In de strijd tegen abortus zijn alle middelen geoorloofd. Was dat wat de auteurs dachten toen ze opschreven dat vrouwen na het slikken van de abortuspil (mifepriston) vaker met complicaties op de eerste hulp kwamen dan vrouwen die een zuigcurettage in een kliniek ondergingen? Hoe dan ook: een conservatieve rechter in Texas maakte dankbaar gebruik van het onderzoek toen hij besloot dat mifepriston van de markt moest. Al die extra zorg, dat konden de overwerkte dokters er niet bij hebben.
Een wakkere medicijnonderzoeker waarschuwde de uitgever, Sage Journals, waarop twee onafhankelijke experts de studie door de gehaktmolen haalden. Dat bleek niet zo moeilijk. De onderzoekers beschreven een toename in eerste-hulpbezoeken door de abortuspil, zonder te kijken naar de totale groei van eerste-hulppatiënten. En ze ‘vergaten’ nog iets: misschien kwamen er wel meer vrouwen naar de spoedeisende hulp omdat de afstand tot een abortuskliniek te groot was. Als vrouwen twijfelen of de bloedingen wel normaal zijn, melden ze zich bij de spoedeisende hulp. Wat de onderzoekers een ‘complicatie’ noemen hoort simpelweg bij de opgewekte miskraam.
Sage trok in totaal drie studies van de eerste auteur James Studnicki terug, met als uitleg dat de opzet en methoden niet deugden, dat veel aannames verkeerd waren en de data-analyses niet klopten. En dus konden de conclusies ook door de versnipperaar.
Banden met pro-life-beweging
Het wetenschappelijk tijdschrift Nature vroeg zich af hoe de rommelstudies überhaupt door de beoordeling waren gekomen. Wat bleek, een van de deskundigen die de studies voor publicatie lazen, had net als de auteurs banden met het onderzoeksinstituut van de Amerikaanse pro-life-beweging.
Er worden wel meer studies teruggetrokken. Maar wat dit geval laat zien is hoe sterk ook de wetenschap besmet is door het gepolariseerde abortusdebat. De journalist van Nature beschrijft hoe gering het zelfreinigend vermogen van de wetenschap in dit veld is. Als tijdschriften overwegen een studie terug te trekken of erbij te melden dat er ‘zorgen’ zijn, is het niet ongebruikelijk dat ze meteen een rechtszaak aan hun broek hebben wegens reputatieschade. Ook Studnicki dreigt met juridische stappen.
Eerder bleek al dat er bladen zijn die dan zwichten. The BMJ onthulde vorig jaar dat medewerkers van The British Journal of Psychiatry waren opgestapt omdat het blad een terugtrekking niet aandurfde. In februari publiceerde The BMJ een oproep van 17 onderzoekers. Ze schrijven dat ten minste vier zwaar bekritiseerde studies over het verband tussen abortus en mentale gezondheid in rechtszaken misbruikt zijn. En wat de gevolgen zijn als redacties hun ethische plicht niet nakomen om op z’n minst een ‘expression of concern’ toe te voegen. Liever nog: terugtrekken die studies.
In de Verenigde Staten is het wachten op het hoogste juridische orgaan, het Supreme Court. Dat moet het vonnis van de Texaanse rechter nog bevestigen. Sceptici vrezen dat het terugtrekken van de abortusstudies weinig zal uitmaken. Dat mifepriston veilig is, telt niet zolang de foetus boven de moeder gaat.
