Hard gaan zonder helm op het fietspad – rijden als een koning op de fatbike

Posted on August 9, 2024 by admin

Er zijn ook mooie dingen te zeggen over de fatbike. Het gesprek tussen Hidde Doorn (18) en Jan Dunnink (17) op een bankje in Zwolle begint als een ode aan het meest bekritiseerde vervoersmiddel van de afgelopen tijd.

Hidde: „Het zadel is lekker zacht.”

Jan: „Je hoeft eigenlijk niet te trappen.”

Hidde: „Je kunt er met z’n tweeën op.”

Jan: „Het fietst als een koning.”

De twee vrienden wonen in Kampen en gebruiken hun fatbikes om naar school te gaan. Al is dat de laatste tijd minder leuk omdat de politie veel controleert. Hidde kreeg al een waarschuwing: de volgende keer dat hij met een opgevoerde fatbike wordt gepakt is hij hem kwijt.

Opvoeren was eenvoudig. Hidde kocht zijn fiets voor 800 euro bij een verkoper die via Marktplaats nieuwe fatbikes levert vanuit een loods. Daarna was het een kwestie van wat knoppen op het stuur indrukken. Binnen een paar minuten stond de ingebouwde snelheidsbegrenzing uit en kon de hij twee keer zo hard. Eenmaal 50 kilometer per uur rijdend kwam er toch een nadeel naar voren.

Jan: „Bij 25 remt hij al niet bijzonder goed.”

Hidde: „Als je harder rijdt kom je nauwelijks meer tot stilstand. Het is troep hoor.”

Noem het de democratisering van de fatbike. Sinds ruim een jaar maken goedkope merken uit voornamelijk China de fiets, die lang 2- à 3.000 euro kostte, beschikbaar voor een breder en jonger publiek. Online aanbieders spelen in op de hype door fatbikes voor rond de 1.000 euro te verkopen via websites als AliExpress en Marktplaats of het sociale medium TikTok. De fietsen zijn vaak opgevoerd, of worden vergezeld van video’s waarin stap voor stap wordt uitgelegd op welke manier de fatbike het hardst kan gaan. Want „koninklijk fietsen” betekent ook: sneller dan de rest van het fietspad.

In Amsterdam bleek ruim de helft van de tussen februari en juli door de politie gecontroleerde fatbikes opgevoerd te zijn. Op een fatbike rijden of er een verkopen die harder kan dan 25 kilometer per uur is niet verboden, maar dan moet deze wel gekeurd en geregistreerd zijn als bromfiets. In de praktijk gebeurt dat niet. Veel fatbikes hebben een motor die zo krachtig is, dat ze eigenlijk niet op het fietspad mogen rijden. En dus is de fatbike als ‘sjoemelscooter’ uitgegroeid tot de nieuwste manifestatie van een klassiek fenomeen: hard gaan zonder helm.

Politiepaard

In de Amsterdamse Dapperbuurt staan de glanzend zwarte fatbikes in strakke rijtjes uitgestald op de stoep. Verkoper ‘Dunya.fatbikesamsterdam’ filmt ze om reclame te maken op TikTok. Het type ‘V8’ wordt „het politiepaard” genoemd. De reacties onder de video’s van de fiets draaien vooral om één kwestie: „Gaat hij 50?” „Is hij opvoerbaar?” Dat soort vragen wordt beantwoord met een emoticon van een gespierde arm. Andere TikTok-verkopers zijn explicieter over het opvoeren. „Zeer fris voor de zomer. 25 of 50 kilometer per uur” is het bijschrift van een video op het account ‘Fatbikes_Amsterdam’, dat bijna 40.000 volgers heeft.

De video is geplaatst door een verkoper die zich ‘Luc’ noemt. Hij vertelt aan de telefoon dat hij vorig jaar is begonnen met zijn handel in fatbikes vanuit een garagebox in Zwanenburg. Hij bestelt ze via de goedkope verkoopwebsite AliExpress, steeds een vrachtwagen vol. Vroeger verkocht Luc (29) via webshops elektrische steps, mini-Vespa’s voor kinderen en tijdens de zomer opblaasbare surfboards en airco’s. Nu willen de mensen fatbikes.

Fatbikes rond het Centraal Station in Amsterdam.

Luc had liever een hype rond een minder zwaar product gezien. Handelen in fatbikes is „slepen met zware dozen”, zegt hij. En zijn klanten zijn vooral jongeren die hij moet „opvoeden” omdat ze slecht met de fietsen omgaan. „Smeer je ketting”, zegt hij bijvoorbeeld bij de verkoop. „Laat geen vrienden op je fiets rijden en kijk uit als je snel gaat.” Soms komen mensen al na een dag terug omdat ze een ongeluk hebben gehad. Dan proberen ze een nieuwe te krijgen, of een gratis reparatie.

Luc zegt dat hij de fatbikes via TikTok, en niet bijvoorbeeld Bol.com verkoopt omdat hij anders vastzit aan strenge regels rond garantie. „Dan heeft iemand op Terschelling een lekke achterband, en moet ik het geld terugstorten.” Nu maakt hij zelf de afspraken. Mensen krijgen een jaar garantie, niet op de remmen of de banden. „Dat is het voordeel van fietsen verkopen in Nederland: overal fietsenmakers.”

Via voorbeelden probeert Luc ongelukken voor te zijn. „Het is alsof je een nieuwe Lamborghini uit de showroom rijdt, zeg ik. Je weet niet hoe hij rijdt. Doe voorzichtig, geen gekke manoeuvres.”

Als de lading fatbikes uit de vrachtwagen naar de garagebox is versleept, verkoopt Luc ze door vanaf 850 euro per doos. Voor 1.000 euro zet hij ze voor de klant in elkaar. Die krijgt zijn adres via een bericht op Whatsapp. En na verkoop netjes een factuur.

Zijn nichtje krijgt een mini-fatbike, omdat ze vandaag twaalf is geworden

En ja, hij kan ook een ander scherm op het stuur zetten, waarop met een viercijferige pincode de maximale snelheid ingesteld kan worden op 50 kilometer per uur. En, niet onbelangrijk: met het scherm kan de fatbike ook weer begrensd worden op 25 kilometer – handig voor als een rollerbank van de politie in zicht is.

„Pas op voor rollerbanken met het mooie weer, bestel op tijd je display”, luidt de reclame voor de schermen op Lucs kanaal. In de reacties onder de video bevelen mensen elkaar apps aan waarop je kunt zien of er een rollerbank op de route is.

Het opvoeren van een fiets is op zich niet verboden, maar het verkopen van een fatbike die harder kan dan 25 kilometer per uur wel, tenzij deze gekeurd is als bromfiets of het duidelijk is dat hij niet bedoeld is voor op de openbare weg. Toch ziet Luc het niet als iets slechts wat hij doet. Hij haalt immers alleen de begrenzing van de fiets eraf. En dan kiezen de klanten er zelf voor om hard te gaan. „Uiteindelijk is het aan de mensen zelf”, zegt Luc. „Wie drugs wil, vindt drugs. En wie snel wil gaan op een fatbike, vindt daar een weg voor. Als ik het niet doe, doet iemand anders het wel.”

Zweem van goedkeuring

Alles draait om motorvermogen en snelheid. Producent, verkoper, toezichthouder, klant – voor allen is de doorslaggevende factor hoe hard de fatbike kan. Een aangedreven tweewieler wordt voor de wet een brommer als de trap-ondersteuning hem sneller laat gaan dan 25 kilometer per uur of als hij een motorvermogen heeft van meer dan 250 watt.

Ziedaar de verleiding voor producenten en verkopers. De klanten willen een zo snel mogelijke fiets, maar ze willen geen helm dragen, ze willen niet van het fietspad af en ze willen niet wachten tot ze 16 jaar zijn en dan een rijbewijs halen – zoals met de bromfiets. Daarom zie je dat fatbikes worden aangeboden als elektrische fiets, terwijl ze sneller kunnen en een hoger vermogen hebben dan is toegestaan.

Zo’n snelle fatbike kan alleen legaal worden geïmporteerd, verkocht en bereden als hij een ‘typegoedkeuring’ heeft gekregen van een keuringsdienst, zoals RDW in Nederland. Maar dan zou hij weer in de categorie brommer vallen en dat is ongunstig voor de verkoop. In de praktijk gebeurt dat niet, laat de RDW weten.

Toch komt de term vaak terug op websites van fatbikeverkopers. Een woordvoerder van de RDW denkt dat zij daarmee een „zweem van goedkeuring” proberen te geven aan fietsen die eigenlijk niet de openbare weg op mogen. Soms wordt ook het logo van de RDW erbij gezet.

En dan is er nog de truc van verkoop voor „gebruik op eigen terrein” waarmee aanbieders proberen te laveren tussen de regelgeving en de snelheidshonger van de klanten. Op Fatbike.nu wordt zo een fatbike met „1000 watt extra motorkracht” aangeboden voor een meerprijs van 100 euro. Op die website staat ook een handtekening zodat de verkoop extra officieel lijkt. Bij nadere beschouwing blijkt die van Oprah Winfrey te zijn.

Uit alles blijkt dat aanbieders hun klanten vooral lokken met snelheid. Een verkoper op Marktplaats biedt een „fiets van 750watt met een 250watt uiterlijk” aan. En op AliExpress klaagt iemand dat de fiets niet zo krachtig is als verwacht. De verkoper antwoordt dat de fiets is gelabeld met 250 watt „omdat EU-naleving vereist is”. De suggestie: met wat aanpassingen gaat hij heus sneller.

RTL Nieuws kreeg een offerte voor de ‘V20pro’ van de Chinese fabrikant QM-Wheel in handen. Daarop stond dat het vermogen van de fietsmotor drie keer hoger was dan op de sticker op het motorblok werd aangegeven. De fatbike bleek in een paar seconden te accelereren naar ruim 40 kilometer per uur.

Vorige maand legde de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) beslag op een partij van 6.000 „relatief goedkope fatbikes” van Chinese makelij. Volgens de inspectie waren ze ingevoerd als elektrische fiets maar hadden ze „de technische kenmerken van een bromfiets”. Momenteel onderzoekt de inspectie waar de fatbikes vandaan komen. Eerder liet de ILT weten dat het „niet te voorkomen” is dat dit soort fatbikes op websites te koop worden aangeboden omdat „aan de buitenkant niet te zien is of het gaat om een fiets met trapondersteuning of een bromfiets.”

De overheid holt vooralsnog achter deze snel gegroeide markt aan. Bij een elektrische fiets mag de fabrikant zelf vaststellen of deze aan Europees vastgestelde richtlijnen voldoet, en dus komt er geen test van de RDW aan te pas. Toezichthouder ILT kan geen maatregelen opleggen aan aanbieders van buiten de Europese Unie – en dat zijn er heel veel. Een fiets die van buiten de Europese Unie wordt besteld, moet wel langs de douane, maar die controleert geïmporteerde fietsen alleen „vanuit fiscaal perspectief”, dus of de inhoud van een container met de administratie strookt.

Hobbelpaarden

De goedkope fatbikes hebben voor een tweedeling in fatbikewereld gezorgd. Reclameteksten als ‘100% legaal’ moeten de ene fatbike van de andere onderscheiden. Ook prijzen aanbieders hun fatbikes aan met de claim dat ze niet van „een garagebox” komen, of van de Bazaar in Beverwijk. Die markt heeft namelijk een reputatie als het offline walhalla van het goedkopere fatbikesegment.

Een verkoper bij een kraam op de Bazaar, vlak voor de ingang van hal 31 aan de Randweg, snapt de heisa niet. „Alles komt van God en uit China”, zegt hij. Hij vindt het „hypocriet” om de goedkope fatbikes af te schilderen als slecht en wijst even naar het oosten. „Dat komt omdat de dure merken in Amsterdam jaloers zijn.” In zijn kraam staan hobbelpaarden, kinderzitjes, trapauto’s en vooral: fatbikes. „We verkopen al tientallen jaren alleen kinderproducten” verklaart de verkoper. „Maar we hebben een paar meter voor fatbikes vrijgemaakt.”

Een moeder overlegt wat met haar zoon en stopt hem dan een handvol biljetten toe om er een exemplaar à 850 euro in contanten mee af te rekenen. De jongen mag de briefjes zelf aan de verkoper geven. Hij krijgt er een fatbike en een zwart plastic tasje voor terug. Daar zit de oplader in.

„We verkopen eigenlijk niet aan kinderen onder de 15 jaar”, zegt de verkoper, terwijl hij wat aan de geldbuidel pulkt die om zijn middel is gespannen. Hij wil niet met zijn naam in de krant, maar dit wil hij gezegd hebben. „Tenzij hun ouders erbij zijn. Dan is het niet mijn verantwoordelijkheid wat er gebeurt.”

Bij een kraam even verderop inspecteert Ran Orie (49) uit Spijkenisse – zwart spijkerjasje, grote Ray-Ban zonnebril – een rijtje fatbikes. Hij is hier voor zijn nichtje dat vandaag twaalf is geworden. Op een mini-fatbike zoemt ze weg voor een proef-ronde op het brede asfalt tussen de rijen marktkramen. Orie wil haar de fiets geven omdat ze het zo goed doet op school. En hij haalt er meteen ook een voor zijn eigen kinderen. Hen kan hij niets weigeren. Hij is gescheiden, zegt-ie. En voor zijn werk veel in het buitenland, dus zijn kinderen ziet hij bijna nooit. „En wat moet je dan?”

Terwijl zijn nichtje haar rondje rijdt maakt Orie de grote gebaren die bij afdingen horen. Als hij hoort dat de garantie niet drie maanden maar drie dagen is, loopt hij even weg.

Orie is een internationale handelaar in natuursteen, en dus is dit „peanuts” voor hem, zegt hij voordat hij zich abrupt omdraait om de deal toch te sluiten. Hij koopt drie kleine fatbikes voor in totaal 1.050 euro. Hij krijgt er gratis een speelgoedauto bij.

Met zijn kinderen gaat Orie ook onderhandelen, kondigt hij aan. Ze moeten een helm op. Want: „die dingen zijn hartstikke gevaarlijk”. Zowel zijn zoon als zijn dochter is fotomodel, zegt Orie. Hij legt zijn handen even op zijn wangen als hij denkt aan wat er met hun gezichten zou kunnen gebeuren.

John Berends over provinciehuis Gelderland: ‘In de organisatie zit rancune naar mij’

admin
September 22, 2024
0

In een exclusief interview met De Gelderlander, uit John Berends zondag kritiek op de provinciale organisatie waar hij jaren werkte. Berends was de commissaris van de koning in Gelderland. In september vorig jaar legde hij zijn taken neer na beschuldigingen van grensoverschrijdend gedrag.

De 68-jarige Berends noemt de organisatie „hoogprofessioneel” maar „met weinig politieke-bestuurlijke antenne”. Berends trad in 2019 aan en werd gevraagd veranderingen door te voeren. In zijn pogingen dat te realiseren, voelde hij tegenwerking. „Ik heb het management niet voor me gewonnen”, zegt hij.

Vorig jaar berichtte De Gelderlander op basis van anonieme gesprekken met meerdere ambtenaren over een pestcultuur binnen het provinciehuis. Berends zou zich schuldig hebben gemaakt aan roddelen, verbale intimidatie en in sommige gevallen fysiek grensoverschrijdend gedrag. KPMG deed onderzoek naar de aantijgingen, maar vond geen bewijs voor de beschuldigingen, aldus De Gelderlander. Wel werd hem „ongewenst gedrag” verweten en was een terugkeer onbespreekbaar.

In het gesprek met de regionale krant is Berends regelmatig verdedigend. In zijn antwoorden houdt hij vast aan het onderzoek dat KPMG deed naar de aantijgingen. „Grensoverschrijdend gedrag is niet aangetoond”, benadrukt hij meermaals. Op vragen of hij „onhandig” handelde, zegt Berends bijvoorbeeld: „met de wijsheid van nu misschien. Op dat moment stond ik volledig achter mijn beslissing”.

Dat Berends te veel en te snel veranderingen wilde doorvoeren, heeft volgens hem bijgedragen aan zijn „val”. Op pogingen tot contact met oud-medewerkers kwam geen reactie. Hem werd gevraagd interactie met oud-collega’s te vermijden. „In de organisatie zit rancune naar mij”, zegt hij.

Berends was sinds 2019 commissaris van de koning in Gelderland. Zijn taken werden waargenomen door de oud-burgemeester van Leiden, Henri Lenferink (PvdA).

Landgoedeigenaren Mieke en Agnes de Bruijn weten het zeker: ‘Men had de wolf van het begin af aan moeten afschieten’

admin
September 21, 2024
0

‘Het zit ons hoog”, zegt Mieke de Bruijn (81) aan de keukentafel in haar rustieke landhuis op landgoed De Ploeg. „Hè, Ag?” Ze kijkt naar haar buurvrouw. „Zéér hoog”, zegt Agnes de Bruijn (80). De twee vrouwen, schoonzussen, hebben deze week met afgrijzen kennis genomen van de uitspraak door de rechter dat er, voor de zoveelste keer, vrijwel geen maatregelen mogen worden genomen tegen een wolf, dit keer een dier dat een meisje omver had gelopen en een hond had doodgebeten. „Ik snap die rechters niet”, zegt Mieke de Bruijn. „Weten ze wel waarover ze praten?” Ze neemt een plakje koek. „Mijn broer was ook rechter en die zei altijd dat je als rechter de wet moet volgen maar dat je ook je gezond verstand moet gebruiken.”

De dames wonen naast elkaar, ieder op een eigen landgoed in Wenum-Wiesel, naast Kroondomein Het Loo, even buiten Apeldoorn. Ze hebben nog geen wolf op hun terreinen gehad, naar eigen zeggen dankzij het vele wild op het Kroondomein, waar „enkele roedels wolven” zitten.

De rechterlijke uitspraak is volgens de vrouwen het zoveelste bewijs dat een deel van Nederland over onvoldoende kennis beschikt van het plattelandsleven, en niet beseft wat de komst van wolven teweeg brengt. Mieke de Bruijn: „Mensen in het westen van het land, of laten we zeggen die in een grote stad wonen, zijn meestal pro-wolf. Zij begrijpen niet dat het erg is als je een wei op loopt en ziet dat jouw beesten daar verscheurd liggen. We hebben hier ook een paar pinken lopen. Dan zeggen mensen: als jullie deze dieren toch naar de slacht brengen, is het toch niet erg wat de wolf doet? Dat hoor je om de haverklap.”

Uitleg van de wolvenconsulent

Agnes de Bruijn: „Ik ken een dierenarts die moest huilen toen hij dode en mishandelde schapen in een wei had zien liggen. Ik neem het de overheid persoonlijk hoogst kwalijk dat zij dit toelaat. Men had de wolf van het begin af aan moeten afschieten.”

Agnes de Bruijn: „Mijn schapen zijn mijn kinderen.”

Mieke de Bruijn heeft op haar fraaie landgoed ongeveer dertig hectare weiland. Er lopen paarden en pony’s van andere mensen. „Wij worden geacht onze dieren te beschermen met wolfwerende rasters. Dat is veel te duur. Bovendien moeten die rasters vrij van onkruid blijven om er veel stroom op te zetten, anders schrikt de wolf niet genoeg. Dat is heel veel werk. Verder leven er in onze gebieden veel dassen, reeën, hazen en vossen. Waar moeten die blijven met al die hekken?”

Eerder heeft de familie De Bruijn overwogen rasters te plaatsen. Er was een wolvenconsulent naar het landgoed gekomen om tekst en uitleg te geven. Mieke de Bruijn: „Uiteindelijk zagen we dat niet zitten.”

Vorig jaar heeft de familie in een vergadering met ruim twintig houders van pensionpaarden dit besluit toegelicht en hun gevraagd een clausule te tekenen dat in geval van een aanval door de wolf het landgoed niet aansprakelijk kan worden gesteld. Allemaal hebben ze ingestemd. Mieke de Bruijn: „Mensen die in het buitengebied wonen, begrijpen dit.”

Er wordt gezegd dat we beter naar de dieren moeten luisteren. Maar dat doen wij al. Wij wonen tussen de dieren

Mieke de Bruijn
boerin

Agnes de Bruijn woont op haar eigen, kleinere landgoed, de Goudvink. Ze heeft vijf schapen. „Ik haal elke avond mijn schapen naar huis. En elke nacht sta ik op en laat mijn zes hondjes even buiten en laat hen flink blaffen. Want voor de wolf zijn schapen eenhapscrackers.”

Mieke en Agnes wonen naast elkaar, ieder op een eigen landgoed in Wenum-Wiesel, naast Kroondomein Het Loo, even buiten Apeldoorn.

Mieke de Bruijn: „De wolven gaan eerst jouw schapen pakken. Daarna komen ze bij mijn pony’s.” Agnes de Bruijn: „Ik kan schapenhouders mijn weilanden niet aanbieden. Vanwege de wolf. Dat is toch schandalig? Mensen zeggen dat je dan maar geen schapen moet nemen. Terwijl het schattige dieren zijn. Het zijn mijn kinderen. Dat wordt je door de wolf afgenomen.”

‘Rancune jegens jagers’

Mieke de Bruijn woont al zestig jaar op boerderij De Ploeg in Wenum-Wiesel, naast Kroondomein Het Loo. Ze heeft drie kinderen. Gezamenlijk en gesteund door enkele medewerkers en vrijwilligers houden ze het landgoed draaiende. Ze was getrouwd met de broer van Agnes. Samen hadden ze een boerderij met melkvee. Haar man Frans is vier jaar geleden overleden.

Wat de vrouwen hoog zit, is dat er door de politiek en door de stedelingen, vooral in het westen van het land, niet naar hen wordt geluisterd. Agnes de Bruijn: „Ik ken iemand bij de televisie. Die zegt: kom maar niet naar een praatprogramma, want zodra je iets zegt tegen de wolf, word je afgekapt. De omroep is pro-wolf. Je wordt geboycot.”

Mieke de Bruijn: „Waar iedereen in het westen ook op tegen is, is de jacht. Rancune tegen jagers. Faunabeheer is volgens veel mensen niets anders dan een dekmantel om voor de lol beesten af te knallen. Mensen weten niet waar ze over praten. Jagers hebben een passie, zeker. Niet om er op los te knallen maar om het evenwicht in de natuur te bewaren. Er wordt tegenwoordig vaak gesteld dat wij mensen niet boven de dieren staan. Dat is misschien zo. Er wordt gezegd dat we beter naar de dieren moeten luisteren en kijken. Maar dat doen wij al. Wij wonen tussen de dieren. Wij staan wel naast de dieren. En we willen dat dieren het goed hebben. Dus als er te veel van een bepaalde soort komen, moeten die aantallen worden beperkt. Anders komt er honger, dan komen er ziektes.”

Zal ik u eens iets vertellen? Een wolf is slecht voor de natuur

Agnes de Bruijn
schapenhoudster

Tegenwerpingen

Het land van Mieke de Bruijn telt, naast ongeveer vijftien percelen weiland, een minicamping en een logeerkamer, paardenpensions, een zaal die je kunt huren en een voormalige gerestaureerde melkveestal. Plus twee geiten en een Duitse herder, Senna. Op het kleinere landgoed van Agnes de Bruijn, doorsneden door een beek, lopen zes hondjes en grazen vijf schapen in de weilanden.

De verslaggever werpt bij het relaas van de vrouwen tegen dat volgens deskundigen de natuur is gebaat bij de aanwezigheid van de wolf. Agnes de Bruijn: „Ach, zal ik u eens iets vertellen? Een wolf is slecht voor de natuur. Grazers zoals herten, reeën, moeflons en schapen zorgen dat er in dit gebied niet overal dennetjes opkomen. Die eten ze op. Als de wolf deze grazers verjaagt, staan hier alleen nog maar dennen. En geen mooi gras met vlindersoorten, vliegen en wormen.”

Nog een tegenwerping: dat de wolf nu eenmaal Europees beschermd is. Mieke de Bruijn riposteert dat Europa niet overal hetzelfde is. „Over de wolf wordt altijd gezegd dat er weinig confrontaties met het dier zijn omdat het een heel schuw dier is. Maar in Nederland bestaat geen onderzoek naar wat er gebeurt met een wolf in zo’n dichtbevolkt land als Nederland. Die wordt na een paar jaar minder schuw.”

Agnes de Bruijn: „Een wolf heeft een hert per week nodig. Als hier het wild op is, pakken ze misschien een kind. Over twee jaar zul je zien dat het uit de hand loopt. En dan kan de overheid zich de ogen uit de kop schamen.”

Laatste tegenwerping: wolvendeskundigen beweren steevast dat veehouders hun dieren beter moeten beschermen en dat rasters heus wel helpen. Mieke de Bruijn: „Ik zou zeggen: laat deze wolvenmensen dan maar eens komen kijken en zeggen hoe wij dat zouden moeten doen.”

Agnes de Bruijn: „Zou u een hekwerk van twee meter om uw terrein willen?”

Mieke de Bruijn: „Het is geen gezicht. Het enige waar ik eventueel over zou willen nadenken, is een verplaatsbaar hek, om steeds een ander perceel. Zodat er voldoende ruimte overblijft voor de rest van het wild. Maar ja, als een wolf wil, kan hij er overheen, of onderdoor.”

Agnes de Bruijn: „Een wolf springt makkelijk over een hek van twee meter hoog.”

Mieke de Bruijn houdt haar vlakke hand boven de keukenvloer en vertelt dat ze ooit een Ierse terriër had. „Die nam een aanloop, klom tegen een hoog hek en kwam er overheen. En ik maar zien dat ik hem terug kreeg.”

Bij het afscheid wil Mieke de Bruijn nog kwijt dat als er binnenkort een wolf op het landgoed verschijnt, zij de pony’s uit de wei zal moeten weghalen en op stal zetten. „Dan kan ik mijn bedrijf wel opdoeken.”

Zelhem in de Achterhoek gunt het nieuwe kabinet voorlopig het voordeel van de twijfel

admin
September 20, 2024
0

Je kunt er terecht voor een kop soep, een spelletje, een praatje. En voor hulp – bij het invullen van een formulier of om je leven opnieuw richting geven na een moeilijke tijd. Koektrommels, planten, een molen met inspirerende kaartjes; ‘Pluk het geluk’. Dit is de Dorpskamer van Zelhem, stichting voor „voorliggende zorg waar iedereen welkom is, zonder diagnose, zonder label”. Behalve in Zelhem zijn er in de Achterhoek nog twaalf Dorps- en Stadskamers.

Tegen de middag zijn er nog drie mensen. Eén van hen is een jonge vrouw die als vrijwilliger boodschappen doet voor stichting. Ze wil anoniem blijven maar wel vertellen wat haar dwars zit: het verschil in behandeling van Nederlanders en statushouders door overheid en gemeente.

„Toen ik hier wilde komen wonen, drie jaar geleden, kreeg ik een soort sollicitatiegesprek van de gemeente”, zegt ze. „Of ik wel wist waar ik aan begon, in deze gesloten gemeenschap, en of ik een auto had. Zo willen ze voorkomen dat mensen schrikken en snel weer vertrekken. Maar waarom moet ik me verantwoorden, terwijl statushouders meteen een urgentieverklaring en een vrijkomende woning krijgen? En zij blijven ook niet voor altijd.”

Vraag het de boer, de vrouw van de kledingwinkel, de verpleegster van de woonzorggroep – ze voelen zich in de verdrukking. Letterlijk, door gebrek aan ruimte om in te wonen of een bedrijf te runnen. Door regels of geldzorgen die ze onrechtvaardig vinden, door mensen die ‘niet van hier’ zijn, arm én rijk, en die een voorkeursbehandeling krijgen, of kopen. Ze voelen ook dat het hun gemeenschap onder druk zet. En wie de druk niet rechtstreeks zelf ervaart – de man van de schietbaan, de makelaar, de vrouw van de dierenopvang – noemt de politieke keuzes van hun buren „begrijpelijk”.

Landbouw, zorg, immigratie – althans ‘asiel’, waartoe het debat lijkt verengd – en wonen zijn kwesties waarop de vier partijen die nu de regeringscoalitie vormen groot inzetten bij de Tweede Kamer-verkiezingen. In de gemeente Bronckhorst (36.000 inwoners), waartoe Zelhem behoort, vonden ze, net als elders in Gelderland en Overijssel, massaal gehoor. Waar de vier partijen landelijk 56 procent van de stemmen haalden, was het in Bronckhorst 69 procent. Hier scoorden PVV, BBB, NSC en VVD in die volgorde op de eerste vier plaatsen, met PvdA/GL, die landelijk op twee eindigde, op vijf.

Bij een paar stembureaus in Bronck-horst, vlak bij elkaar, was een nog hogere piek te zien. Een ervan: Zelhem, een kwartiertje oostelijk van Doetinchem. In downtown Zelhem, een paar oude straten en nieuwere wijkjes rond de Lambertikerk en een snippertje horeca, in een schil van rijk en schraler boerenland, natuurgebied en vakantieparken, wonen een kleine 9.000 mensen.

In Zelhem wonen een kleine 9.000 mensen.

Bronckhorst haalden de vier coalitiepartijen samen 69 procent van de stemmen.

Het centrum van Zelhem in de Gelderse gemeente Bronckhorst, waar de coalitiepartijen PVV, BBB, NSC en VVD 69 procent van de stemmen haalden.

In de aanloop naar Regeringsverklaring, Troonrede en Algemene Politieke Beschouwingen bleek al dat op een aantal van de grote dossiers gewekte verwachtingen niet zullen uitkomen om uiteenlopende redenen – geld, regelgeving, draagvlak. Daar staat een recente Ipsos-enquête tegenover met als uitkomst dat het vertrouwen in het kabinet onder coalitiestemmers juist is toegenomen.

Goede aanleiding om te peilen in wat je de ‘Coalitie-Belt‘ kunt noemen. Hoe is de stemming in Zelhem?

Stikstofellende

Het liefst had hij op zijn stembiljet twee vakjes rood gekleurd, zegt Ronald Beulink, als hij van zijn shovel is gestapt waarmee hij maïs aan het inkuilen was. Hij is lid van zowel BBB als NSC, maar uiteindelijk gaf „de sterke wil van [NSC-leider] Pieter Omtzigt om een beter bestuur te krijgen” de doorslag. Het ‘oude bestuur’ heeft hem tot wanhoop gedreven.

Beulinks „stikstofellende” begon in 2015, toen het melkquotum werd afgeschaft. Het gemengde bedrijf van zijn ouders (varkens en zestig koeien), zou hij voortzetten met alleen melkkoeien. Hij leende geld bij de bank voor een moderne stal met ruimte voor 180 koeien. Extra koeienmest: geen probleem; hij kon het mestquotum van de varkens overhevelen. Dacht Beulink. In plaats daarvan kreeg hij na gedoe over een ‘peildatum’ slechts ‘fosfaatrechten’ voor 80 koeien. „En dat kan niet uit.”

Bezwaarschriften, een beroep op een regeling voor ‘knelgevallen’, niets hielp. „Ik kreeg steeds te horen: ja het is erg, maar niet erg genoeg. Of: dit mag nooit weer gebeuren. Intussen veranderde er niets. Tegen een overheid, tegen politici die niet van fouten willen leren, geen verantwoordelijkheid nemen om te zien waarop hun rammelende wetgeving steeds vastloopt, is niet te vechten.”

De melkveehouderij van Ronald Beulink

Acute mestcrisis

Dus is hij blij dat dit kabinet de boeren eindelijk „de ruimte wil geven”. Om meer mest uit te rijden „gegeven alle andere claims op landbouwgrond”. En om de „jaren van krimp in wettelijke zin” tegen te gaan. Maar intussen heeft BBB-landbouwminister Wiersma wel de miljarden van het stikstoffonds van het vorige kabinet geschrapt en heeft ze geen concreet plan om de acute mestcrisis op te lossen, behalve grosso modo het plan van haar voorganger. „Ik heb nooit het romantische idee gehad dat het roer meteen om zou gaan”, zegt Beulink voorzichtig. „Er zijn wetten en regels waar ook deze minister zich aan te houden heeft. Maar ik hou vertrouwen, hoop dat het stapje voor stapje gebeurt.”

En hij hoopt ook dat Wiersma zijn eigen ontheffingsverzoek welwillend bekijkt. Dan heeft hij in elk geval „een optie om meer koeien te nemen”, zegt hij. Al moet hij binnenkort misschien ook een bord met ‘te koop’ op zijn erf zetten.

Ik heb nooit het romantische idee gehad dat het roer meteen om zou gaan. Maar ik hou vertrouwen dat het stapje voor stapje gebeurt.

Ronald Beulink

Met ruim 18 procent van de stemmen werd BBB in Bronckorst tweede, na PVV (19,5 procent). „De boeren hadden hun hoop erop gevestigd”, zegt Wilfrieda Stam, predikant van de Lambertikerk, telefonisch. Het is haar vrije dag en ze volgt thuis de politieke beschouwingen. „Ik denk dat het in deze gemeenschap voor veel teleurstelling zal zorgen dat de coalitie al zoveel water bij de wijn heeft gedaan”, zegt ze.

In veel gesprekken in Zelhem keert het woord terug: ‘gemeenschap’, en ‘naoberschap’. Dat ‘nabuurschap’, dat vanouds bij boerengemeenschappen zonder grotestadsvoorzieningen in Oost-Nederland hoort, is het idee dat buren elkaar helpen, daartoe zelfs de plicht hebben. Je naober is dus niet alleen iemand die toevallig een boerderij verderop woont. Volgens dominee Stam is de solidariteit van ‘de buurt’ er nog steeds. „Toen er een paar jaar geleden zo veel sneeuw lag, brachten boeren met de trekker verzorgers naar oudere bewoners”, zegt ze. „Maar er is ook eenzaamheid, zien we als kerk.”

Vergrijzing

Net als elders rukken de winden van globalisering en technologie aan oude weefsels. Zeker in een hecht maar vergrijzend Zelhem is dat een probleem. „De druk op de samenleving is gigantisch”, zegt Monique van Stichting de Stadskamer. „De gemeenschap rust zwaar op vrijwilligers en naoberschap, maar hoe toekomstbestendig is dat? De vrijwilligers zijn veelal oud en jonge mensen kunnen dat niet zomaar overnemen.”

En dan is er de afstand. „Veel mensen hebben geen direct vangnet in de buurt. Omdat de zorg steeds verder wordt uitgekleed, vormen boerderijen op een half uur rijden van het dorp een uitdaging voor thuiszorginstanties. En er zijn hier mensen in de pensioenleeftijd die vanuit de Randstad naar een huis in deze mooie omgeving verhuizen. Ze rijden dan nog twee keer per week op en neer om op de kleinkinderen te passen, maar hebben geen familie in de buurt. Straks valt een van de twee om en hoe moet de ander het dan bolwerken? Wie moet daarvoor zorgen?”

Zelhelm is een hecht maar vergrijzend dorp

Wie veel geld meebrengt kan bij Zelhem een door bos omzoomde boerderette kopen. „Thuiskomen begint zodra je de lange oprijlaan opdraait”, zegt de website van makelaarskantoor Van Zeeburg, Luimes & Lebbink. Als je het ‘sorteer op prijs’-pijltje nog eens aanklikt, zie je Hietland 34: drie slaapkamers, 108 vierkante meter aan een woonerfje. Met een vraagprijs van 319.000 euro behoort het tot de goedkoopste huizen in Zelhem. Behoorde, want makelaar Chantal Langermans-Wiegerinck heeft het zojuist verkocht.

„Er was enorm veel animo, vooral van starters. Uiteindelijk hadden we negen biedingen, allemaal boven de vraagprijs.” Het toont volgens haar de krapte van de markt en de „wanhoop” van starters. „Voor jongeren is er gewoon niets.”

Sinds 2014 gold de Achterhoek officieel als krimpregio. Toen zijn meerdere nieuwbouwprojecten afgeblazen. Maar de bevolking groeide er sinds 2016 toch licht – door vluchtelingen die er werden gehuisvest, en door de ‘trek uit het westen’. Intussen zijn er wel gemeentelijke nieuwbouwplannen. Daarvoor is de belangstelling nu ook al veel groter dan het aanbod. De grootste groep woningzoekers komt uit Zelhem zelf. Maar op de koopmarkt komen ze er niet tussen, zegt de makelaar. „Ze willen blijven, maar dat is lastig.”

Toekomstmuziek

Naar analogie van de ‘asielcrisis’ een ‘wooncrisis’ uitroepen, om met noodwetgeving snel veel woonruimte te scheppen, is niet nodig, zei premier Schoof tegen de Volkskrant. Het kan met bestaande plannen en afspraken, „waar we lagere overheden en investeerders aan houden”.

Maar het is hoe dan ook toekomstmuziek.

„Hoe harder je werkt, hoe groter en mooier je kunt wonen”, schreef NRC-columnist Floor Rusman kortgeleden. „Maar dat idee klopt niet meer.” Niet voor kopers en niet voor huurders. „Of je überhaupt een huis kunt vinden, hangt nu af van factoren die niets met verdienste te maken hebben. Hoe rijk je ouders zijn, of je een partner hebt, of je de juiste mensen kent, je plaats op een wachtlijst.” Haar hypothese: dit leidt tot minder solidariteit. Want wie wil er zonder „waarneembaar rechtvaardig verdelingsmechanisme” nog bijdragen aan het collectief? „Zo beschouwd is het niet gek dat mensen woedend worden als een kersverse statushouder een sociale huurwoning krijgt.” In de ‘deal’ tussen overheid en burger faalt de overheid „in haar deel (betaalbare volkshuisvesting), en vraagt burgers nog wel om hun deel (solidariteit).” Dit kan niet, schrijft Rusman. „Het nieuwe kabinet begrijpt dit, maar kijkt voor de oplossing vooral naar het tweede: die solidariteit mag wel wat minder. De spreidingswet wordt geschrapt, de asielcrisis uitgeroepen.”

EO-Jongerendag

Met 430 staanplaatsen is camping De Betteld, even buiten Zelhem, de grootste christelijke camping van Nederland. ’s Zomers staat het vol. „De sfeer van een EO-jongerendag”, zegt Bas Hobelman (37), die het bedrijf dit jaar van zijn ouders heeft overgenomen. ’s Winters is het stil en stond de jeugdherberg op het terrein toch leeg. Drie jaar lang zijn daar zo’n zeventig alleenstaande minderjarige vluchtelingen (amv) opgevangen, jongens en meisjes van twaalf tot zeventien jaar, met leerplicht. En met begeleiding en een voogd, wat hielp om aanvankelijke onrust te sussen. Hobelman: „We zeiden altijd tegen het dorp: bel ons als er een probleem is. Zo hoorden we dat ze over de binnenweg fietsten zonder licht. Toen hebben wij tegen het COA gezegd: ze moeten licht op hun fiets hebben.”

Hier ziet men dieren meer
als gebruiksvoorwerp

Petra Lesterade
Dierenopvang Noach

Hobelman stemde in november VVD. Maar de btw-verhoging van 9 naar 21 procent die de coalitie sindsdien heeft bedacht zit hem niet lekker. „Wij zijn als toeristische sector al hard geraakt: de inflatie was vorig jaar heel hoog, en nu komt er 12 procent btw die we bij de consument moeten leggen. Dat doet echt pijn, zeker omdat we vorig jaar al een stevige inflatiecorrectie hebben doorgevoerd.” En de regering meet met twee maten: „Wij betalen toeristenbelasting, de horeca niet. En de horeca krijgt ook geen btw-verhoging.”

Links Petra Lesterade van dierenopvang Noach. Noach vangt verweesde dieren uit de natuur op, geen huisdieren.

Deze winter zal De Betteld geen amv’ers opvangen, heeft de gemeente bepaald. Onderwijs organiseren gedurende een paar maanden, heette te ingewikkeld. Bovendien komen er tachtig vaste opvangplekken in het nabijgelegen dorp Hengelo. Dat is vanaf 2025, maar er is al gemor over.

Met 440 stemmen of 1,7 procent eindigde de Partij voor de Dieren in Bronckhorst nog voor Forum voor Democratie, Volt, en zelfs de Christenunie en de SGP. Twee van die stemmen komen van Petra Lesterade (57) en haar man, die in Opvang Noach al 35 jaar verweesde dieren redden. Geen katten en honden, maar dieren die in de natuur leven. Dassenjongen van wie de moeder is overreden, hertenkalfjes, verlaten konijnenkinderen, ooit een ooievaar. Nu is het egeltjestijd, omdat de moeders sneuvelen onder de maaimachines of vergiftigde slakken eten. Dit jaar was een goed slakkenjaar.

„De dieren hebben geen stem, wij willen een tegengeluid laten horen. Want hier ziet men dieren meer als gebruiksvoorwerp”, zegt ze. Ze wil de verhoudingen goed houden; met haar buren praat ze weinig over politiek, „de kunst is respect voor elkaar te houden”. Ze vraagt zich wel af waarom „asielbeleid eruit springt”, terwijl dit een van de weinige gebieden zonder azc is. Maar ze zegt ook dat asielopvang in Nederland „natuurlijk niet goed gaat” zolang er te weinig plekken zijn.

„Er is druk op alles”, zegt ook Petra Lesterade. „Iedereen wil best iets doen voor een ander, maar niet voor een ander iets laten. Dat is het verdrietige als niemand een compromis wil sluiten. Los van hoe het praktisch moet, zou het kabinet in elk geval moeten uitstralen dat ze een oplossing willen vinden.”