Heineken mag schitteren op verjaardagsfeest van Amsterdam, ondanks kritiek: ‘Alcohol is niet alleen maar gezelligheid’

Een grachtenpand in de vorm van een bierflesje. Een vaasje van maanlicht op het water van de gracht. „Proost op 750 jaar Amsterdam. Heerlijk helder hoofdsponsor.” De posters die vier maanden geleden in de stad hingen, lieten weinig aan de verbeelding over. Bierbrouwer Heineken is ‘hoofdsponsor’ van de viering van de 750ste verjaardag van Amsterdam in 2025, die in oktober van dit jaar begint en twaalf maanden duurt. Amsterdammers krijgen dus nog heel wat bierbranding te verduren.

De sponsordeal werd in februari bekendgemaakt met een foto waarop Heineken-bestuursvoorzitter Dolf van den Brink stralend proost met de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema. In het persbericht zegt de topman: „Wij zijn al meer dan 150 jaar leverancier van gezelligheid.” De burgemeester: „De bierbrouwer is inmiddels wereldberoemd en blijft trouw aan de plek waar het allemaal begon. Ik ben daarom trots op deze nieuwe samenwerking.”

Heineken betaalt 750.000 euro voor „de ruimte en het recht om bij te dragen aan de feestelijkheden”, zegt een woordvoerder tegen NRC. De brouwer steunt de viering ook in natura. „Denk aan alles wat je nodig hebt om een feest neer te zetten: podia, barpersoneel, tapkranen.”

Het gaat volgens de burgemeester om „een substantiële bijdrage”, die goed van pas komt. De stad heeft meer dan tweehonderd evenementen gepland, waaronder een popconcert in de Ziggo Dome met André Hazes jr. en René Froger. De gemeente draagt zelf 27 miljoen bij en heeft voor 15 miljoen euro aan sponsoring geworven. Andere – kleinere – sponsoren zijn bijvoorbeeld Rabobank en Pathé.

Giftig

Niet iedereen is zo enthousiast. In maart stelde gemeenteraadslid Sheher Khan van Denk vragen over de sponsordeal met Heineken. Hij wees op de volgens hem bedenkelijke reputatie van de brouwer. Toen de gesprekken over sponsoring vorig jaar begonnen, was Heineken – ondanks de sancties – nog steeds actief in Rusland. Bovendien ontwijkt grootaandeelhouder en directeur van Heineken Holding, Charlene de Carvalho-Heineken, in Nederland de belasting. Maar het zwaarst tilt Khan aan de bewezen schadelijke effecten van alcohol.

Alcoholgebruik geeft niet alleen een verhoogd risico op zo’n tweehonderd ziekten, maar leidt ook tot productiviteitsverlies, verkeersongelukken, psychische problemen, overlast en geweld. De maatschappelijke kosten lopen elk jaar in de miljarden. Volgens Carmen Voogt, alcoholexpert van het Trimbos-instituut, zijn Nederlanders hiervan onvoldoende op de hoogte. „Alcohol is heel schadelijk, het is een giftige stof. Als het nu werd uitgevonden, zou het meteen worden verboden.”

Het gemeentebestuur kent de gevaren van alcohol wél. In het preventieplan van Amsterdam staat dat het daarom alcoholgebruik onder minderjarigen tot nul wil reduceren en het gebruik onder zware drinkers wil terugdringen. Daartoe ondersteunt de gemeente lesprogramma’s op scholen en wordt bij alcoholverkoop streng gecontroleerd op de leeftijdsgrens. De gemeente richt zich daarnaast apart op studenten, bijvoorbeeld door in cafés happy hours te verbieden. In de leeftijdsgroep vijftigplus is „vooral het thuisgebruik zorgelijk” en zet de gemeente in op bewustwordingscampagnes.

Promotie

De gemeente wil jongeren ook minder in aanraking laten komen met alcoholreclame en dringt er bij het Rijk op aan die strenger te reguleren. Dat is volgens Voogt helemaal in overeenstemming met het advies van de Wereldgezondheidsorganisatie, die stelt dat blootstelling aan alcoholreclame leidt tot vroeger en meer alcoholgebruik, en dat het verbieden of ver terugdringen van reclame een van de weinige knoppen is waar overheden aan kunnen draaien. De sponsordeal met Heineken valt hiermee moeilijk te rijmen, aldus Voogt. „Dat is gewoon heel veel promotie voor Heineken.”

Hoe verhoudt het Amsterdamse preventiebeleid zich tot de zichtbaarheid en legitimiteit die Heineken van de gemeente krijgt, vroeg ook raadslid Khan zich af. Zou de gemeente deze sponsordeal niet kunnen aangrijpen om te wijzen op de gezondheidsrisico’s van alcohol? Anders „houden wij een vals en eenzijdig beeld van alcohol in stand, dat het alleen maar gezelligheid is”.

Samenwerken met Heineken en het alcoholpreventiebeleid kunnen naast elkaar bestaan

Burgemeester Halsema antwoordde dat ze Khan „natuurlijk best begreep” en dat hij „ook gelijk” heeft. „Er schuilen gevaren in het drinken van alcohol.” Sterker, „qua gezondheidsrisico’s wordt met name sterke drank op één lijn gezet met harddrugs”. Maar, zei ze, Heineken is ook „een mooi en oud Amsterdams bedrijf”. Volgens Halsema „kunnen samenwerking met Heineken en het preventiebeleid naast elkaar bestaan”.

Daarom beloofde Halsema de gemeenteraad in mei dat de gemeente zou proberen met Heineken af te spreken dat alleen de alcoholvrije variant van het merk op de sponsoruitingen te zien zal zijn. Dat is gelukt, blijkt uit de brief die de burgemeester vlak voor het zomerreces naar de raad stuurde. Maar de posters waarop Heineken – met alcoholhoudend bier – de samenwerking aankondigde, hingen maanden geleden al in de stad.

0.0

De alcoholvrije variant van Heineken, ook wel 0.0 genoemd, is bovendien niet onomstreden. Zo is in het Nationaal Preventieakkoord vastgelegd dat alcoholvrij bier niet bedoeld is voor minderjarigen. Het gevaar bestaat dat ze zo wennen aan de smaak van bier en eerder beginnen met het drinken van alcoholhoudend bier. Zoals vapen ook een opstapje bleek voor roken. Daarom hebben alcoholproducenten met elkaar afgesproken dat reclame-uitingen voor 0.0-bier niet zichtbaar mogen zijn voor een publiek dat voor meer dan een kwart uit minderjarigen bestaat.

Heineken richt zijn reclame nooit op jongeren, aldus een woordvoerder. „Maar we hebben onderzoek laten doen waaruit blijkt dat 0.0 geen opstapje is naar alcoholhoudend bier.” Die resultaten zouden binnenkort verschijnen.

Het zou wat zijn, een feest geven zonder regulier Heineken-bier. Dat geeft ook ophef, kan ik je vertellen

Volgens de woordvoerder kan een bezoeker tijdens het Amsterdamse feestjaar „in een horeca- of evenementsetting” overigens ook gewoon logo’s van alcoholhoudend bier tegenkomen. Bijvoorbeeld aan de bar. De woordvoerder lacht. „Het zou wat zijn, een feest geven zonder regulier Heineken-bier. Dat geeft ook ophef, kan ik je vertellen.” Heineken adverteert eveneens voor alcoholisch bier op de gigantische gevel van de Ziggo Dome.

Al zou de brouwer alleen alcoholvrij bier promoten, dan nog wordt daardoor de alcoholhoudende variant met dezelfde merknaam gepromoot, zegt Voogt van het Trimbos-instituut. „De varianten zien er vrijwel identiek uit. Zo kun je bij jongeren al een merkenvoorkeur creëren.”

Je moet inderdaad flink inzoomen op de foto waarop de burgemeester met de Heineken-topman proost om ‘0.0’ op hun vaasjes Heineken te ontwaren. Volgens haar woordvoerder geeft dat niet. „Net als vele anderen, drinkt de burgemeester ook weleens een glas bier, dat moet ook kunnen.”

Delen





Mail de redactie