Het oudste familiebedrijf van Nederland staat in De Meern en de bakker gaat mee met zijn tijd

Posted on by admin

Het oudste familiebedrijf van Nederland is een bakkerij. Was dit ambacht een adellijke bezigheid, dan zou Rick Verkerk (37) de titel ‘10de Bakker’ mogen voeren. Negen voorvaders gingen hem voor, in een directe lijn die teruggaat tot het jaar 1621.

Het was twee jaar geleden, in de dagen kort vóór 5 december, dat Bakkerij Verkerk in De Meern werd verrast met dit predicaat ‘oudste nog bestaande familiebedrijf’ van het land. Het is een titel die Nyenrode Business Universiteit toekent.

De toppositie is te danken aan bedrijfshistoricus Arjo Roersch van der Hoogte. Als lid van een lokale historische vereniging (Vleuten, De Meern) was hij aan de beurt om de maandelijkse lezing te verzorgen. Hij besloot zich te verdiepen in de geschiedenis van Bakkerij Verkerk. Daarvan was al bekend dat die bestond sinds 1636. Met een extra historische bron wist Roersch van der Hoogte het spoor nog een generatie verder terug te volgen, tot 1621. De Verkerks stegen daardoor naar plek nummer één. Zij voeren nu een ranglijst aan met in hun kielzog de families Van Eeghen (Amsterdamse kooplieden), Wesseling (hotel in Dwingeloo, Drenthe) en Nolet (Schiedamse jeneverstokers).

Bij zijn onderzoek naar Bakkerij Verkerk stuitte Roersch van der Hoogte op een verwijzing naar een eigendomsakte, die een lokale historicus decennia eerder al eens had opgediept. Het betrof bezit van ene ‘Cornelis Cornelisz den Backer’, die in 1621 een bakkerij in Vleuten kocht. Niet eerder was deze Cornelis in verband gebracht met de Verkerk-dynastie. De ‘missing link’ was een zoon, Jan Cornelisz, die omstreeks 1645 was geboren. De enige vermelding van deze vader/zoonrelatie staat in een kerkboek uit 1725, waarin het overlijden van J.C. is bijgeschreven. Deze bron wist Roersch van der Hoogte te combineren met de eigendomsakte uit 1621.

Omstreeks 1770 verhuisde bakkersfamilie Verkerk, van Vleuten naar de Zandweg in De Meern. De toenmalige ‘stamhouder’, Jan, verkocht de zaak in Vleuten aan een schoonzoon, Van Dijk. Tot begin deze eeuw zou Bakkerij Van Dijk in dit dorp een begrip blijven. Toen deze de deuren sloot, heeft bakker Kees Verkerk (69), vader van Rick, nog overwogen deze zaak te kopen. Hij koos voor een tweede winkel elders in de buurt. Wist Verkerk sr. op dat moment dat hij familiebezit uit 1621 had kunnen terugkopen? „Nee, de geschiedenis zit vol verrassingen.”

Foto Dieuwertje Bravenboer

Overigens is de familie Verkerk tamelijk nuchter gebleven onder de historische koppositie die ze bekleedt. De eigen website vermeldt het terloops. Verkerk jr. kondigt aan dat er volgend jaar „een nieuwe huisstijl komt, waarin we het jaartal 1621 verwerken”.

Verkerk sr. vertelt vooral over zijn eigen vader, Jan (1913-2008), die flink in het bedrijf heeft geïnvesteerd. Diens vader, Dirk (1879-1960), was het achtste kind uit een gezin van negen, van wie alle vijf de oudere broertjes als baby of kind waren gestorven. Deze Dirk stond niet te trappelen om de zaak over te nemen, waarover een bron uit de 19de eeuw al vermeldde dat die ‘in een vervallen staat van onderhoud’ verkeerde.

Behalve hun namen, en die van echtgenotes en kinderschare, is er verder weinig overgeleverd over het werkende leven van de bakkers Verkerk in de 19de, 18de en 17de eeuw. Ongetwijfeld hebben ze (letterlijk) dag en nacht gewerkt. Veel hollen, weinig stilstaan – en al helemaal geen tijd om een familiearchief bij te houden.

Zeg ‘december’, en denk aan pepernoten, kerststollen en oliebollen. Aan marsepein, borstplaat en kruidnootjes. Aan boterstaaf, kerstkransjes en appelbeignets.

Hoe sterk is deze traditie? „Sterk”, antwoordt bakker Rick Verkerk. Het grootste deel van de eindejaarsomzet haalt hij uit het ‘zoets en lekkers’ dat zijn vader, zijn grootvader en hun vaders al bakten in november en december.

„Wel zie je wat smaakverandering”, vult Verkerk aan. „De combinatie van speculaas en gember doet het tegenwoordig goed. We bakken ook volop brood met speculaaskruiden. De vraag naar hartige boterletters neemt toe, van bladerdeeg gevuld met gehakt, in plaats van amandelspijs.”

Nieuwe producten blijven variaties op het vertrouwde decemberthema. Verkerk noemt er drie.

Dikke 3’s’ (spreek uit: dikke Dries). Het is een zoete sinterklaaskoek, op een bodem van speculaas, met kerststol bovenop en tussenin een laagje amandelspijs.

Panettone. Voor de kerstdagen is de panettone als verkoopsucces uit Italië komen overwaaien: een cake-achtig brood, bereid met flink wat roomboter en gekonfijte vruchten.

Tompouce-oliebol. Wie na Kerst en Sinterklaas nog niet verzadigd is, kan omstreeks de jaarwisseling een doorontwikkelde oliebol in huis halen: de tompouce-oliebol, waarvan de gefrituurde deegbal is volgespoten met gele room, en dit alles afgetopt met een glaceerlaagje van roze fondant.

Foto Dieuwertje Bravenboer

Bakker Verkerk volgt de trends in zijn branche op de voet. Op social media woedde onlangs een hype over de ‘crompouce’, een mix van croissant en tompouce. Volgens een Brabantse influencer zou dit een noviteit zijn van een bakker uit Vught. Het doet Verkerk grinniken: „Zo nieuw is die niet: wij hebben ’m al tijdenlang in de winkel liggen, onder de naam ‘Tom Crouce’. Broden die we ‘Bread Pit’ noemen, hebben we ook. Het zijn grappen, om weer ’s wat anders aan te bieden. Vooral jonge mensen houden ervan.”

Bakker Rick Verkerk werkt van ’s ochtends half 5 tot ’s avonds half 8, met wat pauzes tussendoor. Een etmaal vult hij met twee werkdagen, bij wijze van spreken. Zijn eerste ‘shift’ loopt tot omstreeks het middaguur. Dat zijn de uren van brood en banket bakken. Het tweede deel van de dag is voor talloze klussen: zijn twee winkels extra bevoorraden, aandacht voor zijn bijna dertig personeelsleden (vijf broodbakkers en twee banketbakkers fulltime, naast overwegend parttimers in de winkels), inpakwerk, het magazijn gevuld houden – te veel om op te noemen.

Is dit vol te houden, jaar in, jaar uit? „Daar wen je aan”, zegt Verkerk. „Ik heb wel momenten dat ik denk: tjonge, gisteren had ik meer zin om te werken dan vandaag. Maar gemiddeld genomen vind ik dit een prachtig vak.”

Vader Kees Verkerk luistert mee, in het kantoortje bij de bakkerij, waar hij wat administratief werk doet. „Rick heeft altijd geroepen: ik wil de zaak overnemen. Maar de grote vraag was: kán hij het ook? Als hij niet gelukkig wordt in dit vak zijn wij, als z’n ouders, dat ook niet.”

Onvoorbereid is zoon Rick bepaald niet in de zaak gestapt. Hij deed een mbo-opleiding ondernemerschap in Wageningen, een hbo-studie commerciële economie in Utrecht en liep stage bij een inkoopcoöperatie voor bakkerijen. Pas daarna, omstreeks z’n 25ste jaar, is hij fulltime in de zaak aan de slag gegaan, waarvan hij sinds vier jaar eigenaar is.

Foto Dieuwertje Bravenboer

Het klinkt romantisch: ‘echte bakker’, ‘warme bakker’ – een imago dat te koesteren en commercieel uit te nutten valt. Het aantal ambachtelijke bakkerijen, circa drieduizend, is licht gedaald in de afgelopen tien jaar. Het aantal bakkerswinkels blijft hierbij redelijk op peil, doordat deze worden overgenomen door collega-bakkerijen. De concurrentie blijft intussen taai, vooral van supermarkten, met hun lager geprijsde deegwaren. Bakkerij Verkerk houdt de cijfers scherp in de gaten. „In onze regio komen we tot een marktaandeel van ruim 25 procent”, weet Verkerk jr. „Het landelijk gemiddelde voor brood en banket uit ambachtelijke bedrijven ligt op een procent of 17.”

Een stevige positie, kortom? „Gelukkig wel. Maar er zijn ook onzekerheden: het wordt steeds moeilijker goed opgeleid personeel te vinden, de energieprijzen zijn omhooggeschoten, de grondstofprijzen ook, door de oorlog in Oekraïne. Dit soort zaken maakt dat ik soms ook wel hoog in m’n emotie zit.”

Waarbij komt: negen generaties voorgangers kijken over zijn schouders mee. Zorgt ook dit voor emotionele druk? ‘Verkerk de Tiende’: „Best wel. Ik wil niet degene zijn bij wie deze historische lijn eindigt.”

Op dat moment steekt moeder Tineke, bezig met het inpakken van borstplaat, haar hoofd om de hoek van de deur. „Echt Rick, daar moet je niet mee zitten. We leven nú – we werken niet voor de geschiedenis.”



Leeslijst



Related Posts

‘Ze gingen op zondag na de koffie gearmd de tuin door, kijken hoe planten en struiken groeiden’

‘In hun woonplaats Woerden trouwden Theo, zoon van de melkboer, en Bets, dochter van de banketbakker, in 1941. Samen stichtten mijn ouders een gezin met zeven kinderen. Hij werd boekhouder bij de dakpannen/steenfabriek, zij was telefoniste en richtte zich op het huishouden.

Rond 1950 kreeg pa een baan in Zwolle als administrateur en later als rechterhand van de directeur bij een groothandel in bouwmaterialen. De jongste twee kinderen werden in Zwolle geboren.

In 1957 kochten mijn ouders een stuk grond van een boerenfamilie, naast de boerderij in Ittersum bij Zwolle, een aannemer bouwde ons nieuwe huis. Eerder al hadden onze ouders een toepasselijke naam bedacht en zodoende heeft de ouderlijke woning van ons gezin de naam ‘De Woelige Stal’.

In de zomers gingen we enkele weken naar Katwijk aan Zee, daar namen onze intrek in een verhuurde woning van een gezin. Iedere dag, als het weer het toestond, op naar het strand! Voor de lunch boterhammen en beleg mee, melk, karnemelk en twee thermosflessen met koffie.

Er werden ook talloze foto’s gemaakt; pa was een verwoed hobbyfotograaf. Ook het ontwikkelen en afdrukken ging hem goed af. Voor elk kind werd een compleet jeugdalbum vervaardigd, voorzien van begeleidende tekstjes bij de foto’s.

Toen pa op latere leeftijd zijn rijbewijs haalde werd een gebruikte auto aangeschaft: een Opel Rekord. Het hele gezin paste er in. Toen we met een vouwcaravan erachter op vakantie naar Denemarken gingen, telde de Duitse douanier tot zijn verbazing negen personen in één auto. Ook van die vakantie vonden veel foto’s hun weg in de ingebonden albums die wij later kregen. Jaren later heb ik dat hele foto-archief gedigitaliseerd in de hoop dat het ook voor het nageslacht bewaard blijft.

Thuis was het in de zomer gebruikelijk dat papa en mama ’s zondags na de koffie gearmd de tuin door liepen, om te kijken hoe de planten en struiken groeiden en bloeiden. Een paar keer per jaar bezoek ik hun graf en dan zet ik er altijd wat plantjes neer. Ik denk met liefde en respect aan mijn ouders terug. Niet alleen omdat ze me op de wereld hebben gezet, maar ook omdat ik dankzij hen een hele fijne jeugd heb gehad.”


Simpel en onvergetelijk lekker

Janneke schreef 18 (!) jaar geleden al: het recept voor lemon posset moet worden opgenomen in de Galerij der Onvergetelijke Desserts. En ze heeft helemaal gelijk. Het recept bevat slechts drie ingrediënten die overal verkrijgbaar zijn, het kan door elke gek in een paar minuten gemaakt worden, in elke keuken, hoe slecht uitgerust ook. Een oven is niet nodig, een handmixer, staafmixer of keukenmachine ook niet. En last but not least, het is heel erg lekker, friszuur en romig. Voor twee à drie personen verwarm je 250 ml slagroom met 50 gram suiker in een pannetje en brengt het mengsel langzaam aan de kook. Laat het één minuut zachtjes koken waardoor de suiker oplost, haal het van het vuur af, voegt het sap van één citroen toe, verdeel het over twee of drie glazen en laat het in de ijskast vijf uur opstijven. Om het af te maken leg ik er een paar verse frambozen of pulp van passievruchten op. En met limoen in plaats van citroen is het ook heel lekker.

Annemarie den Tex


Laat die pretentie, daar wordt het bij restaurant Elysianne leuker van

Iedere grote keuken heeft een basis-set ingrediënten waar veel recepten mee beginnen. In Nederland beginnen we sauzen en stoven met ‘wups’ (wortel, ui, prei, selderij). In Spanje en Italië is het sofrito (vaak met tomaat), in Frankrijk heet het mirepoix. In de Creoolse en Cajun-keuken van de Amerikaanse staat Louisiana beginnen de recepten met ui, selderij en groene paprika – ook wel bekend als The Holy Trinity.

De eerste gang bij restaurant Elysianne in Amsterdam zijn eigenlijk drie amuses op één bord, waarbij steeds een ander ingrediënt uit die heilige drie-eenheid de hoofdrol speelt: een tarteletje met selderij-uienjam met een saus van geroosterde groene paprika; een gebrande-uienpudding met selderij-pesto; en een hartige cheesecake van zwarte ui, op een worchestershire-koekbodem en met groenepaprikavel erover. Het zijn lieflijke en geraffineerde hapjes, die allemaal inderdaad net even een andere smaaktoon naar boven trekken. Het is vooral een toffe manier om deze kennismaking te starten, met een keuken die hier onder het grote publiek nog nagenoeg onbekend is: de southern cuisine van Louisiana.

Cajun en creole zijn officieel twee verschillende keukens, maar worden vaak in één adem genoemd omdat er veel overlap in zit. Het woord cajun is verbastering van ‘Acadian’. De Acadiërs waren de inwoners van een Franse kolonie in Nova Scotia (Canada), die daar in 1755 werden verdreven door de Engelsen en terechtkwamen in Louisiana. Daar adopteerden ze, onder invloed van een andere francofone minderheid in de kolonie, de Creolen, veel van oorsprong Afrikaanse ingrediënten, zoals aubergine, okra en rijst. De kolonie is ook een tijdje Spaans geweest (zie inzet). De bekendste gerechten zijn gumbo – een soepig stoofgerecht op basis van een donkere roux, vaak met okra en andouille-worst – en het rijst-stoofgerecht jambalaya.

Chef-kok Matt Pace, die eerder kookte in New York en in Amsterdam bij gefrituurde-kiprestaurant Ladybird, is geboren in New Orleans. Hij serveert vandaag geen gumbo of jambalaya, maar wel shrimp ’n grits en blackened redfish, terwijl we luisteren naar ‘The House of the Rising Sun’, brass-muziek en de ritmische vocale capriolen van Billy Stewart in zijn heerlijke versie van Gershwins ‘Summertime’. De servetten liggen gevouwen in de vorm van de fleur-de-lis – het Franse koningssymbool dat je overal tegenkomt in New Orleans, van de gevels tot op de helmen van Americanfootballteam New Orleans Saints. De fruitig-zure en meaty-peperige, zelfgemaakte hot sauce staat klaar op tafel. Tot zover heeft Elysianne de zwoele moerassfeer lekker te pakken.

Tafelwater van 7 euro

Pace kookt hier sinds begin dit jaar, in zijn eigen woorden „nieuwe ideeën gebaseerd op oude technieken, gemoderniseerde versies van klassiekers en elevated versies van traditionele gerechten.” Of zoals op de website staat: „where the art of fine dining meets the warmth of Southern hospitality.” En dat is precies waar het schuurt. Want hoewel de borden ogen als fine dining, met een hoop techniekjes, eetbare bloemetjes en bijenpollen-tuilles uit een malletje, ontstijgen ze in essentie toch vaak niet het niveau van lekker comforty, homestyle cooking. Let op: daar is in wezen helemaal niets mis mee, ook niet in een restaurant. De smaken kloppen absoluut, we zitten in principe lekker te eten. Maar het strookt niet bij de entourage. Bij de obers die strak in het pak erg vol zijn van niet zo interessante en matig gepairde wijnen, bij de flessen tafelwater voor 7 euro, bij de ‘wij-doen-geen-aanpassingen-en-werken-met-strikte-shifts-mentaliteit’.

Er is weinig te kiezen. Er zijn twee cocktails, beide te zoet, en één menu, geen uitzonderingen. Vegetarisch eten is niet mogelijk, in plaats daarvan is er een week per maand een vegamenu. Per avond zijn er twee shifts. Iedereen moet tegelijk binnen zijn, iedereen krijgt hetzelfde, op hetzelfde moment: de muziek gaat zacht, iedereen moet zijn gesprek onderbreken voor een plenaire uitleg. Dat zijn nogal wat spatjes voor een restaurant dat enkel zes gangen serveert voor 90 euro (waarvan twee toetjes en een bord amuses). Dan moet het allemaal wel héél erg raak zijn…

De grits (een soort Amerikaanse lopende polenta) met Goudse oplegkaas zijn smaakvol en romig, maar geserveerd als een enorme bitterbal gevuld met maispap is het nogal een hap. Liever hadden we daar wat garnaal in teruggezien, in plaats van de chewy stukjes in de wel erg tomatige bisque-saus eronder. Het is wel lekker (I love shrimp ’n grits, begrijp me niet verkeerd), maar nogal hoekig allemaal. De blackened (dat wil zeggen: zwartgeblakerd, maar níét verbrand) vis is ever so slightly overcooked en stiekem toch een tikkie stoffig van de paprikapoedercoating. De grillades is een chunky stuk stoofvlees met een snertachtige saus van limabonen. De broodpudding is niet goed doorweekt en dus wat droog en taai vanbinnen. Nogmaals: allemaal helemaal niet erg om te eten, lekker zelfs, maar geen fine dining.

Het is heel gaaf om deze keuken hier op niveau te kunnen ervaren, maar ik snap niet waarom dat niet in een ‘gewone’ restaurantsetting zou kunnen. Tone down the attitude, serveer gewoon lekker craft beer en home made sweet tea, laat mij reserveren wanneer ik wil. Dan zitten we opeens leuke moderne, elegante versies te eten van die heerlijk southern home-cooking. Dan zeggen we: wat gaaf dat er een beetje pekelcitroencrème onder de gritkroket zit. Wat combineert die zoete dille-jalapeno-relish leuk met zilte kappertjes bij de vis. Die waterkerspuree op de kalfssukade geeft net iets prikkelends. En wat verfrissend om pralinés te maken van zonnebloempitjes in plaats van pecan.

En ik zou het toch ook leuk vinden om wel gewoon een killer-gumbo à la carte te kunnen bestellen. Dat vind je verder nergens in Nederland.