Het conflict tussen Thailand en Cambodja draait om tempels en casino’s

Moeders met baby’s op de arm die schuilkelders in vluchten uit angst voor luchtaanvallen, brancards met gewonden die in ambulances worden geladen en de evacuatie van 40.000 inwoners in het grensgebied. Het zijn beelden die niet werden geassocieerd met de grensstreek tussen Thailand en Cambodja, in toeristenbrochures romantisch getypeerd als „de driehoek van emerald” waar het leven nog „onaangetast” is door het massatoerisme.

Sinds in mei een grensconflict oplaaide, is het er onrustig. Toen werd een Cambodjaanse soldaat doodgeschoten. Over en weer namen Cambodja en Thailand maatregelen om elkaar dwars te zitten, zoals verscherpte grenscontroles en het staken van de import van elkaars producten.

Deze woensdag escaleerde het conflict verder toen Thailand zijn ambassadeur terugriep uit het buurland en de gewapende aanvallen over en weer intensiveerden. Thailand bestookte donderdag zelfs met zes F16’s „militaire doelen” in Cambodja. Aan Thaise zijde zijn ten minste negen mensen omgekomen, over Cambodjaanse slachtoffers is nog niets duidelijk.

In een opvangcentrum rusten mensen uit die gevlucht zijn voor het geweld. Foto Pansira Kaewplung/Reuters

Beide landen beschuldigen elkaar donderdag ervan het conflict te hebben geïntensiveerd. Thailand zegt dat Cambodja recent nieuwe mijnen heeft geplaatst in het gebied, één ervan kostte het leven aan een Thaise soldaat. Volgens Cambodja gaat het om oude mijnen.

Over verschillende tempels in het gebied is al sinds begin vorige eeuw onenigheid. Thailand claimt onder meer zeggenschap over de Preah Vihaertempel, die volgens het Internationaal Gerechtshof toebehoort aan Cambodja. Ook de Ta Moan Thomtempel wordt door beide landen als eigendom gezien.

Ziekenbezoek

Tot mei dit jaar leek het conflict (sinds 2011 was het relatief rustig) te worden gesust door de goede verhouding tussen heersende families in Thailand en Cambodja. In Cambodja maakt de familie van Hun Sen al decennia de dienst uit. Premier Hun Manet volgde zijn vader Hun Sen op die achter de schermen nog altijd de touwtjes in handen heeft en een formele rol bekleedt als voorzitter van de senaat.

In Thailand was sinds 2024 de onervaren Paetongtarn Shinawatra premier, op de achtergrond bijgestaan door haar vader Thaksin Shinawatra. Zij onderhielden warme persoonlijke banden met het Cambodjaanse regime. Zo werd de Cambodjaanse leider Hun Sen „als een broer” ontvangen bij een ziekenbezoek aan Thaksin in Bangkok in februari. Over politiek was niet gesproken aan het ziekbed, zei Hun Sen achteraf.

De idylle van bevriende dynastieën werd ruw verstoord toen in juni een telefoontje van premier Shinawatra met Hun Sen uitlekte. Daarin liet zij zich denigrerend uit over een Thaise generaal. Het telefoontje leidde ertoe dat ze op non-actief werd gesteld in afwachting van een uitspraak van het Constitioneel Hof. De verwachting is dat die zal leiden tot haar afzetting.

Het was haar gespreksgenoot Hun Sen zelf die het telefoontje op zijn Facebookpagina publiceerde. Naar eigen zeggen om „misverstanden in officiële zaken” te voorkomen. Hij verbrak enige weken later definitief de vriendschap met het buurland door te zeggen dat Thaksin Shinawatra helemaal niet echt ziek was geweest toen hij hem had bezocht in februari. Hij had gedaan alsof om gevangenisstraf te ontlopen. Ook stelde hij dat Thaksin de Thaise koning had beledigd. Dit geldt in Thailand als een zeer zwaar vergrijp en Thaksin wordt momenteel vervolgd voor majesteitsschennis uit 2015.

De Thaise vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken Phumtham Wechayachai (tweede van links) spreekt op een persconfertentie. Foto NARONG SANGNAK/EPA

Scamcentra

Hoewel het hierdoor kan lijken alsof Hun Sen de relatie tussen de families heeft verbroken, ligt het initiatief daarvoor mogelijk toch in Thailand. Dat suggereert analist Harrison Cheng (van risico-adviesbureau Control Risks ) in een opiniestuk voor Channel News Asia.

Hij wijst erop dat de Pheu Thai-partij van vader en dochter zich vanaf haar benoeming inzet voor het legaliseren van casino’s in Thailand. Nu reizen veel Thai naar Cambodja en Myanmar om daar te gokken.

Vaak zijn die casino’s ook dekmantels voor scamcentra van waaruit slachtoffers telefonisch en online worden verleid te investeren in cryptomunten, waarna ze hun geld nooit meer terugzien.

In juli heeft Thailand een internationaal opsporingsbevel uitgevaardigd tegen Kok An, één van de grootste zakenmannen in Cambodja. Hij is onder meer eigenaar van grote casino’s in Poipet, vlak over de Thaise grens. Thailand wil hem vervolgen voor het leiden van een internationale criminele organisatie. Zijn casino’s zouden meerdere scamcentra huisvesten waar honderden mensen worden gedwongen anderen op te lichten. Van Kok An is bekend dat hij vaak optrekt met Hun Sen, met wie hij in de senaat zit. In een onderzoek van Humanity Research Consultancy uit het VK, werd hij omschreven als een „sleutelspeler” in „Cambodja’s cybercrimesector” die „sterk leunt op mensenhandel”.

Ontvoering

De druk op Thailand om op te treden tegen scamcentra is sterk vergroot nadat in januari een Chinese acteur in Thailand was ontvoerd naar zo’n centrum in Myanmar. De acteur verklaarde na zijn bevrijding dat er minstens vijftig andere Chinezen werden gedwongen als cyberslaaf te werken. Dit leidde ertoe dat talloze Chinezen hun nieuwsjaarstrip naar Thailand annuleerden, schreef de Bangkok Post. Chinezen zijn de grootste groep toeristen in Thailand (7 miljoen in 2023), maar hun aantal is afgenomen. Dit zet de toch al kwakkelende economie van Thailand verder onder druk.

De legalisering van casino’s ín Thailand, was de gedachte van de Pheu Thaipartij, moet de economie een boost geven en Chinese toeristen teruglokken. Daarbij zou het al helpen als Cambodja géén goktoeristen meer zou trekken.

Donderdagmiddag riep de Cambodjaanse premier Hun Manet burgers op kalm te blijven en zich waardig te gedragen, ook ten opzichte van „Thaise burgers en bedrijven in Cambodja”.