Vader: „Mijn zoon van 23 (op kamers vanaf zijn achttiende) rondt bijna zijn studie af. Ik begrijp dat we wel zo’n beetje aan het einde van de opvoeding zijn gekomen, maar twijfel of ik toch mijn perspectief nog eens moet inbrengen. Veel studiegenoten gaan voor het grote geld; werkgevers staan blijkbaar te springen om de kwaliteiten van deze studenten. Ook mijn zoon, die in computer science afstudeert, lijkt hier niet ongevoelig voor. Als vader vind ik uiteraard dat hij zijn eigen keuzes moet maken, maar ergens vind ik het ook wat armzalig, dat lonken naar geld. Ik zou liever zien dat hij ‘betekenisvol bezig zijn in de wereld’ zwaarder laat wegen dan geld. Ik denk dat dit zowel voor hem als de wereld beter zou zijn. De spanning zit er voor mij in dat ik niet mijn mening belangrijker wil laten zijn dan zijn keuzevrijheid, terwijl ik toch graag mijn perspectief zou willen inbrengen. Alleen hoe? We praten niet heel gemakkelijk samen, maar het kan wel. Mijn vrouw en ik zijn betrokken opvoeders geweest van onze vier kinderen, maar hij heeft al jaren zijn eigen leven.”
Open gesprek
Leo Molenaar : „Mooi dat uw zoon een onderwerp heeft gevonden dat hem blijkbaar zo interesseert dat hij bijna zijn master heeft afgerond. Ik lees dat u een scheiding aanbrengt tussen ‘het grote geld’ en ‘betekenisvol bezig zijn in de wereld’. Zijn dat wel echte tegenstellingen? Dat zou een uitgangspunt kunnen zijn voor een gesprek met uw zoon. Wat betekenen die begrippen voor jullie?
„Ik legde de vraag voor aan mijn studenten medische natuurwetenschappen (tweedejaars bachelor). Unaniem kozen ze ervoor dat u zich uitsprak. ‘Hoe eerder hoe beter’, luidde hun advies. Mijn eigen aanvulling: niets zeggen zou waarschijnlijk betekenen dat uw mening onbewust toch doorsijpelt in de communicatie.
„Hoe ga je dat gesprek dan aan? Dat vonden de studenten een lastige vraag, maar het sleutelwoord was ‘nieuwsgierigheid’. U mag best uw mening geven, zeiden ze, maar het moet vooral een uitwisseling van ideeën worden, waarin goede vragen centraal staan.
„Vanuit mijn eigen ervaring voeg ik hieraan toe: geen waarom-vragen stellen. Die klinken namelijk als een beschuldiging. Begin de zinnen met ‘Hoe denk jij over…?’ ‘Ik ben benieuwd hoe jij…’ ‘Mag ik vertellen hoe ik daarnaar kijk?’ Die helpen bij het voeren van een open gesprek.”
Gezamenlijke activiteit
Bas Levering : „Uw zoon is 23. De opvoeding is voorbij. Hoewel neuropsychologen er tegenwoordig op hameren dat het brein op het achttiende jaar nog niet is uitgerijpt, wordt uw zoon gelukkig wettelijk al vijf jaar in allerlei opzichten als zelf verantwoordelijk en aansprakelijk, dus als volwassen, beschouwd. Dat de meeste volwassenen zich soms ‘onvolwassen’ gedragen, krijgen we de wereld niet uit.
„En toch moet u de betekenis van wat u vandaag inbrengt beslist niet onderschatten. Het komt nogal eens voor dat kinderen die in hun jeugd nadrukkelijk van de opvattingen van hun ouders afstand nemen, er later, ter lering van hún kinderen, zonder enige terughoudendheid naar verwijzen. ‘Míjn vader zei altijd!’
„Dat u de materialistische houding van uw zoon betreurt – er zelf andere idealen op nahoudt –, vormt een boeiend onderwerp van gesprek. Het is mooi dat hij al zo lang zelfstandig woont, maar dat heeft het aantal ontmoetingen in de afgelopen jaren beperkt. Bedenk een gezamenlijke activiteit waarin regelmatig van alles en nog wat aan de orde kan komen. Als u uw zoon als volwassen gesprekspartner beschouwt, loopt zijn keuzevrijheid geen enkel gevaar.”
Leo Molenaar is decaan aan het Murmellius Gymnasium Alkmaar en geeft aan universitaire tweedejaarsstudenten het vak studie & loopbaan.
Bas Levering is oud-lector pedagogiek.
Reageren op dit artikel kan alleen met een abonnement.
Heeft u al een abonnement, log dan hieronder in.
