De bottelmachine die zojuist nog om de paar seconden een rij vers gevulde bierflesjes afleverde, staat ineens stil. Een probleempje met de aandrijfriem, waardoor de lopende band die de lege flesjes moet aanvoeren niet meer werkt. „Zet ze er dan maar met de hand in”, zegt bierbrouwer Garmt Haakma (61) tegen de twee medewerkers die de machine bedienen. „De tank moet vandaag wel leeg.”
Het is dinsdagochtend. Op woensdag moet de tank waar dit bier uit komt weer vrij zijn voor de volgende ronde bierbrouwen. Dat is het vaste ritme hier bij brouwerij De 7 Deugden in Sloten, een dorp vastgeplakt aan Amsterdam: van woensdag tot vrijdag brouwen, maandag en dinsdag bottelen, etiketten plakken en klaarmaken voor verzending. Afgelopen jaar produceerden de twaalf grote brouwketels van De 7 Deugden ongeveer 100.000 hectoliter (zo’n 2,5 miljoen glazen) bier: van witbier tot tripel en van ‘gewoon’ pils tot speciale seizoensbieren.
Haakma richtte de brouwerij in 2010 op. Omdat hij van bier houdt, maar meer nog omdat hij een sociale onderneming wilde opzetten waar mensen met een beperking, die elders lastig werk vinden, aan de bak zouden kunnen. Inmiddels werken er twintig mensen bij De 7 Deugden. Het merendeel van het bier wordt via de slijter aan de man of vrouw gebracht; een kleiner deel verkopen ze via de horeca.
De 7 Deugden was een voorloper in de brouwershausse die Nederland de afgelopen jaren overspoelde. Op een gegeven moment leek op elke verjaardag wel iemand rond te lopen die z’n eigen bier brouwde. Waren er in 2010 slechts 75 geregistreerde Nederlandse brouwers, op 1 januari dit jaar was dat aantal vertienvoudigd tot 740.
Doormodderen
Maar, zo bleek dinsdag uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek: de brouwhype lijkt zijn top te hebben bereikt. Voor het eerst sinds 2010 daalde in 2024 het aantal actieve bierbrouwers. Vooral kleine brouwers met een of twee werknemers stopten ermee, maar volgens Haakma hebben ook de wat grotere brouwers het momenteel moeilijk: „Het is gewoon heel lastig om hier je brood mee te verdienen.”
In feite kregen brouwers te maken met een perfect storm, legt hij even later uit in het kantoor boven de brouwerij. „Het was al dringen op de markt toen de coronapandemie uitbrak, waardoor de verkopen in de horeca tijdelijk stil kwamen te liggen. Vervolgens stegen vanaf 2022 de grondstoffenprijzen hard én werd de accijns op bier vanaf 2024 verhoogd,” vertelt Haakma. „En door de inflatie kochten klanten in de supermarkt vaak liever een IPA van het huismerk voor 99 cent, in plaats van de onze voor 3,50. Zo kwam bij heel veel brouwers het water aan de lippen te staan.” Bovendien loopt de bierconsumptie al jaren terug: in 2023 dronken Nederlanders volgens het CBS jaarlijks gemiddeld 4,1 liter minder bier dan tien jaar eerder.
Een gegeven moment werden we links en rechts ingehaald door allerlei andere craft brewers
Wat ook niet hielp is dat veel brouwers vanaf 2015, het hoogtepunt van de markt, fors in hun onderneming geïnvesteerd hadden. Zo ook Haakma zelf. „We hadden in de beginjaren leuk geëxperimenteerd met kruiden en allerlei varianten, maar op een gegeven moment werden we links en rechts ingehaald door allerlei andere craft brewers [kleine onafhankelijke brouwerijen]. Ik dacht: als we in een schuurtje blijven doormodderen, houden we het niet vol.”
Dankzij zes ton aan leningen uit zijn eigen netwerk, geld uit een aantal fondsen en steun van de bank kon De 7 Deugden uitbreiden naar een gloednieuwe brouwerij naast de oude molen van Sloten. Die opende in 2018 zijn deuren. De eerste jaren ging het goed en groeide de productie – die van zijn eigen bieren, maar ook die van andere ambachtelijke brouwers die de tweeduizendliterketels huurden om er hun bier in te laten brouwen. Haakma: „Dat zijn vaak eenpersoonsbrouwerijen. Zij leveren een recept en het etiket aan, wij brouwen vervolgens het bier voor ze.”
Reddingsoperatie
Maar Haakma zag in 2023 de markt instorten. Er meldden zich nauwelijks nog brouwers om zijn ketels te huren, zelf moest hij de productie ook terugschalen wegens tegenvallende verkopen. Wat niet hielp, was dat grote brouwers Heineken en Bavaria enkele producenten van ambachtelijk bier hadden opgekocht en deze biermerken volop in de etalage zetten bij slijterijen en cafés.
„Het wordt een totaal andere tak van sport als je met Heineken moet concurreren”. zegt Haakma. „Het maakt de distributie van ons bier uitermate lastig. Als ik bij een café kom en ik zie dat ze er merken van Oedipus verkopen, dan denk ik: ik hoef er niet meer aan te kloppen, Heineken is er al.” (Het Amsterdamse Oedipus Brewing werd in 2023 door Heineken overgenomen.)
Een jaar geleden kwam De 7 Deugden in de financiële problemen, vertelt Haakma. „Alles werd minder, maar we hadden veel geïnvesteerd – dan krijg je problemen met je vaste lasten.” Een fonds dat had geïnvesteerd in de nieuwe brouwerij, eiste de contractuele betalingen op, een faillissement dreigde. Haakma ontkwam niet aan een reddingsoperatie: aan alle geldschieters werd gevraagd hun lening om te zetten in aandelen, van zijn twee verkopers in vaste dienst nam hij afscheid om kosten te besparen.
Wat zijn bedrijf redde: een private geldschieter verstrekte een nieuwe lening, en De 7 Deugden ging samenwerken met een andere brouwer die zijn bier nu ook in Sloten laat produceren. Na twee jaar van teruglopende productie kan hierdoor het aantal hectoliters in 2025 weer omhoog, verwacht Haakma.
„De crisis is nog niet helemaal voorbij, maar de directe dreiging is er nu wel vanaf”, zegt hij op kantoor. „Dat is ook goed nieuws voor de mensen die hier een fijne werkplek hebben gevonden. Ik zie het inmiddels wel weer zitten en denk dat we in de loop van dit jaar weer zwarte cijfers zullen schrijven.”
