‘Het lijkt wel of iedereen sinds corona altijd weg wil’

Bedrijven zijn opnieuw negatiever over het ondernemingsklimaat in Nederland. Gaven de ondernemers het klimaat in 2022 nog een 6,7, inmiddels is dat een krappe voldoende: 6,0.

Vorig jaar was dit cijfer ook al gedaald, naar een 6,4, zo blijkt uit de Monitor Ondernemingsklimaat van de Universiteit van Amsterdam (UvA) en economisch onderzoeksbureau SEO. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Economische Zaken. Voor de resultaten zijn de antwoorden van 427 bedrijven gebruikt.

Een derde van de ondervraagden gaf dit jaar een onvoldoende. Met name bedrijven die actief zijn in landbouw, industrie, energie en bouw of die internationaal georiënteerd zijn, zijn negatief over het ondernemingsklimaat in Nederland.

Het onderzoek kwam uit op de dag dat minister Dirk Beljaarts (Economische Zaken, PVV) de allereerste Ondernemers Top organiseerde in Eindhoven, waar 180 ondernemers en vertegenwoordigers van brancheverenigingen bij aanwezig waren. Beljaarts wil voor de zomer met ondernemers een pact afsluiten om het vertrouwen weer omhoog te krijgen – de top was hier een aftrap voor. „Mijn ambitie is een 8,0 aan het einde van mijn termijn”, vertelde Beljaarts na afloop.

De ondernemers mochten in kleinere groepen vertellen over wat zij vinden van onder meer de regeldruk, stimulatie van innovatie en tegengaan van netcongestie. In die sessies waren dezelfde klachten te horen als wat uit het UvA/SEO-onderzoek naar voren komt.

Zo is een van de belangrijkste redenen voor het afgenomen vertrouwen volgens het onderzoek de onvoorspelbaarheid van overheidsbeleid. Als voorbeeld werd in Eindhoven gegeven het deze maand last minute intrekken van de afspraak om natuurinclusief te bouwen (denk aan nestkasten in nieuwbouwhuizen) en het weer op losse schroeven zetten van de zero-emissiezones die op 1 januari moeten ingaan.

Tijdens de Ondernemers Top werd dan ook gepleit voor een langere horizon van overheidsbeleid. „Kijk nu eens over kabinetten heen”, zei een aanwezige. „Neem meer regie als overheid op de lange termijn”, zei een ander – uit de sessies mocht geciteerd worden maar zonder toeschrijving aan de spreker.

Die onvoorspelbaarheid geldt bijvoorbeeld voor de energie-infrastructuur in Nederland. Op veel plekken in Nederland zit het stroomnet, zeker voor grootverbruikers, vol. Het betekent dat nieuwe of uitbreidende bedrijven niet zomaar meer een aansluiting op het net kunnen krijgen.

Ook op het gebied van gunstige fiscale regelingen voor bedrijven laat Nederland steken vallen, vinden de ondernemers. De beperkte aanwezigheid van talent en het niet aanbieden van wetgeving op maat voor bedrijven dragen eveneens bij aan het gedaalde vertrouwen.

Naar het buitenland

Een vijfde van de Nederlandse bedrijven overweegt om de komende twee jaar activiteiten naar het buitenland te verplaatsen vanwege het verslechterde ondernemingsklimaat. Van bedrijven met internationale activiteiten denkt een derde na over gedeeltelijk of volledig vertrek uit Nederland. Daaraan liggen echter veelal andere redenen (efficiëntere bedrijfsvoering bijvoorbeeld) ten grondslag dan alleen het Nederlandse ondernemingsklimaat. Dit cijfer is dan ook niet significant anders dan afgelopen jaar.

De resultaten van de Monitor Ondernemingsklimaat passen binnen een trend waarbij Nederland qua concurrentiekracht internationaal terrein verliest. Op de World Competitiveness Ranking van de Zwitserse IMD Business School zakte Nederland dit jaar bijvoorbeeld van plek 5 naar 9.

Delen

Mail de redactie

Dilemma

Nederland telt naar schatting 450.000 longcovidpatiënten. Zeker 90.000 hebben ernstige klachten. Het merendeel van de werkenden met long covid zal op den duur arbeidsongeschikt worden verklaard, verwacht uitkeringsinstantie UWV.

Het aantal aanvragen voor de arbeidsongeschiktheidsuitkering WIA neemt dan ook toe. Dat komt volgens het UWV met name door een toename van het aantal mensen met langdurige covid.

Na twee jaar ziekte mag de werkgever een zieke werknemer ontslaan. Hou je de werknemer met longcovid toch in dienst omdat die mogelijk alsnog beter wordt, of laat je diegene gaan?

Pas je aan

Terugkeren naar werk is voor werknemers met long covid totaal anders dan bij andere aandoeningen, zegt bedrijfsarts Ernst Jurgens. Namens de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde ontwikkelde hij samen met onder meer ergotherapeuten, nazorgadviseurs en andere bedrijfsartsen een leidraad voor de reïntegratie van werkenden met long covid. De afgelopen jaren begeleidde hij zelf zeker honderd longcovidpatiënten.

„Werkgevers en bedrijfsartsen zijn gewend aan reïntegratietrajecten waarbij de patiënt geleidelijk aan herstelt”, zegt Jurgens. Bijvoorbeeld bij rugklachten weten we dat je vaak met wat fysio, thuisoefeningen en langzaam opbouwen binnen een paar maanden weer aan de slag kunt. „Het is dan veel logischer om het aantal uren stap voor stap op te bouwen, omdat het herstelproces enigszins voorspelbaar is.”

Bij longcovid gaat het herstel op en neer, ziet Jurgens in zijn spreekkamer. Bij veel patiënten kunnen kleine inspanningen soms al tot grote vermoeidheid leiden of andere klachten. „Een longcovidpatiënt kan bijvoorbeeld na een spannend gesprek met de baas al dagen, en soms zelfs weken, moeten bijkomen. Tegen een longcovidpatiënt kun je dus niet zomaar zeggen: volgende week weer een paar uur erbij.”

Werkgevers zijn doorgaans in eerste instantie erg begripvol, zegt Jurgens. „‘Neem je tijd’, zeggen ze. ‘En laat het ons weten als we iets voor je kunnen doen.’” Maar naarmate de ziekte vordert, ziet Jurgen de aandacht van werkgevers verslappen en de steun afbrokkelen. „Ze stellen dan vragen als: ‘Jeetje joh, kan je nou nog steeds niks? Je kan het toch proberen?’”

Vooral in de zorg, waar grote tekorten zijn, hoort de bedrijfsarts dat de druk op de werknemer met longcovid toeneemt door gaten in het rooster. „‘Omdat jij nu niet komt, moet een ander harder werken.’ Dat soort taferelen.” De klachten worden dan juist erger. Het schuldgevoel neemt toe en mensen raken gespannen en worden soms zelfs depressief.

Uiteindelijk worden de meeste longcovidpatiënten na twee jaar ziekte ontslagen, ziet Jurgens. Van de circa honderd mensen die hij begeleidde, werden er misschien twee of drie níet ontslagen. Jurgens zegt dat niet te begrijpen. Werkgevers laten volgens hem nu goede, vaak hoogopgeleide mensen gaan. „Die functioneren nu misschien minder goed op het werk, maar wie weet heeft een geniale onderzoeker binnenkort een eurekamoment en is er een uitweg voor longcovidpatiënten. De arbeidsmarkt is krap, we willen een kenniseconomie zijn, en dan laten we goede mensen gaan? De wet zegt dat je mensen na twee jaar mag ontslaan ja, maar je mág ook gewoon doorgaan met iemand.”

Nederland heeft een „mooi solidair” systeem, vindt bedrijfsarts Jurgens, waarbij de werkgever twee jaar (gedeeltelijk) loon doorbetaalt. In andere landen worden werknemers vaak al sneller ontslagen. „Het probleem is nu dat de wetgeving nadelig uitpakt voor mensen met longcovid”, zegt Jurgens. „Hun herstelproces is zo onvoorspelbaar dat je niet kunt weten of zij na twee jaar weer kunnen werken, of dat er aanpassingen nodig zijn.” Vakbond FNV ziet eveneens dat veel werknemers met longcovid na twee jaar ziekte ontslagen worden. Vice-voorzitter Kitty Jong: „Onze analyse is dat werkgevers liever geen mensen willen die iets mankeren, want daar moet je iets mee. Je hebt er al twee jaar loondoorbetaling bij ziekte opzitten, dat vinden werkgevers vaak wel genoeg.” Hetzelfde ziet de FNV bij kankerpatiënten gebeuren, ook nadat ze genezen zijn. Doordat ze nog last hebben van de chemo of bestraling, wil de werkgever niet met ze door.

De FNV dringt erop aan dat werkgevers kijken naar wat iemand nog wél kan doen. „Vaak kan een werknemer echt nog wel iets doen, maar zijn er aanpassingen of voorzieningen nodig”, zegt Jong. „Een werknemer met longcovid moet flexibel kunnen zijn in het aantal uren dat hij of zij werkt per dag of week en bijvoorbeeld ook tussen het werk door kunnen rusten. Maar wij horen dat veel werkgevers niet bereid zijn om de werktijden aan te passen of een rustruimte te creëren.”

Jong noemt het „extra wrang” dat veel mensen met longcovid de besmetting opliepen op hun werk, bijvoorbeeld in de zorg, en dan nu na twee jaar door hun werkgever worden ontslagen. „En nu zien we dat de mensen die het vaakst ontslagen worden na longcovid vaak vrouwen zijn die onder meer in de verpleeg- of thuiszorg hebben gewerkt. Ze hebben hun gezondheid voor ons opgeofferd en nu raken ze hun baan kwijt.” Jong zegt dat gezien de huidige personeelstekorten, zeker in de zorg, niet te begrijpen.

Volg de wet

Werkgeversvereniging AWVN krijgt nooit tot nauwelijks vragen van leden over deze kwestie. „De wet is kristalhelder”, zegt een woordvoerder. „Je moet twee jaar loon doorbetalen bij ziekte. Doe je dat niet, dan krijg je het UWV op je dak. Maar na die twee jaar mag je de zieke werknemer ontslaan. We krijgen weinig vragen van leden, omdat het juridisch gezien gewoon duidelijk is. Menselijk gezien is het natuurlijk buitengewoon naar om longcovid te hebben.”

Dus

Een werkgever heeft het volste recht om een zieke werknemer na twee jaar te laten vertrekken. Maar je kunt in overweging nemen om een werkgever in dienst te houden, omdat die mogelijk toch nog herstelt.

Delen

Mail de redactie