Het is moeilijk om de potentie te zien van Ajax, dat tegen FC Twente fysiek, tactisch en mentaal wordt afgebluft

Reportage

Eredivisie De overwinning van FC Twente op Ajax (3-1) was volkomen verdiend. Bij de ploeg uit Enschede zijn de patronen ingeslepen, de spelers van Ajax moeten steeds nadenken als ze aan de bal zijn. Twaalfde staat de ploeg van trainer Maurice Steijn nu, met vijf punten uit vier duels.

„Ik denk dat we er zeker muziek van kunnen maken”, zei Ajax-trainer Maurice Steijn na de nederlaag (3-1) in Enschede tegen FC Twente.
„Ik denk dat we er zeker muziek van kunnen maken”, zei Ajax-trainer Maurice Steijn na de nederlaag (3-1) in Enschede tegen FC Twente. Foto Olaf Kraak / ANP

Langs de zijlijn in de Grolsch Veste seint Ajax-coach Maurice Steijn even naar zijn twee centrale middenvelders, Benjamin Tahirovic en Sivert Manssverk. Er is vijf minuten gevoetbald, als het spel stilligt voor een blessurebehandeling. Er is nu al bijsturing nodig, ziet Steijn.

De kwetsbaarheid is direct zichtbaar, achterin bij Ajax. Na twee minuten snijdt FC Twente-aanvaller Manfred Ugalde door de defensie, na een steekpass van spelverdeler Michel Vlap. Het schot van Ugalde wordt maar ternauwernood geblokt door doelman Jay Gorter.

Ze moeten een man oppakken, zegt Steijn langs de zijlijn tegen zijn twee middenvelders, verklaart hij later. Jargon voor: meeverdedigen. Veel lopende mensen, veel beweging, snel dieptespel – dat zijn de kwaliteiten van FC Twente, weet Steijn. Daar heeft hij zijn ploeg naar eigen zeggen op voorbereid. Aan de hand van beelden, in de training.

Maar in de openingsfase blijkt daar niets van. Vlap krijgt alle ruimte van de twee Ajax-middenvelders. „Ik kan ze moeilijk om de dertig seconden naar me toe roepen”, zegt Steijn. „Als je geen man oppakt, als er geen coaching is, geen leiding is … waar moet je dan beginnen?”

Binnen elf minuten staat het 2-0. Vlap vindt makkelijk de ruimte tussen de linies, krijgt even tijd om te schieten. Doelman Gorter laat los, waarop Daan Rots in de rebound scoort. Hij laat zich evenals Vlap nadrukkelijk zien, de zelfopgeleide Rots, een jongen uit de regio, uit Groenlo, op een half uur rijden van Enschede.

Gebrek aan afstemming

Steijn heeft elf verschillende nationaliteiten in zijn selectie. In de voorbereiding was de voertaal bij Ajax nog Nederlands, maar gezien de vele internationale aankopen is dat deze week aangepast om zo de onderlinge communicatie te verbeteren. Er wordt nu Nederlands én Engels gesproken. Maar ook Engels spreekt niet iedereen goed, zoals topaankoop en centrale verdediger Josip Sutalo.

„Je hoopt dat er, zeker van achteruit, leiding wordt gegeven, maar ook daarin is het steeds nog een hele jonge ploeg”, zegt Steijn. Sutalo is 23, zijn collega Jorrel Hato 17. „Dat is nog een verbeterpunt.”

Het is terug te zien, het gebrek aan afstemming, aan onderlinge coaching bij Ajax. Niemand die het voortouw neemt, ploeggenoten op hun plaats zet, corrigeert.

„Je kan geen leiderschap kopen”, zei directeur voetbalzaken Sven Mislintat twee weken geleden in een persgesprek. „Leiderschap groeit binnen het team.” Vorig seizoen was de ploeg soms „niet in staat” met moeilijke situaties om te gaan, zei hij. „Dit is het onderdeel dat de meeste tijd nodig zal hebben, in de ontwikkeling van een nieuw team.”

Ajax ondergaat het gedwee, zo beperkt is de druk op FC Twente. Weer wordt geopend op Vlap, nu links voorin. Hij passt op de opkomende Michael Sadilek, die volledig vrij opduikt in een risicovolle zone. Gorter redt eerst nog op zijn afstandsschot, maar via Manfred Ugalde komt de bal bij Sem Steijn, die de bal makkelijk binnenloopt: 2-0.

Juist hij, de 21-jarige zoon van de Ajax-coach. Op vakantie in Ibiza zei hij het vorige week nog tegen zijn vader, dat hij van plan was te scoren, vertelde de jonge Steijn in het AD. „Moet dat nou? Bewaar dat lekker voor een andere wedstrijd”, had zijn vader gezegd.

In de dug-out van Ajax wrijft Steijn peinzend over zijn gezicht. Mislintat is diep weggezakt in een stoeltje op de tribune, naast tijdelijk algemeen directeur Jan van Halst. „We zullen niet het beste van dit team zien in de komende drie, zes of negen weken”, had Mislintat twee weken geleden al gezegd. „We hebben iets geplant, nu moeten we water en zon geven.”

Ajax-spits Brian Brobbey (licht shirt) tikt de bal langs FC Twente-doelman Lars Unnerstal en brengt Ajax terug tot 2-1.
Foto Olaf Kraak / ANP

In een duel waarin Ajax fysiek, tactisch en mentaal wordt afgebluft door FC Twente (3-1) is het moeilijk om die potentie te zien. FC Twente zit er bij ieder duel kort op, met twee tot soms drie man. „Welkom in de hel van Enschede”, klinkt in de eerste helft. Het is in een fase dat FC Twente soms champagnevoetbal speelt. Zoals een schitterende combinatie tussen Rots, Vlap en Steijn, die het samenspel besluit met een hard schot op de lat.

50 miljoen op de bank

Daar waar de patronen bij FC Twente ingeslepen zijn, zie je de spelers bij Ajax steeds denken als ze aan de bal zijn: wat moet ik doen? Spelers verdedigen niet mee, hebben geen oog voor de ruimtes in hun rug. Er zit voor ruim 50 miljoen aan zomeraankopen op de bank, maar op het veld lukt het de nieuwe middenvelder Sivert Manssverk niet om een bal aan te nemen. Zijn pass die erop volgt, leidt tot balverlies.

Als aanvaller Steven Berghuis een voorzet wil geven vanaf de zijkant richting doelmond, eindigt die aan de andere kant, over zijlijn. Hij schudt, handen naar zijn hoofd. Kort erop wordt hij gewisseld. Linksbuiten Steven Bergwijn voetbalt tegen zichzelf, is veel gefrustreerd, kan niet sturen als aanvoerder. Schaduwspits Chuba Akpom is onzichtbaar en laat zich makkelijk wegzetten.

Na rust is er even een fase dat Ajax aandringt en zomaar nog gelijk kan maken, nadat spits Brian Brobbey kort na rust de aansluitingstreffer heeft gemaakt. Maar in de slotfase verspeelt invaller Branco van den Boomen de bal rond de middenlijn, waarop uitgerekend de door Ajax verhuurde Naci Ünüvar zijn werkgever de beslissende tik uitdeelt: 3-1.

„Ik snap dat het nog moeizaam is”, zegt Steijn in de rust en na afloop tegen zijn ploeg, vertelt hij later. Na een transferzomer waarin veel spelers op het laatste moment binnenkwamen en de afgelopen interlandbreak, had hij zijn ploeg nu pas voor het eerst twee dagen bij elkaar, zegt hij. „We hebben veel nieuwe spelers. Dan kan ik ermee leven dat er dingen fout gaan, passes niet aankomen, de afstemming niet duidelijk is. Ik heb wel moeite dat we ons laten aftroeven in de duels, dat we niet scherp zijn, dat alle tweede ballen voor Twente waren. Daar schaam ik me wel voor als ik dat zie.”

Hoog in het stadion, waar de namen op de rug niet makkelijk te lezen zijn, is het zoeken naar de nieuwkomers. Wie is middenvelder Mannsverk, wie linksback Borna Sosa? Liefst vijf wijzigingen zijn er ten opzichte van de laatste wedstrijd, twee weken geleden tegen Fortuna Sittard. „Ik denk dat we er zeker muziek van kunnen maken”, zegt Steijn. Al is er weinig tijd. Donderdag wacht Olympique Marseille in de Europa League, zondag Feyenoord.

Twaalfde staat Ajax nu, met vijf punten uit vier duels en nog een inhaalwedstrijd op het programma. In de kleedkamer was er minutenlang doodse stilte, zegt doelman Jay Gorter. „Daarna probeer je te zoeken naar woorden om elkaar op te peppen, om elkaar te helpen.”