Hoe er in Rusland en China naar de Amerikaanse verkiezingen wordt gekeken

ChinaVeel internetgebruikers hopen dat Trump gaat winnen

Voormalig president Donald Trump domineert de hashtag #Amerikaanseverkiezingen op het Chinese sociale media-platform Weibo. De veertien miljard views die het onderwerp tot nu toe trok gingen vooral naar de beelden die ook in de rest van de wereld veel aandacht trokken: Trump die friet schuift bij McDonald’s, Trump die op muziek staat te wiegen, Trump die tekeergaat tegen Harris.

„Als ik de tegenstellingen tussen onze landen even wegdenk, vind ik Trump eigenlijk heel leuk”, schrijft Weibo-gebruiker @RPLin9890 in een typische reactie onder één van de posts. „Die ouwe is echt lollig.”

Over ‘zus Ha’, zoals presidentskandidaat Kamala Harris veel wordt genoemd, is minder te vinden. Er zijn wel veel kritische filmpjes over haar standpunt inzake de oorlog in Gaza. En een paar nepfoto’s over hoe ze op de vuist zou zijn gegaan met Jill Biden, de vrouw van de president. Maar meer dan op haar persoon, wordt er kritiek geuit op de Democratische partij, die in China wordt gezien als een ‘woke’ partij die zich te veel met de rest van de wereld bemoeit.

Over Trump zijn China’s online nationalisten, een groep vooral jongere, mannelijke internetgebruikers die online heel actief is, vrij positief. Hoewel het juist Trump was die als president een handelsoorlog met China begon, het begin van een flinke verslechtering in de relaties tussen China en de Verenigde Staten, hopen veel internetgebruikers dat hij gaat winnen. Ze waarderen zijn autoritaire stijl en noemen hem ‘Chuan Jianguo’, letterlijk ‘Trump die ons land opbouwt’. Dat is een inmiddels vertrouwde bijnaam, uit de tijd dat Trump president was, die suggereert dat Trumps buitenlands beleid niet dat land, maar juist China op de lange termijn zal versterken.

Chaotisch spektakel

Onder de bredere bevolking leven deze verkiezingen minder dan ze voorheen deden. De Amerikaanse verkiezingen werden tot voor kort intensief en ook bewonderend gevolgd. Nu zien veel Chinezen vooral „een chaotisch spektakel”, vertelde Liu Yawei, een analist van China’s publieke opinie bij het Amerikaanse Carter Centre, aan de Hongkongse krant South China Morning Post. Hij zegt dat vooral de 6 januari rellen in 2021, toen Trump zijn verkiezingsnederlaag ontkende, en het hoge dodenaantal tijdens de pandemie de Chinese blik op de Amerikaanse democratie negatief hebben beïnvloed.

Onder de beleidselite leeft de verkiezingsrace wel. Niemand die het weet, maar er wordt veel gespeculeerd over wie president Xi Jinping liever als Amerikaans leider zou zien. „Volgens de meeste analisten is het een keus tussen twee stapels rotte appels,” schrijft politicoloog Ding Xueliang vorige week in een Hongkongs tijdschrift. De noodzaak van een ‘streng’ China-beleid, dat de technologische ontwikkeling van China afremt, is een van de weinige onderwerpen waarover Democraten en Republikeinen niet sterk van mening verschillen.

Veel experts denken dan ook dat de Chinese overheid geen sterke voorkeur heeft voor een van beide kandidaten. Harris, die waarschijnlijk het ‘decoupling’ beleid (loskoppeling van de Chinese economie) van Joe Biden zal voortzetten, zal voorspelbaarder zijn, maar ook meer gebruik maken van internationale samenwerking om China in te perken. Trump zegt tijdens campagnebijeenkomsten dat hij China nóg harder zal aanpakken, met hoge heffingen op alle import uit China. Maar met hem valt misschien nog een deal te sluiten.

Mensenrechten

En dan is er nog Tim Walz, de Democratische vicepresidentskandidaat die veel tijd in China doorbracht en het land goed kent. In China wordt die ervaring niet per se gezien als voordeel. Politicoloog Ding denkt dat het zou kunnen betekenen dat een Harris-regering zich meer zal richten op mensenrechten, een onderwerp dat China liever buiten de diplomatie houdt. Als parlementslid had Walz ontmoetingen met de Dalai Lama en de Hongkongse activist Joshua Wong. „Ik ken China inderdaad a hell of a lot beter dan Donald Trump”, vertelde Walz de pers eerder deze maand in Pennsylvania.

In het Chinese debat over de Amerikaanse verkiezingen schuilt ook wat leedvermaak, over de politieke verdeeldheid in het land en de kans dat de uitslag opnieuw leidt tot onrust. „Harris moet winnen. Dat is beter voor het plot”, aldus één Weibo-gebruiker. En een ander: „De Amerikaanse verkiezingen zijn de grootste show van de wereld”.

Tabitha Speelman

RuslandRussische kijkers horen Harris zelden spreken

Heimelijk, dat is het sleutelwoord van de Russische betrokkenheid bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Want openlijk interesseert het Kremlin zich er weinig voor. „De Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn niet Moskou’s grootste zorg”, zei president Vladimir Poetins woordvoerder Dmitri Peskov eind vorige maand minzaam tegen verslaggevers.

Peskov benadrukte dat Rusland zich met ‘binnenlandse problemen’ en ‘de eigen agenda’ bezighield. Of het Kremlin een voorkeurskandidaat in de race heeft? „Dat is een vraag voor Amerikaanse kiezers, die met smart de verkiezingen afwachten”, kaatste Peskov.

Wat betreft Oekraïne is het helder: wie straks in het Witte Huis zit, bepaalt hoe lang Oekraïne zich kan blijven verdedigen tegen de Russische inval. Erg geloofwaardig is het dus niet dat de uitslag op 5 november Moskou weinig zou uitmaken.

Wie oplet, ziet de lange arm van Moskou onophoudelijk prikjes uitdelen in het proces van de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Met name via sociale media weet het kiezers te bereiken met desinformatie. Denk onder andere aan de vele fake-video’s die kandidaat Harris in diskrediet brengen, met Russische vingerafdrukken erop.

Oorlogstermen

En wie naar de Russische staatsmedia kijkt, valt ook op dat berichtgeving één kant op helt. Het Eerste Kanaal toont kijkers bijvoorbeeld hoe Trump frietjes bakt, en vertelt dat het hem dichter bij het volk moet brengen, terwijl de verhalen over de horecaervaring van „zijn rivaal” Harris onbevestigd blijven.

Op maandag werden de verkiezingen op het Eerste Kanaal in oorlogstermen gevat. „Hollywoodsterren zijn de zware artillerie van de Democraten”, zei een nieuwslezer maandag, gevolgd door een compilatie met steuntoespraken van Robert De Niro en Leonardo DiCaprio. Het segment werd afgetopt met een speech van Donald Trump die Kamala Harris aanvalt: „Ze is een lege huls.” Russische kijkers horen Harris zelf zelden spreken. Er wordt over beelden van haar heen gesproken.

Russische ultranationalistische commentatoren op Telegram volgen de verkiezingen vooral via Amerikaanse media. Zij bekijken de verkiezingen door de lens van de oorlog in Oekraïne, en wegen Trumps uitspraken dat hij de oorlog in Oekraïne „razendsnel” zou willen beëindigen. De mogelijke chaos van „clown Trump” zorgt voor vrolijkheid in de comments van een kanaal met 1,6 miljoen volgers.

Die vrolijkheid moet zeker niet verward worden met steun. Het idee voor een vredesplan ‘Minsk-3’ onder toezicht van EU-lidstaten wordt in de populairste reacties ontvangen met „droom verder Trump”, „Gaat iemand ons nog iets vragen?”, en „Een idioot komt op de plaats van een idioot, meer moet je hier niet van verwachten.”

Stapels champagne

Dat het Kremlin liever Trump aan de macht ziet (die tenminste nog af en toe belt) dan Kamala Harris, lijkt uit de berichtgeving wel duidelijk. Maar of de Russische ultranationalisten zoals in 2016 stapels champagne laten aanrukken als dit gebeurt, valt te betwijfelen. Toen hoopte Moskou nog dat Trump misschien wel de sancties zou schrappen, of zelfs de Krim-annexatie zou erkennen.

„Alleen de naïeveling zal geloven dat de Verenigde Staten en de nieuwe president vriendschap met Rusland zullen sluiten”, stelt een veel gelikete post. De post met de meeste likes pleit voor escalatie: „De Amerikanen zullen alléén stoppen met het bewapenen van Oekraïne als er een echte nucleaire dreiging voor Amerikaanse steden aan de horizon verschijnt.”

„Het belangrijke aan Trump was dat hij nooit preekte over mensenrechten in Rusland”, stelde Konstantin Remtsjoekov, hoofdredacteur van de Nesavisimaja Gazeta (Onafhankelijke Krant) tegen de BBC. Maar „Trump legde de zwaarste sancties tot dan toe op aan Rusland”. En dat is niemand in Rusland vergeten. „Veel mensen waren aan het eind teleurgesteld over zijn presidentschap.”

Met datzelfde argument sprak president Poetin begin september zelfs nog zijn voorkeur uit voor Kamala Harris. „Joe Biden heeft haar aanbevolen. […] Eerder zeiden we dat Biden onze voorkeurskandidaat was. Dus doen we zoals hij zegt en steunen we haar”, zei Poetin tijdens het Economisch Forum in Vladivostok in september. „Daarnaast lacht ze zo expressief en aanstekelijk.”

Simone Peek

Delen





Mail de redactie