Hoe je de Sonja Barend Award wint

Wat maakt een tv-interview goed? „Je weegt het onweegbare”, verzucht Walter van der Kooi aan de telefoon. Zijn overpeinzingen bij de vraag wie of wat nu eigenlijk de kwaliteit van een interview bepaalt, maakten dat de tv-recensent van De Groene Amsterdammer „één of twee keer” niet deelnam aan de vakjury van de Sonja Barend Award.

De prijs voor het beste tv-interview van het jaar wordt maandag uitgereikt. Dit jaar zijn er negen interviews genomineerd, ieder met hun eigen bijzonderheid: van de tranen die Kefah Allush losmaakte bij tv-persoonlijkheid Bridget Maasland in De Kist, tot het vuur dat Pieter Jan Hagens oud-minister Henk Kamp aan de schenen legde in Buitenhof.

Het lijkt haast ondoenlijk om één van die uiteenlopende tv-interviews te kronen tot het beste in zijn soort. Hoe weeg je dan toch het onweegbare? Wat maakt een tv-interview goed? Hoewel een succesformule niet bestaat, valt er wel iets zinnigs te zeggen over de drie hoofdelementen.

De interviewer

Journalist en tv-presentator Hanneke Groenteman, die tegenwoordig zelf les geeft in interviewen, heeft tussen de cursussen door wel even tijd om te bellen over wat een interview goed maakt. Dat is grotendeels afhankelijk van de persoonlijkheid van de interviewer, zegt Groenteman, al laat die persoonlijkheid zich ook weer lastig definiëren. „Net zoals je sex appeal niet kunt omschrijven, kan dat met charisma en persoonlijkheid ook niet. Het is een mengeling van talent, intelligentie, humor en vakkundigheid.”

Een goede interviewer, vindt Groenteman, heeft het vermogen om „alles wat je al weet op de achtergrond te zetten en bijna blanco met je gast te praten. Je bént natuurlijk nooit blanco – je bent goed voorbereid, hebt alles gelezen – maar toch moet je je zo opstellen dat je geïnterviewde denkt dat die je alles moet uitleggen. De nieuwsgierigheid van een kind van vijf verenigen met de wetenschap van een kundig journalist: dat is hartstikke moeilijk.”

Op televisie is het extra lastig, zegt ze. „Dat moet een beetje amusant en spannend zijn, de opnameleider staat te zwaaien dat je nog drie minuten hebt, er zijn camera’s waar je aan moet denken… Ik kan zo twintig dingen opnoemen die tegelijk je aandacht vragen.” Nog een onmisbare eigenschap, dus: de interviewer moet een volleerd multitasker zijn.

En volgens Groenteman liggen de eisen voor een talkshowpresentator extra hoog. „Dat is een ontzettend lastig format. Je moet er urgent nieuws behandelen, maar ook amusement brengen; het liefst met een stukje muziek en een grapje tussendoor. Dat zijn in feite nog meer ballen om in de lucht te houden dat bij het serieuze Nieuwsuur.” Eva Jinek is in de ogen van Groenteman bijvoorbeeld zo’n echte „alleskunner”. Deze talkshowhost won de prijs in 2018 en is dit jaar weer genomineerd. „Zij verenigt heel goed een soort scherpte en zakelijkheid met lichtheid en humor.”

De regisseur

Maar met alleen een getalenteerde interviewer ben je er nog niet, weet filmjournalist en vakjurylid Omar Larabi. „Alle goede journalisten en presentatoren hebben ook een goede regisseur”, laat Larabi telefonisch weten. „Ze vormen een twee-eenheid. De presentator moet dat intuïtieve hebben, dat vermogen om à la minuut te anticiperen. Maar er moet ook iemand achter de schermen werken die dat talent heel goed weet uit de buiten.”

De manier waarop je een interview in beeld brengt, is volgens Larabi in principe net zo belangrijk als de vaardigheden van de interviewer. „Als je iets niet goed maakt, wordt het al snel gedefinieerd als amateuristisch.” En zo werkt het omgekeerd natuurlijk ook: wanneer de vorm opvallend goed is, tilt dat het tv-interview naar een hoger niveau.

Cornald Maas, genomineerd voor een aflevering van Volle zalen, is daar volgens Larabi een goed voorbeeld van. „Wat ik spannend vind aan Cornald Maas is dat hij vaak heel dicht bij mensen komt, in hun persoonlijke cirkel. De cameraman filmt hem vanaf de schouder: dat geeft het idee dat je als kijker in de ruimte staat waar Cornald zich ook begeeft. Zo beginnen veel van de afleveringen van zijn programma, zodat je meteen in een intieme setting komt. Bij hem werkt dat goed omdat hij een ontwapenende stijl heeft, en dat over de schouder filmen geeft meteen een luchtige sfeer.”

Naast de regisseur werken er achter de schermen veel meer mensen die verantwoordelijkheid dragen voor de kwaliteit van een interviewprogramma: van de cameramensen tot de redactie die de research verricht.

De geïnterviewde

Van der Kooi weet tot slot nog een groep mensen te benoemen die wat meer eer zou mogen toekomen: de geïnterviewden. Vooral binnen de categorie human interest ziet hij hoe „een enorme verschil in kwaliteit voor een groot gedeelte door de gast worden bepaald”.

De tv-recensent noemt het gesprek dat Carrie ten Napel in Op1 voerde met moeders van dochters aan wie euthanasie was verleend. „Carrie is daarvoor genomineerd en ik gun het haar van harte, ze deed het goed. Maar dat dit zo aangrijpend was, kwam door die drie vrouwen die werkelijk onwaarschijnlijk goed waren. Was dit de beste interviewer? Nee, eigenlijk niet. Maar het was wel het meest indrukwekkende interview. En dat kun je voor negentig procent op het conto schrijven van die vrouwen.”

Bij een politiek interview liggen die verhoudingen volgens Van der Kooi weer anders. Daar krijgt het gesprek vaker vorm als een „gevecht” en moet de interviewer „verhoorkunde van recherche-niveau” beheersen. „Bij Nieuwsuur zijn ze daar ontzettend goed in”, zegt hij over het programma dat al vier keer het winnende interview leverde en dit jaar weer is genomineerd.

De verschillen tussen de genres, de vraag aan wie het succes van een interview is toe te schrijven: Van der Kooi vindt het maar ingewikkeld. „Dat was voor mij heel even reden om niet meer mee te doen, omdat ik het bij een interview te complex vond. Maar het is een vak, het is goed dat er een prijs voor is. En dat Sonja Barend met terugwerkende kracht geëerd wordt, is ook heel terecht.” Die koningin van de talkshow zal maandagavond persoonlijk de prijs uitreiken aan wat „het beste tv-interview van het jaar” mag heten van de vakjury – waaraan ook Van der Kooi weer gewoon heeft deelgenomen.

Uitreiking Sonja Barend Award bij Khalid & Sofie, maandag, NPO1, 19 uur.