Het effect was wrang, maar onmiskenbaar. Na de openingsbel van de aandelenbeurs van New York op maandag 9 oktober, de eerste handelsdag na de grootschalige aanval van Hamas op Israël vanuit Gaza, maakten de koersen van Amerikaanse wapenproducenten een forse sprong. Aandelen van bedrijven in de defensiesector schoten gezamenlijk 6 procent omhoog, de grootste stijging in één dag in ruim drie jaar.
In totaal noteerden grote namen in de wapenindustrie van de Verenigde Staten als Northrop Grumman, Lockheed Martin, General Dynamics en RTX een toename van hun collectieve marktwaarde van 28,4 miljard dollar (ongeveer 26,9 miljard euro). Sindsdien zijn ze nog licht verder gestegen, tegen de achtergrond van verdere escalatie van het conflict.
Aandelen van bedrijven in de defensiesector stijgen meestal in waarde na geopolitieke schokken, en de escalatie van de strijd tussen Israël en Hamas was geen uitzondering. Voor bedrijven in de Amerikaanse wapenindustrie betekent het conflict, bovenop de oorlog in Oekraïne, nog meer werk aan de winkel wegens groeiende behoefte aan munitie en materieel. Maar kunnen ze die alsmaar oplopende vraag wel aan?
De Amerikaanse president Joe Biden verwacht niet anders. Hij vraagt het Congres – ondanks een slepende impasse in het Huis van Afgevaardigden over de noodzakelijke verkiezing van een voorzitter – om tientallen miljarden dollars aan extra defensieuitgaven, met name voor steun aan Oekraïne en Israël, zo kondigde hij donderdagavond aan in een televisietoespraak. Volgens Amerikaanse media gaat het daarbij om 60 miljard dollar voor Oekraïne en 14 miljard voor Israël. Daarmee moet vooral de vervanging en modernisering van Amerikaanse wapenarsenalen worden gefinancierd, waarvan delen zijn gedoneerd aan met name Oekraïne, om wapenleveranties op gang te houden.
„We moeten ervoor zorgen dat Israël beschikt over wat het nodig heeft om hun bevolking te beschermen, vandaag en voor altijd”, aldus Biden. Hij sprak van „een ongekende toezegging om bij te dragen aan Israëls veiligheid”, onder meer door „ervoor te zorgen dat de Iron Dome de hemel boven Israël blijft bewaken”, doelend op het Israëlische luchtafweersysteem tegen raketaanvallen.
Raketten en artilleriegranaten
Israël, dat jaarlijks al meer dan 3 miljard dollar aan militaire steun ontvangt van de VS, heeft in het huidige stadium van het conflict vooral behoefte aan raketten en artilleriegranaten voor die luchtafweer, evenals andere munitie. Het Amerikaanse RTX is betrokken bij de productie van zogeheten Tamir-raketten voor de Iron Dome, in samenwerking met het Israelische Rafael Advanced Defense Systems. Al enkele dagen na de aanval door Hamas kwamen de eerste Amerikaanse leveranties van dergelijke wapens aan in Israël.
„We gaan er volledig van uit dat er extra verzoeken om veiligheidsbijstand voor Israël zullen komen, omdat zij munitie blijven gebruiken in deze strijd”, zei John Kirby, woordvoerder van de Nationale Veiligheidsraad van het Witte Huis. „We zullen nauw met hen samenwerken om te zorgen dat we zo goed mogelijk en zo snel mogelijk in hun behoeften voorzien.”
Voor Amerikaanse wapenproducenten vormen stijgingen van het defensiebudget, zoals voorgesteld door Biden, de hoofdprijs: zij zorgen, in tegenstelling tot grillige geopolitieke schokken, voor koersstijgingen op de lange termijn, omdat ze de belangrijkste aandrijver van de markt vormen. Het Amerikaanse defensiebudget voor het fiscale jaar 2024 bedraagt al ongeveer 832 miljard dollar.
Volgens deskundigen heeft de sector evenwel moeite om de groeiende vraag naar defensiematerieel bij te benen én tegelijkertijd aan de behoeften te blijven voldoen van het Pentagon, het Amerikaanse ministerie van Defensie. „Als we wapens naar Israël moeten sturen, zal zeker een deel van de industriële basis in een hogere versnelling moeten worden gebracht, misschien sneller dan we dachten”, zei Cynthia Cook van de denktank Center for Strategic and International Studies, tegen de Financial Times (FT). Het vooruitzicht van aanhoudende vraag zet wapenproducenten ertoe te investeren in meer capaciteit.
Al voor de escalatie in het Midden-Oosten stond die productiecapaciteit onder druk, door groeiende mondiale orders voor defensiematerieel. Met name sinds de Russische invasie van Oekraïne in februari 2022 maken wapenproducenten overuren om aan een groeiende vraag naar wapens te voldoen. Daarbij gaat het veelal om conventionele bewapening als gevechtsvliegtuigen, raketten, tanks, pantservoertuigen, artillerie en munitie – of om vervanging van materieel dat aan Oekraïne is geschonken door zowel de VS als bondgenoten.
Wereldwijd bedroegen defensie-uitgaven vorig jaar 2.200 miljard dollar, het hoogste niveau sinds het einde van de Koude Oorlog, becijferde het Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI). De import van wapens door Europese landen is in de periode van 2013 tot 2017 en die van 2018 tot 2022 met 47 procent toegenomen, meldde de organisatie eerder dit jaar. Oekraïne groeide uit tot de twee na grootste importeur van wapens wereldwijd, na Qatar en India. Maar ook een land als Polen besteedt tientallen miljarden om zich beter te bewapenen tegen de dreiging van Rusland.
Grootste wapenexporteur
De VS zijn daarbij veruit de grootste wapenexporteur ter wereld: het Amerikaanse aandeel van mondiale wapenexporten steeg in dezelfde tijd van 33 tot 40 procent. Dat van Rusland, van oudsher nummer twee, slonk juist van 22 tot 16 procent, aldus SIPRI. Ook spelers als Frankrijk, Turkije en Zuid-Korea timmeren aan de weg.
Biden benadrukte in zijn tv-rede zonder omhaal de economische voordelen van de Amerikaanse toppositie. „Als we geld besteden dat is toegekend door het Congres, gebruiken we dat om onze eigen reserves te herbevoorraden met nieuw materieel dat in Amerika is gemaakt”, verklaarde hij, vooral doelend op de bewapening van Oekraïne door materieel uit het eigen arsenaal aan Kyiv te leveren. „Patriotraketten voor luchtafweerbatterijen gemaakt in Arizona, artilleriegranaten geproduceerd in twaalf staten in heel het land, waaronder Pennsylvania, Ohio en Texas, en ga zo maar door.” Hij sprak van „het arsenaal van de democratie, dat de zaak van vrijheid dient”. Naast economische voordelen als werkgelegenheid zorgt de levering van Amerikaanse wapensystemen, die gepaard gaat met langdurige onderhoudscontracten, wat Washington betreft voor nauwe banden met bondgenoten.
Zo produceert Lockheed Martin, het grootste concern in de mondiale sector, de raketsystemen HIMARS en Hellfire en F-35 gevechtsvliegtuigen. Northrop Grumman, een van de grootste wapenproducenten ter wereld, bouwt onder meer bommenwerpers. Vliegtuigbouwer Boeing, bekend van burgerluchtvaart maar met een lange defensiegeschiedenis, levert Apache-helikopters maar ook munitie en bommen. General Dynamics levert onder meer Abrams-tanks en tankmunitie. RTX (voorheen Raytheon) bouwt geïntegreerde luchtverdedigingssystemen en raketten.
Grondoffensief
Het conflict in het Midden-Oosten voert de druk op de sector nu verder op. Hoewel de eerste behoeften van Israël, een land met een eigen defensie-industrie dat al beschikt over een aanzienlijk arsenaal, verschillen van die van Oekraïne, kunnen de benodigdheden van beide landen op den duur gaan overlappen. Zo kan het Israëlische leger volgens deskundigen behoefte krijgen aan geleide raketsystemen die Oekraïne al tekortkomt, waaronder bewapende drones, meldt de FT. Ook kunnen de behoeften acuter worden als de oorlog escaleert of Israël een grondoffensief begint in Gaza.
Voor de wapenmakers betekent het een groeiend bestand van orders en opschaling van productie. Jim Taiclet, topman van Lockheed Martin, wees onlangs op de conflicten in Oekraïne en Israël als aandrijvers van omzetgroei. Groeiende dreiging op het wereldtoneel „focust de VS en onze bondgenoten in toenemende mate op defensie”, stelde hij vast.
Zijn collega Gregory Hayes van RTX sprak dit voorjaar in dat verband al van „veel goed nieuws” voor zijn concern. „Voor ons is het nu vooral een kwestie van het allemaal de deur uit krijgen.”
