Het huis van bewaring van Atlanta is berucht: wat gaat Trump daarvan meekrijgen?

Toen de Amerikaanse hiphop-artiest Latto vier jaar geleden werd opgepakt op de luchthaven van Atlanta, werd zij overgebracht naar de Fulton County Jail, waar verdachten in afwachting van hun rechtszaak worden vastgehouden of korte straffen uitzitten. De arrestatie van de ster bleek het gevolg van een persoonsverwisseling – toch bracht ze twee nachten door in het beruchte huis van bewaring. Ze nam er later een boos nummer over op met de weinig verhullende titel: ‘Fuck Rice Street’ en rapzinnen als:

„Walked in, they like, ‘Latto what you in here for?’

I couldn’t sleep on that concrete cold ass floor.”

Ergens deze week ontvangt de gevangenis aan Rice Street opnieuw een beroemde arrestant: ex-president Donald Trump. Voor het middaguur van 25 augustus moet hij zich melden bij justitie in Atlanta, waar hij sinds vorige week wordt vervolgd voor zijn bemoeienis met de verkiezingen van 2020 in de staat Georgia. Anders dan bij zijn eerdere voorgeleidingen in Florida, New York en Washington zal hij daarna ook kort worden vastgezet. En dat gebeurt hoogstwaarschijnlijk in ‘Rice’, zoals het verpauperde en overbevolkte cachot in de volksmond heet.

Toen het beige hoogbouwcomplex in 1985 opende, gold het als modern. Van die reputatie is bijna veertig jaar later weinig over. Oorspronkelijk berekend op 1.300 gedetineerden, zitten er nu bijna drieduizend mensen vast. Sommigen tot wel twee jaar, omdat justitie maar geen aanklacht formuleert, zo staat in een kritisch onderzoeksrapport dat burgerrechtenunie ACLU vorig jaar publiceerde over ‘Rice’.

De chronische overbevolking, die nog eens verergerde tijdens de coronapandemie, is het gevolg van verstopte juridische ketens. In Atlanta worden mensen bovendien ook voor lichte vergrijpen vastgezet, in plaats van naar huis gestuurd met een bevel om zich later bij een rechter te melden. Het ‘inboeken’ duurt soms dagen. Na betaling van een borgtocht kan iemand nog uren, in een enkel geval zelfs dagen, vastzitten. De computersystemen staan er om bekend ernstig te haperen.

Een verblijf in ‘Rice’ kan dodelijk zijn. Alleen al dit jaar stierven, voor zover bekend, zes gedetineerden. Vorige maand nog werd een jonge vrouw van 19 levenloos aangetroffen in haar cel. Haar doodsoorzaak is nog niet opgehelderd.

Landelijk nieuws werd de dood, vorig jaar september, van een 35-jarige man die werd vastgehouden in de vleugel voor mensen met psychiatrische problemen. Hij lag „zwaar verwaarloosd” en vol beten van wantsen dood in zijn cel. De lokale sheriff, dat het complex bestiert, heeft zijn familie 4 miljoen dollar smartengeld betaald en het ministerie van Justitie opende een onderzoek.

Lees ook: Trump in de beklaagdenbank: zo staan zijn strafzaken ervoor

Ondefinieerbaar eten

Onder de vele daklozen in downtown Atlanta hoef je niet lang rond te vragen om iemand te vinden die wel eens in Rice heeft vastgezeten. Jeremy Morzas, die net wakker wordt na een nacht op de stoep, zat er een paar jaar geleden ongeveer een week vast. Over de reden is hij vaag: „Verkeerde moment, met de verkeerde mensen”.

Morzas herinnert zich vooral de slechte sfeer binnen. „Het is er heel druk en je moet je met al die mensen zien te verhouden. Ook hele agressieve. Hier op straat is het ook slecht, maar daar kan je echt nergens anders heen. Het was verschrikkelijk.” Het eten is er waardeloos en komt in kleine porties. Als ontbijt „een soort haverpap” en het vlees tussen de sandwiches was ondefinieerbare „mystery meat”.

Trump zal daar allemaal zeer weinig van meekrijgen. De ex-president wordt beveiligd door de beveiligingsdiensten van het Witte Huis [Secret Service] en die zal zijn verblijf in een van de holding cells, de groepscellen waar arrestanten na aankomst de eerste uren in worden vastgezet, zo kort mogelijk willen houden.

Twee van Morzas’ buren op het trottoir verkneukelen zich niettemin bij de gedachte aan Trump in Fulton County Jail. „Oh, ik zou er wat voor over hebben hem daar binnen te zien lopen.” Ze hebben ook vragen. „Gaat de Secret Service helemaal mee naar binnen?” En: „Ze zullen toch wel een cel voor hem alleen vrijmaken?”

Deze cellen zijn ongeveer vier bij vier meter groot. Er staat een toiletpot achter een schotje en er hangt een telefoon aan de muur. Wie wordt ‘ingeboekt’, moet alle waardevolle bezittingen afgeven. Er worden vingerafdrukken afgenomen, een mugshot (arrestatiefoto) gemaakt en een kort medisch onderzoek afgenomen. Ook wordt in de computersystemen gecheckt of iemand elders in het land nog gesignaleerd staat. Je kan blijven staan, of op de grond zitten. Een betonnen vloer.

Hoe Trump deze week wordt ingeboekt, ligt gevoelig in het multiculturele Atlanta

Hiphopartiest Latto vertelde in een interview met The Fader hoe zij zich in de vrouwenafdeling „poedelnaakt” moest uitkleden, de vrouwelijke cipiers haar lieten hurken en ze tot twee keer toe hard moest kuchen om te kijken of ze wellicht iets verborg. „Ik zei bitch, wat is de juiste manier om te kuchen. Ik kuch nu toch. Er valt heus niks uit mijn reet, ik beloof het.”

Trump daarentegen, zo wordt in de Amerikaanse media alom gespeculeerd, zal een andere behandeling krijgen. Maar hoe fluweel de handschoenen worden waarmee hij wordt ingerekend blijft afwachten. Sheriff Patrick Labat, die de gevangenis runt, en hoofdofficier van justitie Fani Willis, die hem vervolgt, zijn beiden gekozen functionarissen. Willen ze in het linkse Atlanta herkozen worden, dan kunnen ze de ex-president ook weer niet té coulant behandelen.

Handtekening of onderpand?

Die strengheid kan hoofdofficer Willis bijvoorbeeld tonen met het soort borgtocht dat ze Trump oplegt voor zijn vrijlating. Er is de milde optie van een zogeheten signature bond, waarbij een verdachte die niet vluchtgevaarlijk wordt geacht, alleen zijn handtekening hoeft te zetten. Omdat Trump wereldwijd herkend wordt, hoefde hij bij zijn eerdere arrestaties geen borg te betalen. Het is aan Willis of zij hem wél een zogeheten ‘bail bond’ oplegt, waarvoor hij een onderpand moet betalen. Voor normale arrestanten kan het dan gemakkelijk nog vier à vijf uur duren voordat ze vrijkomen.

Gerry Griggs gaat er vanuit dat Willis voor de strengere optie van een bail bond kiest. De advocaat leerde haar bijna twintig jaar geleden kennen toen zij nog gemeente-advocaat was en hij als rechtenstudent op haar kantoor werkte. Jaren later verdedigde hij enkele verdachten in de grote examenfraudezaak waarmee Willis haar reputatie vestigde in Atlanta. „En haar kennende, krijg je de indruk dat ze niet coulant gaat zijn tegen iemand die haar in het openbaar beledigt en aanvalt.”

Lees ook: Georgia is voor opnieuw aangeklaagde Trump wat onbekender terrein

Trump valt zowel Willis als de rechter die zijn zaak behandelt al maanden aan op zijn sociale medium Truth Social. Willis zou politieke motieven hebben en roem nastreven met zijn vervolging, aldus de ex-president. Daarbij noemde hij haar onder meer ‘racistisch’.

Griggs, zelf Afro-Amerikaan en voorzitter van de deelstaatafdeling van burgerrechtenbeweging NAACP, vindt juist dat Willis de ex-president nog mild aanpakt. Trump en zijn achttien medeverdachten in de aanklacht zijn – op twee na – allemaal wit. Griggs: „Ik denk dat als zij mensen van kleur waren geweest, ze zich allang hadden moeten melden en er misschien zelfs een arrestatieteam bij hen was binnengevallen.”

Hoe Trump deze week wordt ingeboekt, ligt dan ook gevoelig in het multiculturele Atlanta. Latto bijvoorbeeld geldt met een zwarte vader en witte moeder als ‘persoon van kleur’. En haar precedent, zegt Griggs, laat zien dat „er wel vaker beroemdheden zijn geweest, die geen fijne ervaring hadden in Fulton County Jail”.

Advocaat Griggs duidt Trumps voorkeursbehandeling niet als veiligheidskwestie, maar als een stuiptrekking van een land waar justitie witte burgers traditioneel veel milder behandelt. „Amerika bevindt zich op een kruispunt. We zijn een democratie die snel meer divers wordt en waarin mensen van kleur eisen dat de rechtsorde voor iedereen hetzelfde is. Ik denk daarom dat het belangrijk is dat de juiste procesgang wordt gevolgd in deze zaak, maar het is ook belangrijk dat elke criminele verdachte een gelijke behandeling krijgt, ongeacht je status. Ook als je president van de Verenigde Staten bent geweest.”

Onderhandelingen

Het cellencomplex aan Rice Street ligt aan een ruig, industrie-achtig randje van Atlanta’s stadscentrum. Bij de belangrijkste toegangswegen hebben Amerikaanse tv-zenders al dagen geleden hun kamp opgeslagen, in afwachting van de ex-president en prominente medeverdachten. De parkeerplaats voor de hoofdingang – waar de pers normaal beelden mag proberen te maken van bekende arrestanten – is tot verboden terrein verklaard. Uiteindelijk zullen er niettemin wel video-opnames van Trumps voorgeleiding naar buiten komen: Georgia’s openbaarheidswet is op dit punt ruim.

De Secret Service, zegt jurist-activist Griggs, mag kortom zijn eigen zorgen hebben – over het willen beperken van de tijd en van opnames – , „maar Trump is nu aangeklaagd voor misdaden begaan tegen de bevolking van deze staat.” Vooruitkijkend betekent dat wat Griggs betreft dus ook dat, mocht Trump worden veroordeeld, hij zijn straf in een gevangenis in Georgia zal moeten uitzetten.

Begin deze week zouden de lokale autoriteiten, justitie, Trumps advocaten en de beveiligingsdiensten de laatste praktische details over de overgave van de president willen uitonderhandelen. Voor Griggs kan de behandeling van Trump niet doorsnee genoeg zijn: „Ik neem kennis van de zorgen van de Secret Service, maar als je eenmaal de wet in Georgia overtreedt, geldt ook voor jou de wet van Georgia. Trump heeft met de verkeerde staat gesold.”