Dat er iets te gebeuren stond tijdens het debat over het Belastingplan 2025, werd duidelijk toen Chris Stoffer (SGP) dinsdag, in het eerste deel van de beraadslagingen, aan het einde van de middag naar de microfoon in de grote zaal liep.
PVV’er Elmar Vlottes hield net een lovend betoog over het plan waarin de overheid regelt hoe het voor het komende jaar belastingen int. Vlottes was „megatrots” op een „historisch” en „fantastisch” plan dat voor „keiharde euro’s” zou zorgen in de portemonnee.
„Bedoelt u met historisch ook historisch in de zin dat het misschien in de Eerste Kamer sneuvelt?”, vroeg Stoffer. „Volgens mij is dit een héél breekbaar vaasje.”
Lees ook
Kabinet belooft een alternatief te zoeken voor de btw-verhoging op cultuur, sport en media
De christelijke partijen zijn namelijk, net als de rest van de oppositie, niet blij met de btw-verhoging, zegt Stoffer. SGP vindt bovendien dat het kabinet meer moet doen voor eenverdieners. En Pieter Grinwis van de ChristenUnie maakt al langer een punt van de keuze van het kabinet om de giftenaftrek voor bedrijven af te schaffen. SGP en ChristenUnie stellen aanpassingen voor.
Maar Vlottes blijft die dinsdag vol vertrouwen. Het plan is „gewoon een fantastisch en compleet pakket dat het gaat halen”, zegt hij.
Cruciaal
Waarom Stoffer die vraag stelde, werd duidelijk toen Inge van Dijk (CDA) dinsdagavond het woord nam. Ze heeft een motie ingediend waarin ze het kabinet verzoekt een alternatieve dekking te zoeken voor de btw-verhoging voor sport, cultuur, media en hotels. Ze heeft steun van D66, ChristenUnie en de SGP.
Van Dijk wil „graag transparant” zijn, zegt ze. Alleen als het kabinet zich kan vinden in de voorstellen van ChristenUnie en SGP over de alleenverdieners en de giftenaftrek én in haar eigen motie over btw, zullen de drie partijen het belastingplan steunen.
In de Tweede Kamer heeft dit kabinet (PVV, VVD, NSC en BBB) een meerderheid. Maar in de senaat komt het kabinet acht zetels tekort. En de Eerste Kameroppositie heeft op voorspraak van de senaatsfractie van D66 al gedreigd om het belastingplan weg te stemmen vanwege de voorgenomen btw-verhoging op cultuur, hotels, media en sport.
De weg over links in de Eerste Kamer was voor het plan al een ingewikkelde, met de forse kritiek van GroenLinks-PvdA en D66. Met de eis van de christelijke drie is de confessionele route én de weg over rechts niet meer haalbaar zonder concessies vanuit het kabinet. Voor deze route over rechts is namelijk de SGP nodig.
Geld in zijn achterzak
Het is een ongewoon harde inzet om te dreigen het hele belastingplan, waarmee het kabinet 425 miljard euro aan inkomsten int, weg te stemmen. Maar de oppositiepartijen konden niet anders, zeggen ze. Het kabinet zocht amper contact met de oppositie om steun te vergaren.
Minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) bleef lang onverbiddelijk. Hij kon niet bewegen, zei hij, en begon dan over afgelopen zomer. Het kabinet heeft in augustus, bij de begrotingsonderhandelingen voor 2025, op eigen initiatief geprobeerd de oppositie tegemoet te komen. Het kabinet sprak af de btw-verhoging op schoolboeken te compenseren, schoolmaaltijden te blijven betalen en de versobering van de giftenaftrek op de bedrijven na terug te draaien. Meer was onmogelijk. „Het zou flauw zijn als ik dan nu nog wat extra geld in mijn achterzak zou houden”, zei hij daar op Prinsjesdag over.
Maar na de eis van Van Dijk kon de coalitie dit niet langer volhouden. Terwijl de fractievoorzitters woensdag debatteerden over het geweld in Amsterdam, bezochten de fiscaal woordvoerders van de coalitiepartijen – ook de eerder nog optimistische Vlottes – Inge van Dijk. Namens NSC onderhandelde toekomstig staatssecretaris en voormalig fiscaal woordvoerder Tjebbe van Oostenbruggen. Nicolien van Vroonhoven had zijn portefeuille al overgenomen, maar ze kon die dag niet onderhandelen vanwege het Amsterdamdebat.
De christelijke drie en D66 kwamen gedurende de dag meerdere keren samen. Op de donderdagochtend dat het debat vervolgde was niets nog zeker, concludeerden ze.
Ook de fiscaal woordvoerders van de coalitiepartijen spraken elkaar. Ze overlegden over de eis van de christelijke drie. Maar ook voorstellen om de btw op sport en media terug te draaien passeerden de revue. Alleen lukte het niet om in zo’n korte tijd tot overeenstemming te komen.
Voorjaarsnota
Heinen zei donderdagochtend toen het debat over het belastingplan verderging „veelvuldig achter de schermen” contact te hebben gehad met D66, CDA, de ChristenUnie en de SGP. Maar, erkende hij ook, ze waren er nog niet uit.
De btw-verhoging op hotels wil Heinen behouden, omdat veel partijen in de Tweede Kamer het daarmee eens zijn. Deze btw-verhoging zou met ruim een miljard ook de grootste kostenpost voor het kabinet zijn. Maar voor de btw-verhoging op sport, cultuur en media gaat hij op zoek naar alternatieven, in aanloop naar de voorjaarsnota. En de voorstellen van de ChristenUnie en de SGP over de eenverdieners en giftenaftrek zal hij ook niet tegenhouden, zo blijkt.
Hoe hard is deze toezegging, willen de oppositiepartijen wel weten. De minister ziet het als „een verplichting” om in samenspraak met partijen in de kamer „te komen met een alternatief voor de btw-verhoging op sport, cultuur en media.” Heinen laat het speciaal op schrift zetten, belooft hij.
Lees ook
‘Elf wetten, honderden pagina’s aan wettekst: het Belastingplan voor 2025 is onverantwoord groot’
