Handel met de Verenigde Staten: onzeker, maar nog interessant genoeg

Voor elke onderneming met internationale ambities blijven de VS ogenschijnlijk het beloofde land. Een consumentenmarkt van ruim 330 miljoen inwoners, met de hoogst besteedbare inkomens ter wereld. Een hoogopgeleide beroepsbevolking. Durfkapitaal dat tegen de plinten klotst. Staten die tegen elkaar opbieden om bedrijven met belastingkortingen of subsidies te verleiden plaatselijk banen te scheppen. En een – in ieder geval tot voorheen – betrouwbaar functionerende rechtsstaat.

Maar dan is daar Donald Trump, die op 2 april heffingen afkondigt voor import uit nagenoeg de hele rest van de wereld. Sindsdien is weinig meer hetzelfde in de wereldeconomie. Hoewel de president zijn tariffs al binnen een week moest intrekken, kampen op de VS gerichte ondernemers sindsdien met grote onzekerheid. De heffingen zijn immers voor slechts negentig dagen opgeschort. Als de VS voor 9 juli geen handelsdeals hebben gesloten met circa negentig andere landen, kunnen ze in principe weer in werking treden.

Het roept de vraag op wat zwaarder weegt voor ondernemers die de stap willen wagen. Zijn het de ijzersterke basiskwaliteiten van de VS als economische supermacht, of is het de onzekerheid die de grillige bewoner van het Witte Huis loslaat op de wereldhandel?

Ruigere landen

Directeur Marc ter Haar van de U.S. Chamber of Commerce in The Netherlands, een vereniging van Amerikaanse (en Nederlandse) bedrijven die handel met de VS wil bevorderen, weet het wel: hij ziet nog steeds uitstekende kansen op de Amerikaanse markt. In de kern, vertelt hij per videoverbinding uit Amsterdam, verschilt het beleid onder Trump niet erg van dat van diens voorganger Joe Biden. „Trump doet hetzelfde, alleen op andere manier.”

Ook Biden kondigde protectionistische maatregelen af. En ook hij bedreef industriepolitiek, door te investeren in groene energie, infrastructuur of eigen chipsproductie. Onder Biden was het alleen „herkenbaarder en minder agressief”, erkent Ter Haar.

Maar hij wijst er graag op dat de VS meer zijn dan hun federale overheid. Ook staten en gemeenten proberen investeringen binnen te hengelen, omdat werkgelegenheid in de VS lang niet overal gegarandeerd is. „Voor een county zijn drie banen al geweldig. Creëer je er driehonderd, dan wordt een straat naar je vernoemd. Drieduizend banen en Trump noemt je in zijn eerstvolgende tarieventoespraak.”

Hij ziet Trumps aanvallen op de rechtsstaat ook niet als bedreiging voor het investeringsklimaat, wel als democratisch ongewenst. Veel multinationals doen in wel ruigere landen zaken. „Het is ook weer niet helemaal wetteloos. Amerika is gewoon een lobbyland. Als je het goed doet, haal je voordeeltjes binnen. Het is een andere opvatting over hoe je zaken doet. Iedereen moet zijn eigen afweging maken: hoever ga je?”

Zo houden de VS wel meer kwaliteiten, somt Ter Haar op: „Onbeperkte ruimte. Onbeperkt stroom. Goedkope diesel en benzine – die hebben wij niet en zullen we ook niet snel hebben. Het is relatief makkelijk er snel uit te breiden. Er zijn mensen, infrastructuur en een gigantische interne markt.” Alleen de visaverstrekking laat al sinds corona erg te wensen over. „Je moet echt op tijd beginnen om je mensen binnen te krijgen.”

Onzekerheid

Trump zelf was juist erg negatief over de Amerikaanse economie, toen hij begin april zijn tarieven afkondigde. „Ze hebben zoveel rijkdom van ons afgepakt”, klaagde hij. „We kunnen zoveel rijker zijn dan enig ander land.” Feit is dat de VS rijker zijn dan menig ander land, al is die welvaart wel zeer ongelijk verdeeld. En voordat Trump op ‘Liberation Day’ zijn heffingen afkondigde, lag de Amerikaanse economie op koers om harder te groeien dan de Europese of Chinese.

Maar juist door de heffingen – die immers zullen worden afgewenteld op Amerikaanse consumenten – zijn die rooskleurige prognoses de afgelopen maanden afgezwakt. Onder meer IMF, OESO en Fed, de Amerikaanse centrale bank, zien de groei vertragen door het risico van oplopende inflatie.

En de onzekerheid over de heffingen houdt vooralsnog aan. Enkele dagen voordat het negentigdagen-ultimatum is afgelopen, is één conceptdeal gesloten met het VK, één ‘wapenstilstand’ met China en deze week met Vietnam, dat een tarief van 20 procent krijgt (was in april 46 procent). Vanaf vrijdag zou het Witte Huis hierover aan tientallen landen brieven gaan sturen.

Door Trumps tactiek van dreigen en inschikken is op Wall Street de term TACO trade in zwang geraakt. Handelaren hebben doorgekregen dat aan Trump Always Chickens Out geld te verdienen is. Als puntje bij paaltje komt, mist hij het lef om vast te houden aan zijn heffingen.

Tegelijkertijd lijkt Trump diep overtuigd te blijven van hun economische nut. Hij meent al decennia dat heffingen een geschikt instrument zijn om te voorkomen dat handelspartners de VS „een poot uitdraaien”. In de jaren tachtig richtte die kritiek zich op Japan. Als president heeft hij het vooral gemunt op Europa en China. Ook in zijn kabinet staat een protectionistisch kamp tegenover internationaal gerichte adviseurs.

Niet terugslaan

Onduidelijk blijft vooralsnog wat de wereld komende woensdag te wachten staat. Demissionair premier Dick Schoof zei vorige week tijdens de NAVO-top een nultarief als ideale scenario te zien. Een realistischer optie lijkt, volgens Torsten Sløk – heffingenscepticus en hoofdeconoom van investeringsfonds Apollo Global Management – dat Trump de rest van de wereld op minstens 10 procent houdt en China op 30 procent.

Trump meent al decennia dat heffingen een geschikt instrument zijn om te voorkomen dat handelspartners de VS ‘een poot uitdraaien’

Veel landen zullen een verlaging ten opzichte van april allang vinden meevallen en niet terugslaan met eigen heffingen – die Trump hard zegt te vergelden. Hij zou zijn beleid zo binnenlands kunnen verkopen als ‘historisch’ dan wel ‘geweldig’ succes en intussen tijd kopen voor permanentere internationale afspraken.

In dit geval zouden ook Nederlandse ondernemingen met belangen op de Amerikaanse markt blijven gissen naar het toekomstig handelsklimaat. NRC sprak er twee – een bedrijf dat al jaren in de VS actief is, en een dat pas recent de sprong waagde. Deze onzekerheid heeft hun voorkeur absoluut niet, maar de VS zijn te interessant om links te laten liggen, zeggen ze ook. Maar bovenal zien ze: dit beleid raakt de Amerikanen zelf uiteindelijk harder dan ons.

Bart van de Kooij (Exobrew/Minibrew)‘ We hadden in januari niet verwacht dat hij dit zo zou doen’

Compacte brouwmachines waarmee de gebruiker zelf thuis bier kan maken, of cider, of kombucha. In Nederland verkoopt Minibrew ze sinds 2020 en inmiddels ook in andere Europese landen. Dit jaar besloot het bedrijf de sprong naar de Verenigde Staten te wagen. In januari stond medeoprichter Bart van de Kooij op de techbeurs CES in Las Vegas en proefde bij retailers voldoende interesse. In juni verhuisde hij naar Florida, de zuidelijke staat vanwaaruit hij de verovering van de Amerikaanse markt wil inzetten.

„In februari kwam onze eerste container aan, maar een volgende hebben we nog niet verstuurd”, vertelt hij op een terras in het zakendistrict van Miami. En dat heeft alles te maken met de importheffingen die Trump invoerde op producten uit China, waar de Exobrew-machines gemaakt worden. De eerste container kon hij nog invoeren bij een tarief van 3 procent. Nadat de president in april zijn handelsoorlog met de rest van de wereld begon, schoot de heffing op invoer uit China door naar 145 procent. „We hadden in januari niet verwacht dat hij dit zo zou doen.”

Sinds de VS en China in mei een ‘wapenstilstand’ overeenkwamen bedraagt de heffing 30 procent, tijdelijk. In afwachting van meer duidelijkheid laat Exobrew geen nieuwe container komen, maar onderhandelt met de fabriek in China over lagere productiekosten. Een deel van de heffingen zou het bedrijf dan voor eigen rekening kunnen nemen. De rest is voor de klant: die gaat geen 800 maar 900 dollar betalen voor een apparaat. „Amerikanen vinden dat nog altijd goedkoop.” Bier of kombucha is ook in de Amerikaanse supermarkt veel prijziger dan in Europa. De thuisbrouwer heeft de aanschaf er snel uit.

De tijd begint wel te dringen. In het zojuist begonnen derde kwartaal is de verkoop vanwege de zomervakantie altijd wat sloom. Maar het vierde kwartaal, met Thanksgiving, Black Friday, Cyber Monday en Kerstmis, is dé periode om in de schappen te liggen. Wil je daarvoor op tijd zijn, dan moet China uiterlijk in augustus de productieorder krijgen.

Er is nog een complicatie. Onder normale omstandigheden willen geldschieters de inkoop voorfinancieren. Zulke wholesale financiers waren in januari nog zonder aarzelen bereid 2 of 3 miljoen dollar voor te schieten. „Daar pakken ze wel een tiende deel commissie over. Normaal is dat easy money voor ze, maar door de onzekerheid die Trump zaait, zijn ze momenteel lastig te vinden.” Zouden de heffingen namelijk plots weer oplopen, dan is het risico voor de financier.

Doel van Trumps beleid is productiecapaciteit terug te halen; Van de Kooij heeft uitgezocht of hij zijn machines in de VS kan laten produceren. „Een fabriek in Chicago zou ze eventueel kunnen maken, maar door de hogere grondstofkosten en lonen in de VS zou dat fors duurder uitpakken.” Er zit bovendien ook staal in de machines, waar Trump ook al 50 procent over heft. „Bij het tarief van 145 procent had het nog geloond. Maar bij de huidige 30 is China veel aantrekkelijker.”

Bovenal gaat hij niet zijn hele productielijn verhuizen, als de heffingen over een paar weken weer anders kunnen liggen. „Dat hele proces kost zeker een jaar.” Als hij al verkast, is het eerder naar Indonesië of een ander Aziatisch land, waarvoor de Amerikaanse tarieven lager liggen dan op invoer uit China.

De ondernemer blijft vertrouwen houden dat het Amerikaanse avontuur kan slagen. De consumentenmarkt is groot, er is veel geld, en in Florida – een strandstaat met een ware fitnesscultus – wordt nog meer kombucha dan bier gedronken. Maar een jong bedrijf moet voorzichtig zijn. „Zonder grote kasreserves is het wel een uitdaging. Maar als je wacht, haalt de concurrentie je in.”

Bart van den Hamer (Aegir-Marine) ‘De heffing wordt uiteindelijk doorberekend aan hun klanten’

In april nam Aegir-Marine uit Wijk bij Duurstede nog deel aan een handelsmissie van de maritieme sector naar Miami, Florida. Met zestien andere bedrijven bezocht de leverancier van onderdelen en services voor schroefasafdichtingen en voortstuwingsinstallaties Sea Trade, een van de belangrijkste beurzen in de cruisesector. Aegir haalt ongeveer 60 procent van zijn Amerikaanse omzet bij cruisemaatschappijen, en Zuid-Florida is het brandpunt van deze industrie. Vanuit de Sunshine State varen de schepen overal in de Caraïben.

Cruises zijn na een ernstige dip in coronatijd weer populair in de VS. Aegir is sinds 2010 actief in het land en opende vier jaar geleden een fysiek kantoor in Miami. „Voor ons is die Sea Trade-beurs dus heel belangrijk. We hebben er opdrachten voor over een jaar binnengehaald”, vertelt Bart van den Hamer via een videoverbinding vanuit Panama. Daar zit hij permanent, maar hij vliegt maandelijks voor een week naar Miami.

Onder Trump zijn de zakelijke omstandigheden in de VS wel ingrijpend veranderd. De onderdelen van Aegir worden in West-Europa gemaakt. Om die in te voeren naar de VS, betalen Amerikaanse kopers nu een importtarief van 10 procent. Dat was begin april even 30 procent, toen Trump op zijn ‘Liberation Day’ zogenoemde wederkerige importheffingen afkondigde. Na een week van groeiende marktpaniek, trok hij die voor negentig dagen in. Zonder deal tussen de EU en de VS zouden ze 9 juli kunnen terugschieten naar 30 procent.

Voor Aegir is de huidige 10 procent niet meteen problematisch. „We hebben drie opties. Soms absorberen we het zelf, soms neemt de klant het voor eigen rekening, of we verdelen het 50/50.” Meestal wordt het een van die laatste twee opties. „Voor klanten is het veel kostbaarder een schip stil te laten liggen.”

Wat ook in Aegirs voordeel uitpakt, is dat veel concurrenten hun spullen in Azië laten produceren. Voor invoer uit China geldt nu een heffing van 30 procent. „De concullega’s in China hebben echt meer last. Wij hebben hier dus misschien wel baat bij.” Toch is hij zeker niet verheugd met Trumps zigzaggende handelsbeleid. „Ook wij willen vooral een stabiele wereld. Minder onzekerheid is altijd het beste.”

Uiteindelijk hebben de VS vooral zichzelf hiermee, ziet hij. Cruiseschepen varen zelden onder Amerikaanse vlag en worden doorgaans in dok gebracht in de Bahama’s of een ander fiscaal aantrekkelijk eiland. Ze kunnen de heffingen zo omzeilen als ze willen.

Maar Aegir heeft ook klanten van buiten de cruise-industrie, die onder Amerikaanse vlag varen en wel in de VS zelf dokken. Dit zijn ze wettelijk verplicht. De Amerikaanse scheepsindustrie is – onder het mom van nationale veiligheid – zeer protectionistisch: in geval van oorlog moet het land genoeg werven hebben. De wet maakt de heffingen voor deze klanten schier onmogelijk te omzeilen.

En die klanten buiten de cruisesector „doen redelijk essentiële dingen”, zegt Van den Hamer. „Vervoer van voedsel, van olie, de hele keten. Die boten moeten gewoon van plek A naar plek B blijven varen. De heffing wordt uiteindelijk doorberekend aan hun klanten.” Ook cruisemaatschappijen, waarvan er door de grote concurrentie veel financieel scherp aan de wind zeilen, zullen extra kosten doorberekenen aan passagiers.

Voor Aegir blijft de Amerikaanse markt zeer interessant. „Er is nog steeds een heel positief ondernemersklimaat. En het is altijd heel makkelijk mensen te vinden die een tijdje voor ons in Miami willen werken.”

Tijdlijn Een tariefmuur in fasen

2 april 2025

Tijdens een evenement in de Rose Garden, door hem zelf Bevrijdingsdag gedoopt, ontketent de Amerikaanse president Donald Trump op 2 april een handelsoorlog met de rest van de wereld. Op import uit tientallen landen en territoria, waaronder zijn belangrijkste handelspartners, worden over een week eenzijdig ‘wederkerige tarieven’ ingesteld. Deze tariefmuur luidt een nieuwe Gouden Eeuw in voor de Verenigde Staten, belooft Trump. Aandelenbeurzen boeken daarop enorme verliezen. Beleggers, internationaal opererende ondernemers en topbankiers uiten toenemend kritiek op Trumps protectionisme.

9 april

Een paar uur nadat ze zijn ingegaan, meldt Trump op sociale media dat hij zijn heffingen voor negentig dagen opschort. De dagen ervoor hadden hij en zijn regeringsploeg nog bezworen dat ze echt geen onderhandelingswapen waren. Nu verkopen ze dit besluit als ‘the art of the deal’. In werkelijkheid sloeg de paniek op de aandelenbeurzen over naar de obligatiemarkten, waardoor Amerika’s kredietwaardigheid op het spel kwam te staan. Om zijn tactische terugtrekking te dekken, pocht Trump de avond voor de opschorting dat regeringen massaal aan de lijn hangen. „Landen bellen ons op om mijn kont te kussen.”

8 mei

Het Verenigd Koninkrijk werd op Liberation Day enigszins ontzien: Britse invoer kreeg ‘slechts’ een tarief van 10 procent opgelegd, bovenop eerder ingestelde heffingen voor de auto-industrie, staal en aluminium van 25 procent. Na onderhandelingen tussen de regeringen-Starmer en -Trump gaan die laatste van tafel. Het VK belooft in ruil jachtvliegtuigen bij de Amerikanen te bestellen. Trump presenteert het als belangrijke deal, maar het is eerder een conceptakkoord: er moet nog veel uitgewerkt worden.

12 mei

Na een weekend van bilaterale gesprekken in een hotel in Genève, komen de VS en China een tijdelijke wapenstilstand in hun handelsoorlog overeen. De torenhoge tarieven die ze elkaar in april tijdens hun snel escalerende heffingenstrijd oplegden, bouwen ze af met 115 procentpunten. Het Witte Huis noemt het „een historische handelsoverwinning voor de VS”, maar er is niet meer afgesproken dan dat beide landen gaan werken aan „de onevenwichtigheden” in hun handelsrelatie.

25 mei

Ook met de EU lopen onderhandelingen. Die zet Trump eind mei onder grote druk door boos met een tarief van 50 procent te dreigen als Europa niet sneller met hem tot een vergelijk komt. Ook dat dreigement trekt hij een paar dagen later in, na een telefoontje met EU-commissievoorzitter Ursula von der Leyen.

28 mei

Het internationaal handelsgerechtshof in New York bepaalt eind mei dat Trump zijn handelsbeleid niet per decreet kan afkondigen. Het Congres zou de heffingen in wetgeving moeten vatten. Hun baanbrekende uitspraak is tijdelijk opgeschort na een beroep van de regering, maar voedt de onzekerheid over de legitimiteit van Trumps beleid.

11 juni

Tijdens onderhandelingen in Londen zetten Washington en Beijing een nieuwe stap naar een detente. Ze sluiten onder meer een akkoord over zeldzame aardmetalen, die China inzette in als effectieve onderhandelingstroef door hun export te beperken.

27 juni

Met zijn belangrijke handelspartner Canada lopen gesprekken, waarover de nieuwe regering-Carney optimistisch is. Maar vrijdag 27 juni breekt Trump die abrupt af, uit woede over een techbelasting die een paar dagen later van kracht zal worden. Ook Amerikaanse technologiebedrijven dreigen miljarden te moeten afdragen. Canada trekt de taks in het weekeinde schielijk in, waarna verder gepraat kan worden. Ottowa hoopt uiterlijk 21 juli een deal te kunnen sluiten met de VS.

Delen





Mail de redactie