Het bestand tussen Israël en Hamas is vandaag drie dagen oud en de eerste Israëlische gijzelaars en Palestijnse gevangenen zijn uitgewisseld. Maar naast vreugde is er ook boosheid en onzekerheid over de toekomst, vertelt correspondent Lucia Admiraal. Welke gevaren zijn er voor dit wankele bestand?
Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via [email protected]
De inauguratie op het scherm van de hele natie was niet genoeg voor het podiumdier Donald Trump. De hele eerste dag van zijn tweede presidentschap wilde hij blaken in het volle licht van de schijnwerpers. Zich laten toejuichen. En de wereld te verstaan geven dat álles vanaf nu anders zal zijn. „Kan je je voorstellen dat Biden dit zou doen”, riep hij maandagavond vanachter een klein houten bureautje dat voor hem was klaargezet in het indoorsportstadion in Washington. Daar, in plaats van in het Witte Huis, tekende hij voor 20.000 fans zijn eerste acht van 41 decreten.
De aanbrekende ‘Gouden Eeuw’, die hij tijdens zijn toespraak had afgekondigd, begon met het terugtrekken uit het klimaatakkoord van Parijs en een bevel dat federale ambtenaren niet meer thuis mogen werken. Nadat hij wat stram uit zijn rode stoel was gekomen, gooide hij de acht zwarte stiften waarmee hij zijn handtekening had gezet in het publiek. Aanhangers doken erop alsof een stripper ze net haar ondergoed had toegeworpen.
Zo bood Trump zijn aanhangers waarvoor ze, de kou trotserend, naar Washington waren gekomen: vermaak, grootspraak en de afbraak van alles wat zijn vermeende vijanden lief is. In zijn inzegeningsspeech had hij hen beloofd dat hij het Panamakanaal zou „terugnemen” en de Amerikaanse vlag op Mars zou planten. Trump is van plan ongehinderd zijn gang gaan in binnen- en buitenland. Hij bepleit imperialisme tot voorbij de eigen planeet. „Niets zal ons in de weg staan, omdat we Amerikanen zijn.”
Capitoolbestormers
Het tweede internationale ‘obstakel’ dat hij na ‘Parijs’ uit de weg ruimde, was de Wereldgezondheidsorganisatie. Trump trok de VS daar later op maandagavond uit terug. In 2021 had Biden Trumps besluit daartoe teruggedraaid voordat het in werking trad. Ook verklaarde Trump maandag de internationale belastingdeal ongeldig die Biden had gesloten om bedrijven minimaal 15 procent belasting te laten betalen.
Zijn meest radicale aanhangers beloonde Trump door zijn belofte na te komen dat hij op dag één de Capitoolbestormers zou vrijlaten. Hij verleende maandag gratie aan zo’n 1.500 veroordeelden en verdachten voor de aanval op het hart van de Amerikaanse democratie in 2021. Meerdere agenten en aanhangers kwamen daardoor om het leven.
Enrique Tarrio, de oud-leider van de Proud Boys-militie, die met 22 jaar de allerhoogste gevangenisstraf kreeg voor opruiende samenzwering, werd onmiddellijk met gratie vrijgelaten uit de gevangenis in Louisiana. De extreemrechtse Proud Boys wapperden maandag alweer met hun vlaggen in Washington.
Stewart Rhodes, de leider van de Oath Keepers, die 18 jaar celstraf uitzit, komt ook op vrije voeten, maar door een drastische strafverlaging in plaats van gratie. Daardoor behoudt hij zijn strafblad. Geen van beide drong op 6 januari 2021 het Capitool binnen, maar ze werden schuldig bevonden aan het voorbereiden van de bestorming.
Met het vrijlaten van vrijwel alle daders van 6 januari toont Trump dat hij niet alleen spuugt op internationale afspraken en organisaties, maar ook op politieagenten en rechters die Amerikaanse wetten handhaven. Plus de politici wier leven tijdens de bestorming bedreigd werd. Elke vriend van zijn vijand – Joe Biden, in dit geval – is zijn vijand. En andersom.
Grondwetswijziging
In het Witte Huis lanceerde Trump verschillende decreten rond zijn andere belangrijke campagnebeloftes, al hebben die niet allemaal onmiddellijk effect. Trump riep een ‘energienoodtoestand’ uit om het boren naar fossiele brandstof makkelijker te maken. Ook tekende hij ‘het beschermen van het Amerikaanse volk tegen invasie’, om het vastzetten en uitzetten van illegaal binnengekomen migranten te vergemakkelijken. Zijn ‘grenstsaar’ Tom Homan heeft al deze week razzia’s aangekondigd. Trump wil ook alle beleid ten faveure van trans- en nonbinaire personen terugdraaien, tot en met het geslacht in hun paspoort.
Trumps decreet om een einde te maken aan het geboorterecht op burgerschap, het grondrecht dat een ieder die op Amerikaanse grond geboren wordt de nationaliteit krijgt, is symbolisch. De president heeft veel macht, maar kan niet eigenhandig de grondwet wijzigen. Het decreet dat al zijn ministeries maatregelen moeten nemen om de kosten voor levensonderhoud van burgers terug te dringen, is niet concreter dan dat regelgeving en administratielast moeten worden geschrapt.
Op andere voor hem cruciale dossiers liep Trump minder hard van stapel. De importheffingen die hij andere landen wil opleggen, komen er niet onmiddellijk, omdat ze ook de VS kunnen schaden. „We zijn er nog niet klaar voor”, zei hij in het Witte Huis tegen journalisten.
Met het uitstel of afstel van het verbod op TikTok draaide Trump zelfs 180 graden van zijn eerdere standpunt dat de Chinese app verbannen moest worden.
Stortvloed
In zijn eerste presidentscampagne in 2016 noemde Trump Barack Obama een zwakke president vanwege het uitvaardigen van decreten die het Congres omzeilen. Als president kwam hij snel terug van zijn uitspraak dat hij „grotendeels af wil” van dergelijke eenzijdige besluiten. De stortvloed aan decreten die hij maandag losliet, bewijzen dat het inmiddels zijn favoriete middel is, ook wanneer de Republikeinen een meerderheid hebben in zowel Senaat als Huis van Afgevaardigden.
Maandagavond zou Trump met first lady Melania drie gala’s die in Washington ter zijn ere georganiseerd zijn. Daar verschijnen en een dansje doen zou zijn plichtpleging vervullen. Maar Trump is van plan op alle drie de evenementen opnieuw een toespraak te houden.
Trump kan geen genoeg krijgen van zijn comeback en bewieroking. Maar hij is geen stripper die alleen aandacht grijpt met schaamteloosheid. Hij wil een boxer zijn, een vechter, die al zijn tegenstanders met rake klappen knock-out slaat. Met de drastische maatregelen voor alle facetten van de samenleving, heeft hij zijn opponenten op z’n minst duizelig gekregen.
Het bestand tussen Israël en Hamas is vandaag drie dagen oud en de eerste Israëlische gijzelaars en Palestijnse gevangenen zijn uitgewisseld. Maar naast vreugde is er ook boosheid en onzekerheid over de toekomst, vertelt correspondent Lucia Admiraal. Welke gevaren zijn er voor dit wankele bestand?
Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via [email protected]
Het is rond half twaalf als een jammerende schreeuw de drukkende stilte aan de grens doorbreekt. Margelis Tinoco uit Colombia heeft zojuist een melding gekregen op haar telefoon. Haar langverwachte afspraak bij de Amerikaanse migratiedienst, die ze later op de dag zou hebben, is geannuleerd.
3,000 kilometer ten noorden heeft Donald Trump zojuist zijn inauguratierede afgemaakt, waarin hij hard uithaalde naar migranten die via Mexico naar de VS komen. Nog voor hij begint met het ondertekenen van de beloofde decreten, waarmee onder meer de noodtoestand aan de grens met Mexico moet worden afgekondigd, voelen de migranten in Mexicaanse grensstad Juárez dat er een nieuwe wind waait vanuit de VS.
Een kille wind. Het is onder nul, en Margelis Tinoco was al om vier uur ‘s ochtends in de rij gaan staan samen bij de grensovergang richting El Paso in Texas, samen met haar dertienjarige zoon Jaifer en haar man José. Naast een lange rij met auto’s keek ze urenlang toe hoe voetgangers, die wel een visum hadden, de oversteek maakten over de lange betonnen brug over de Rio Bravo, die Mexico en de VS hier van elkaar scheiden.
Ze wist dat Donald Trump vandaag geïnaugureerd zou worden. „We hoorden dat hij geen illegale migranten wilde. Daarom wilden we per se wachten tot we een legale afspraak hadden”. Bevend kijkt ze opnieuw naar het gebroken scherm van haar mobiele telefoon. Bestaande afspraken gemaakt via CBP One zijn niet langer geldig, staat er in drie talen.
De CBP One-app, ingevoerd tijdens het presidentschap van Joe Biden, moest de illegale migratie naar de VS beteugelen. Het verkrijgen van een afspraak via deze app is als een lot uit de loterij: migranten wachten soms maanden tot het ze lukt in het systeem te komen. Nu Margelis en haar gezin eindelijk een afspraak hadden, gaat het scherm op zwart.
Foto Andres Leighton/AP
Margelis huilt. „Wat moeten we nu doen? Ik heb niets meer. Geen geld, geen plannen. Dit was mijn laatste hoop”. Haar zoon Jaifer staat bedremmeld naast haar, zijn capuchon diep over zijn hoofd getrokken tegen de kou. Zeven maanden zijn ze onderweg geweest. En nu, op een paar meter afstand van de Verenigde Staten, lijkt er definitief een streep te gaan door hun droom.
Ook de Cubaanse Veronica weet niet wat ze moet doen. In haar armen heeft ze een klein bundeltje gewikkeld, haar dochter Claudia, pas één maand oud en geboren terwijl Veronica met haar jonge man Ridel door Mexico richting de VS reisde. Het lukt haar niet om iets te zeggen. Ze waren in de vrieskou opgestaan met het idee dat ze vandaag definitief de ellende van hun leven in Cuba achter zich zouden laten. Nu moeten ze opnieuw beginnen. Ridel glimlacht met tranen in zijn ogen. „Dan moeten we maar proberen in Mexico te wonen”. Eerst belt hij een kennis in de stad op om overnachting te regelen.
Opvang
Dat Donald Trump harde maatregelen zou gaan nemen op het gebied van migratie, is voor niemand een verrassing. Dat die maatregelen voornamelijk Mexico, zowel doorreisland als herkomstland van migranten, zouden treffen voelden nationale autoriteiten ook aankomen. Zo benadrukte de Mexicaanse president Claudia Sheinbaum meerdere malen dat het land zich voorbereidde op eventuele massale uitzettingen van Mexicanen en Midden-Amerikanen die, legaal of illegaal, in de VS wonen. De autoriteiten in Ciudad Juárez zeiden hetzelfde: er zouden op twee plekken in de stad tentenkampen worden opgezet zodat mensen niet op straat zouden hoeven te slapen.
Die twee plekken werden maandag door NRC bezocht: bij zowel het lokale honkbalstadion als het voetbalstadion was niets te zien dat wees op voorbereiding op de grootschalige opvang van uitgezette mensen. Waar men zich wel voorbereidt op de mogelijke komst van mensen uit de VS zijn de herbergen die gerund worden door ngo’s en vaak kerkelijke organisaties. In de migrantenopvang Pan de Vida, in de zanderige heuvels van de woestijnstad, is ruimte voor zeshonderd mensen. Momenteel verblijft er niemand.
Terugkeren naar thuisland
Ismael Martinez, een stevige man met een grijze baard, geeft leiding aan de opvang en legt uit dat er al weken amper mensen in de witgeschilderde barakken verblijven. „Sinds nieuws uitlekte dat Trump nog strenger beleid zou gaan voeren, proberen maar weinig mensen de oversteek naar de VS te maken. Sommigen besluiten in Mexico te blijven, anderen besluiten zelfs terug te keren naar hun thuisland”, zegt hij.
Dat veel minder mensen illegaal de grens met de VS over te steken blijkt uit cijfers van de Amerikaanse Border Control. In december van afgelopen jaar werden 47,000 migranten opgepakt aan de grens, tegenover een recordaantal van 250,000 migranten precies een jaar eerder. In december 2020, de laatste maand van de eerste termijn van Donald Trump, waren het er 71,000. Die cijfers en de lege migrantenherbergen in grenssteden als Ciudad Juárez tonen dat er van een noodtoestand aan de grens, zoals maandagnacht afgekondigd door Donald Trump, mogelijk helemaal geen sprake is.
Martinez kijkt naar de zandkleurige heuvels, doormidden gekliefd door een hoog stalen rek waarboven rollen prikkeldraad zijn gespannen. In de verte patrouilleert een witte auto van de Amerikaanse migratiepolitie. Het is doodstil in de woestijn. Volgens Martinez is de huidige rust in Ciudad Juárez als een stilte voor de storm. Hij is zich al weken aan het voorbereiden op het presidentschap van Donald Trump. „Ik verwacht dat we de komende weken heel veel mensen gaan ontvangen. Mensen die door de VS worden uitgezet.”
