Henri Bontenbal moet CDA redden van de afgrond

Zelf ziet Henri Bontenbal het helemaal zitten. Maandagmiddag in Amersfoort, bij de bekendmaking van zijn officiële kandidatuur als CDA-lijsttrekker voor de komende Tweede Kamerverkiezingen, zei hij „trots te zijn op een partij die ruimte geeft aan een nieuwe generatie”. Maar, zo zei hij erbij, „het is een hele grote opdracht”.

Vraag binnen het CDA rond over de keuze voor de 40-jarige Rotterdamse natuurkundige en het beeld van een ware messias komt naar voren. Bontenbal – deskundig op het gebied van energie(transitie) en klimaat – is kundig, inhoudelijk sterk, een harde werker, wil samenwerken en heeft een hoge gunfactor. In zijn anderhalf jaar in de Tweede Kamer heeft hij respect verdiend. En hij is ook nog eens een aardige kerel, vinden ze bij het CDA („een toffe peer”, aldus scheidend CDA-Kamerlid Mustafa Amhaouch op BNR maandag).

Bontenbal wordt dan ook breed gesteund binnen de partij. Zoals het het CDA betaamt, is er vooral veel hoop – Bontenbal moet de partij van de rand van de afgrond wegduwen. „Het CDA zat op een doodlopende weg”, zegt bijvoorbeeld Niek Jan van Kesteren, die in juni afscheid nam als CDA-senator. „Geen duidelijke koers, interne verdeeldheid, slechte peilingen. We hebben het hele slagveld gehad met Hoekstra, De Jonge, Mona Keijzer en Hans Huibers [vorige week opgestapt als partijvoorzitter]. Nu is het tijd voor een nieuwe generatie. Ik ben hoopvol gestemd. De partij kan uit de slaap worden gewekt.” Waarnemend partijvoorzitter Mark Buck sprak maandag over „een nieuwe ochtend die aanbreekt voor het CDA”.

Ook volgens het Rotterdamse gemeenteraadslid René Segers-Hoogendoorn is „het merk CDA door gedoe, geroddel en het verloochenen van de uitgangspunten van de partij ver weggezakt op veel punten van waar christendemocratie voor zou moeten staan”.

Het moet een campagne worden zonder geschreeuw en zonder gescheld

Henri Bontenbal kandidaat-lijsttrekker

Kamerlid René Peters, die na ruim zes jaar afscheid neemt van de Tweede Kamer, kent Bontenbal goed vanuit de CDA-fractie en noemt hem „de vleesgeworden christendemocraat. En daar hou ik van. Ik heb hem nooit betrapt op politiek spelletjes of maar iets roepen voor de bühne.” Segers-Hoogendoorn, die in Rotterdam met Bontenbal samenwerkte: „Henri is wars van opportunisme.”

‘Klaar met zwartmakerij’

Zelf zei Bontenbal maandag klaar te zijn met „cynisme, zwartmakerij en ander Haags gedoe. Het moet een campagne worden zonder geschreeuw en zonder gescheld.” Hij sprak over „een flink opgeschud politiek landschap. Bekende namen hebben de politiek verlaten. Dat zegt iets over de politieke cultuur. Ik zie het als een nieuw begin, het is een vorm van geboortepijn.”

Bontenbal wil een campagne voeren op inhoud, op visie, voegde hij toe. Daarbij past zijn website, waarop hij ‘inspiratieportretten’ schrijft over mensen die hem inspireren – onder meer paus Franciscus, Václav Havel en Ruud Lubbers. Hij zal moeten nadenken over hoe het klassieke CDA-verhaal – normen en waarden, gemeenschapszin – goed over het voetlicht te brengen, dat is de afgelopen jaren ondergesneeuwd. „Blijkbaar niet goed naar voren gebracht”, zei hij daarover.

Bontenbal heeft nu vooral een ‘groen’ en ‘duurzaam’ imago, hij maakte onder meer jarenlang een podcast over energie en voerde er ook in de Tweede Kamer het woord over. Maar in die discussie zoekt hij naar samenwerking en een gulden middenweg, zeggen CDA’ers. „Hij zegt niet gelijk: weg met steenkolen en de grote uitstoters meteen dicht, want dan hebben we morgen gelijk een energieprobleem”, zegt Segers-Hoogendoorn. Bontenbal is ook voorstander van kernenergie.

Tegenkandidaat

Bontenbal had intern in elk geval een tegenkandidaat, bleek maandag. Collega-Kamerlid Derk Boswijk schreef in een felicitatie aan Bontenbal op X (voorheen Twitter) dat zij zich „vanuit verantwoordelijkheid voor ons land” ook als kandidaat-lijsttrekker had gemeld. Maar Boswijk steunt Bontenbal nu, schreef hij. In september volgt de officiële benoeming op het ledencongres. Boswijk geldt net als Bontenbal als een van de talenten in de huidige Kamerfractie en bouwde de afgelopen jaren een profiel op als het om landbouw en stikstof ging, een onderwerp waar het CDA mee worstelde en de concurrentie aan moest met BBB. Ook Bontenbal, die een wat progressiever profiel heeft dan Boswijk, zal zich nu tot dit moeilijke thema moeten verhouden als hij een deel van de traditionele agrarische achterban wil behouden.

Onbekendheid

Bontenbal heeft, kortom, een uitermate moeilijke opdracht. De afgelopen jaren was het binnen de partij zeer onrustig. Er was de ongelukkige lijsttrekkersverkiezing in 2020, het opstappen van Pieter Omtzigt en het ongelukkige leiderschap van Wopke Hoekstra. Vorige week stapte ook CDA-voorzitter Hans Huibers op. Hij werd in 2021 benoemd om rust in de partij te brengen, maar lag de afgelopen tijd zelf onder vuur.

Lees ook: Het rommelt binnen het CDA en Bontenbal moet daar iets aan doen

En dan moet de partij bij de verkiezingen op 22 november onder meer concurreren met BBB van Caroline van der Plas en wellicht de populaire oud-CDA’er Pieter Omtzigt. Het CDA heeft nu veertien zetels in de Tweede Kamer, maar volgens Peilingwijzer, een gewogen gemiddelde van een aantal opiniepeilingen, gaat daar minimaal de helft van af.

En waar veel kiezers Van der Plas en Omtzigt kennen, is Bontenbal nog grotendeels onbekend bij het publiek. Toch wordt dat binnen de partij niet als groot nadeel gezien. Segers-Hoogendoorn: „Daar daar moeten we ons niet op focussen. Bovendien denk ik dat hij fris en authentiek zal overkomen.” André Poortman van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA zegt niet „in risico’s te denken. Ik ben blij dat de partij voor een inhoudelijk profiel kiest: iemand die ideologisch gedreven is, wars van politieke spelletjes. Op de lange termijn betaalt zich dat altijd uit. Als je er voor staat zoals het CDA, moet je risico nemen en creatief zijn.”

Zes weken

Volgens CDA’ers komt het vooral aan op de laatste zes weken, als de campagne echt op stoom komt. Van Kesteren: „Op sociale media en in grote tv-debatten, daar moet hij zich bewijzen. Als dat goed gaat, hebben we het gelijk aan onze zijde. Als het niet goed gaat, heeft hij het in elk geval geprobeerd.” Kamerlid Peters betwijfelt of hij tijd genoeg heeft „dit allemaal goed uit te rollen voor het publiek, Maar als we deze verkiezingen niet winnen, dan maar de volgende.” En, zegt Peters lachend: „We hebben het wel gekker meegemaakt: partijen die uit het niets de grootste bij de verkiezingen werden.”