Het Heerlens ‘heitje voor een karweitje’ mag best wat kosten

Wie zich in Heerlen aanmeldt voor een onderhoudsklus in de openbare ruimte kan sinds maart 2021 bij de gemeente een ‘heitje’ verdienen. Ondanks de relatief geringe deelname en de hoge kosten wil Heerlen nu toch doorgaan met het proefproject. „Vanwege het vernieuwende karakter van het Heerlens Heitje is het project voor 80 procent gefinancierd met geld voor Urban Innovative Programs van de Europese Unie. We zijn ook proeftuin voor steden elders”, zegt wethouder van Wonen, Milieu en Dienstverlening Casper Gelderblom (PvdA/Partij voor de Dieren/GroenLinks).

Wie gemaakte kosten in de eerste anderhalf jaar van de proef (in totaal 3.277.167 euro) omslaat op het aantal in die periode uitgevoerde klussen en uitgekeerde heitje, komt volgens gegevens van de gemeente uit op 6091,39 euro per klus, 1802,62 per gewerkt uur en 224,25 euro per heitje . Erg veel overheadkosten bij klussen waarvoor de vrijwilligers maximaal 5 euro per uur krijgen en heitjes die gewoon een euro waard blijven.

Gelderblom zegt de rekensom niet helemaal eerlijk te vinden, juist omdat het een Europees proefproject is, waarbij vooral veel geld is gaan zitten in het ontwikkelen van een speciale app. „Via het Europees netwerk delen we wel onze ervaringen en op relevante conferenties worden met regelmaat presentaties gegeven over het heitje.” Of er elders concrete belangstelling is weet Gelderblom niet.

wethouderCasper Gelderblom We zijn ook een proeftuin voor steden elders

Het project is in de gemeenteraad ook niet omstreden. Heerlen heeft een traditie van projecten die zijn bedoeld om maatschappelijke achterstanden, ontstaan na de mijnsluitingen, weg te werken. Inwoners van de Zuid-Limburgse gemeente kunnen via een app een onderhoudsklus in hun eigen buurt uitzoeken en met de uitvoering daarvan digitale munten, de heitjes, verdienen. Die kunnen ze uitgeven in bij het project aangesloten winkels in hun eigen stad. Elk heitje vertegenwoordigt de waarde van 1 euro.

Meerdere doelen

Het project, in maart 2021 begonnen in het centrum en vier andere wijken, dient meerdere doelen. Het heitje moet de burgers betrekken bij onderhoud, waar door blijvende druk op de gemeentebegroting al jaren op bezuinigd moet worden. Verdiend geld komt weer ten goede aan de plaatselijke economie. En de financiële prikkel van de te verdienen heitjes kan Heerlenaren tot maatschappelijke activiteiten aanzetten, die daar anders niet snel de vinger voor opsteken. Die geringe bereidheid is een probleem en lijkt een erfenis uit het mijnverleden. Toen pamperden werkgevers hun personeel flink en onderhielden ze in sommige gevallen zelfs de heggen in tuinen.

Wethouder Gelderblom pleit nu voor uitbreiding van het Heerlens Heitje-project: niet langer de vijf stadsdelen van de proef maar de hele gemeente laten deelnemen. Gelderblom: „Een flinke toename van het aantal uitgevoerde klussen en uitbreiding van de soorten klussen die worden aangeboden. Behalve onderhoud van de openbare ruimte zoals bijvoorbeeld het verven van een bankje of een prullenbak, of het poetsen van een speeltoestel ook inzet voor sociale en maatschappelijke projecten.” Bij dit laatste gaat het bijvoorbeeld om buurtprojecten en buurthuizen.

Het heeft volgens Gelderblom niet meegezeten in de eerste jaren van het Heerlense heitje. De coronapandemie zorgde voor minder deelnemers . „En we hebben mede door de krappe arbeidsmarkt driekwart jaar zonder projectmanager gezeten.”

De aanloop naar de start van de eerste proef met het heitje was al buitengewoon complex. De Nederlandsche Bank was bang dat Heerlen een eigen geldsysteem ging creëren. Met de fiscus moest worden geregeld dat deelnemers geen problemen zouden krijgen met hun belasting of als ‘kleine ondernemer’ btw-plichtig zouden worden.

Uitkeringsgerechtigden die klussen verrichten voor het project moeten vooraf even contact opnemen met hun uitkeringsinstantie.