ik bemoei me een beetje met het financiële…” „En brengt de pakketjes weg”, vult Hartgers aan.

Jax kan de jaarwisseling goed aan, maar Frenky vindt het spannend. Degene die het meeste lijdt in het gezin is echter Van Bentum zelf. „Ik ben hartstikke bang voor knallen, ik raak volledig in paniek. Daarom zijn we altijd weg met Oud en Nieuw.”

Delen

Mail de redactie

De Goudse singels zijn omringd door camera’s en hagelnieuwe borden. „Zone”, staat er boven een rode verbodscirkel, met daarin een vrachtwagen en een bestelbusje. Daaronder een pictogram van een camera. De boodschap: per 1 januari mogen hier geen vervuilende bedrijfsbusjes en vrachtwagens meer langs. Het betekent niet dat elke dieselbus geweerd wordt. Het verbod geldt vooralsnog voor de meest vervuilende voertuigen. In 2030 is het de bedoeling dat alle bedrijfsbusjes en vrachtwagens elektrisch zijn.

In de Goudse Feestwinkel staat Richard Mooijekind achter de toonbank. Mooijekind heeft een bestelbus die op diesel rijdt om daarmee ballondecoraties te bezorgen, maar die bus is nog niet zo vervuilend dat hij die meteen moet vervangen. „Wij hebben nog twee jaar de tijd”, zegt hij, terwijl een klant een Thunder Cracker afrekent. Toch maakt Mooijekind zich zorgen. „Als we die bus moeten vervangen, dan gaat ons dat zo’n 60.000 euro kosten.”

‘Gedegen voorbereiding’

Gouda is niet de enige gemeente waar een zero-emissiezone voor ondernemers worden ingevoerd. Vanaf 2025 is er zo’n zone in de binnenstad van veertien gemeenten, waaronder Amsterdam, Den Haag, Eindhoven, Rotterdam en Utrecht. Die zones zijn volgens de Goudse wethouder Judith Sargentini (GroenLinks) het gevolg van „een jarenlange, gedegen voorbereiding” van Nederlandse gemeenten, waarbij werd samengewerkt met tientallen organisaties uit onder meer de transportsector en de Rijksoverheid.

Volgens Sargentini wordt van ondernemers niet het onmogelijke gevraagd. Er zijn overgangsregelingen en uitzonderingssituaties afgesproken voor bedrijven die het niet kunnen betalen of die bijna met pensioen gaan. De gemeenten gaan over de invoering van de zones en over de handhaving daarvan.

Maar toch ontstond er, door tumult in Den Haag, de afgelopen maanden veel verwarring. Gingen de zones nou wel of niet door? Sargentini: „Daar baal ik van. Het is voor mensen niet meer te volgen. We staan er daardoor als gezamenlijk openbaar bestuur in Nederland niet goed op.”

Verwarring

De verwarring begint nadat VVD-Kamerlid Hester Veltman afgelopen oktober een motie indiende. In het hoofdlijnenakkoord staat dat bekeken moet worden hoe het instellen van de zero-emissiezones kon worden uitgesteld. In de motie verzoekt Veltman de regering om vorm te geven aan een uitzondering voor ondernemers tot 2029. De motie haalt een Kamermeerderheid.

PVV-staatssecretaris Chris Jansen van Infrastructuur en Waterstaat reageert op 22 november, minder dan anderhalve maand voor de invoering van de zones. Hij wil de overgang naar de emissiezones versoepelen. Zo wil de staatssecretaris dat er een boetevrije periode van een jaar moet worden ingevoerd en dat de overgangsregeling voor een bepaalde categorie dieselbusjes moet worden verlengd.

41 brancheorganisaties uit de mobiliteitssector, waaronder Techniek Nederland en de RAI Vereniging, sturen Jansen daarna een boze brief. Er is volgens de organisaties „al jaren” overleg gevoerd over de haalbaarheid van de plannen, ook met het ministerie van Jansen. De organisaties stonden achter de invoering per januari 2025, de plannen zouden er voor zorgen dat alle ondernemers mee kunnen doen. De brief van Jansen zorgt volgens de organisaties voor onduidelijkheid en oneerlijkheid omdat sommige ondernemers al verduurzaamd hebben. „Een uitermate ongewenste situatie.” Uiteindelijk blijkt half december dat het kabinet en de Kamer de gemeenten niet buitenspel gaan zetten met een spoedprocedure.

Schone binnensteden

Volgens Rob van Tilburg, directeur programma’s van milieuorganisatie Natuur en Milieu – ook betrokken bij de overleggen van de afgelopen jaren – wordt door de acties van het kabinet en de Kamer totaal overschaduwd waarom de zones ooit bedacht zijn. „Voor schone binnensteden en om de klimaatdoelen te halen. Daar hebben wij ons met de brancheorganisaties voor ingezet.”

Een kakafonie van onduidelijkheid

De bemoeienis van Den Haag noemt hij „een voorbeeld van onbetrouwbare politiek”. Het ergert hem dat het Rijk net heeft gedaan alsof zij iets over de zones te zeggen hebben, terwijl dat niet zo is. „Met als gevolg een kakafonie van onduidelijkheid.” Dat de zones alsnog worden ingevoerd „ondanks deze woelige bumpy ride” noemt Van Tilburg „een compliment aan de gemeenten.”

De Amsterdamse wethouder Melanie van der Horst zei eind december tegen nieuwszender AT5 dat ze het gevoel had dat de Tweede Kamer het gezag van de gemeenten probeerde te ondermijnen, onder meer door de aangenomen motie van Kamerlid Veltman. Van de gesprekken met staatssecretaris Jansen had Van der Horst „een heel ongemakkelijk gevoel” gekregen.

Wethouder Judith Sargentini van Gouda vindt dat deze manier van politiek bedrijven een vorm van „management by shouting around” is. „Er wordt over de zones gesproken alsof het slecht is voorbereid en er grote rampen staan te gebeuren. En dat klopt gewoon echt niet.”

‘Ondernemers serieus nemen’

Volgens Hester Veltman is het juist aan de landelijke politiek om actie te ondernemen als er signalen zijn dat regelingen niet goed worden uitgevoerd. Ze zegt met „vele ondernemers” en brancheverenigingen te hebben gesproken die zorgen hadden over de zones. „Ik wil de ondernemers serieus nemen die zeggen dat ze in de problemen komen door de nieuwe regels.” Ze is nog niet tevreden over hoe de zones nu worden ingevoerd en wil de komende tijd de situatie in de gaten blijven houden.

Een woordvoerder van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zegt dat het kabinet „een afgewogen en gebalanceerd pakket van maatregelen” heeft gepresenteerd, die recht doen aan eerder gemaakte afspraken en „de nieuwe politieke werkelijkheid.”

De zones gaan dus door. Maar toch is er nog steeds sprake van discussie tussen kabinet en gemeenten. Verschillende gemeenten die NRC benaderde geven aan de eerste vier maanden geen boetes op te leggen aan mensen die met een te vervuilend busje of vrachtwagen de stad in komen. Eerst geven ze waarschuwingen en daarna volgen boetes van 120 euro per bestelbusje en 300 euro voor een vrachtwagen. Volgens een woordvoerder van het ministerie zet het kabinet daarentegen nog steeds in „op een boetevrije periode van één jaar.”

Voor ondernemer Maurice Koster, van het Gouds Kaashuis, is het er allemaal niet duidelijker op geworden. „De gemeente zegt dit en de landelijke overheid het tegenovergestelde. Ik heb besloten dat ik voorlopig mijn dieselbusje nog niet weg doe, want deze nieuwe zone kan voor mijn gevoel weer heel snel worden teruggedraaid.”

Delen

Mail de redactie