Het rommelt bij Ajax. Wie bepaalt er nu eigenlijk welke spelers de club koopt?

„Mijn zaakwaarnemer zou geholpen hebben met transfers. Dat klopt, dat is heel normaal. Meerdere zaakwaarnemers helpen in de voetballerij. Weet je waarom? Marc Overmars is weg, dus voor alle mensen in de club was het een nieuwe situatie. Dus het is normaal dat er geholpen wordt. Iedereen bij deze club heeft het uitstekend gedaan. Maar bij Ajax mag het niet, omdat het de zaakwaarnemer van een trainer is. Dat is grote onzin.”

Het waren de woorden van Ajax-trainer Alfred Schreuder na afloop van het competitieduel Ajax-Excelsior, afgelopen zondag. Met zijn verrassende uitbarsting in de perszaal van de Johan Cruijff Arena haalde hij aan de ene kant uit naar journalisten: „Er wordt veel te veel onterechte stemming gemaakt. Kom met feiten, schrijf waarheden.” Aan de andere kant was er kritiek op zijn werkgever in te horen: „Nu zijn er elf uitgaande transfers geweest, waarvan zes of zeven verkopen. Dan heb je mensen nodig met ervaring. Die hadden we op dit moment niet. Dan heb je hulp nodig, dat is hartstikke normaal. Ik ben er klaar mee. Ik houd mijn mond niet meer.”

Vrijdag zei Schreuder over zijn optreden: „Ik wilde mijn spelers beschermen en wat dingen rechtzetten.”

Gebrek aan leiding

Wat is er aan de hand bij Ajax? Zijn de opvolgers van Overmars niet capabel genoeg? Wat is de rol precies van die zaakwaarnemer? En wie is nu de baas bij de club?

Het zijn belangrijke vragen in deze fase van het seizoen. Ajax is zo goed als uitgeschakeld voor de knock-outfase van de Champions League en het spel in de Eredivisie is niet overtuigend genoeg om de kritiek te doen verstommen. De huidige problemen lijken dieper te liggen dan de prestaties op het veld. Na het plotselinge vertrek van technisch directeur Overmars, in februari van dit jaar wegens grensoverschrijdend gedrag, ontbreekt het volgens ingewijden structureel aan duidelijke (technische) leiding en kennis.

Ajax had geen vervanger klaarstaan voor Overmars, wiens contract kort voor zijn vertrek was verlengd tot 2026. Hij was een van de belangrijkste architecten van de imponerende terugkeer naar de Europese top. Ajax bereikte in 2019 de halve finale van de Champions League, met dank aan een goede jeugdopleiding en een daarop aansluitend transferbeleid – al was Overmars ook verantwoordelijk voor meerdere miskopen. Met zijn vertrek ontstond er bij Ajax een lacune, die werd opgevuld door Gerry Hamstra en Klaas-Jan Huntelaar. Achteraf, volgens vriend en vijand, een inschattingsfout van de eerste orde.

Lees ook: Napoli is ook voor eigen publiek een klasse beter dan Ajax

Uitgerekend in de drukste transferzomer uit de clubgeschiedenis kwam het roer in handen van een duo zonder de benodigde ervaring in de top van het Europese voetbal. Hamstra was eerder technisch manager bij sc Heerenveen en werd vooral naar Amsterdam gehaald om vorm te geven aan Jong Ajax. Huntelaar liep bij Ajax rond als een oud-speler die zich op verschillende vlakken aan het oriënteren was. Plotseling stonden ze samen interim aan de leiding van een beursgenoteerde club waarin honderden miljoenen omgaan. Ajax-directeur Edwin van der Sar blijft achter Hamstra en Huntelaar staan en wil het duo tijd geven om in hun rol te groeien, zo zei hij deze week in Voetbal International.

Ingewijden noemen de opstelling van Van der Sar penny wise, pound foolish. Met andere woorden: door te besparen op het aantrekken van een zwaargewicht als technisch directeur liep Ajax het gevaar tientallen miljoenen verkeerd te investeren. Schreuder kreeg als opvolger van de naar Manchester United vertrokken Erik ten Hag een positief plaatje geschetst. Achteraf te positief, want de technische leiding kon de verwachtingen met een positieve transferbalans van 111 miljoen euro misschien wel in financieel opzicht waarmaken, maar in sportief opzicht is geen van de aankopen – met een gezamenlijke transfersom van 105 miljoen euro – een versterking van internationaal topniveau gebleken.

Met zijn uitbarsting gaf Schreuder al dan niet bewust een kijkje in de keuken, door te bevestigen dat zijn eigen zaakwaarnemer Milos Malenovic, eveneens de vertegenwoordiger en landgenoot van de Servische aanvoerder Dusan Tadic, bij meerdere onderhandelingen aan tafel zat. Volgens ingewijden speelde Malenovic op een of andere manier een rol bij het aantrekken van Calvin Bassey, Lorenzo Lucca, Florian Grillitsch en Lucas Ocampos. Illustratief voor het gebrek aan regie was het klappen van de deal met Sevilla FC over het kopen van Ocampos. Daar wilde de technische leiding van Ajax 40 miljoen euro (20 miljoen transfersom en 20 miljoen salaris) voor uittrekken. De raad van commissarissen gaf er geen goedkeuring aan. Daarmee overrulede de rvc Van der Sar. Ocampos kwam alsnog, op huurbasis, maar heeft nog niet aangetoond van grote waarde te zijn. Het lijkt er sterk op dat Ajax voor een miskoop is behoed.

Vlucht naar voren

Schreuder heeft met zijn uitspraken de vlucht naar voren genomen. Het is nu aan de leiding van Ajax om met een antwoord te komen op zijn kritiek. Het was, al dan niet bedoeld, een dolk in de rug van Hamstra en Huntelaar: Schreuder zei immers vrij onverbloemd dat die twee niet de ervaring hebben om goede spelers aan te kunnen trekken. Door zijn eigen zaakwaarnemer erbij te betrekken heeft Schreuder zelf ook verantwoordelijkheid genomen voor het transferbeleid. En Van der Sar lijkt het allemaal te willen laten begaan.

Schreuder heeft gelijk dat het in de voetbalwereld vaker voorkomt dat zaakwaarnemers met instemming van de trainer op de stoel van een technisch directeur gaan zitten. Voorbeelden binnen en buiten Ajax te over. Maar daarbij is niet zelden sprake van belangenverstrengeling: er zit iemand aan tafel die persoonlijk verdient aan transfers én meebeslist over transfers.

Als Van der Sar de zaakwaarnemer van Schreuder niet terugwijst, is het aan anderen om in te grijpen. Dan wordt het tijd dat president-commissaris Leen Meijaard en de andere leden van de rvc bepalen of dit beleid bij een aan de beurs genoteerd bedrijf wenselijk is. Of dat Ajax beter af is met een sterke directie en een technisch directeur van internationaal formaat die de zaken zonder bemoeienis van Malenovic of andere outsiders kunnen afhandelen.