Een groep dj’s weigert op te treden op het Britse Field Day-festival. De steen des aanstoots, zo onthulde onderzoeksplatform Follow The Money, is de nieuwe eigenaar van het festival. Het private-equitybedrijf KKR zou volgens de artiesten te nauwe banden onderhouden met Israël, en dat ligt gezien de vergaande verwoestingen in de Gazastrook erg gevoelig. Niet alleen bij de dj’s, maar ook bij de festivals zelf.
1Wat is hier aan de hand?
„Ik wil niet bijdragen aan een bedrijf waarvan investeringen worden gebruikt om zo veel zaken te financieren waar ik moreel tegen ben.” Een week geleden schreef de Britse dj, producer en platenlabeleigenaar Harry Agius, bekend als Midland, deze verklaring op sociale media. Hij zal niet draaien op het Londense dancefestival Field Day, vanwege de banden van de festivalorganisatie met Amerikaanse investeerder KKR. De zaken waar hij tegen is, zijn onder meer „het faciliteren van de verkoop van bezet land in Palestina en de investeringen in wapenfabrikanten”.
Bedrijven als KKR investeren openlijk in oorlog, fossiele industrie en neokoloniale uitbuiting
De dj is een van de vele artiesten die een open brief stuurden naar Field Day waarin ze hun ongenoegen uiten over KKR. Het festival valt onder moederbedrijf Superstruct, waar ook grote Nederlandse festivalorganisaties onder vallen, zoals ID&T, bekend van Mysteryland en Milkshake Festival.
Voor het Rotterdamse techno-dj-duo Animistic Beliefs, dat bestaat uit Linh Luu en Mar Lalihatu, was de keuze „helder”. „Bedrijven als KKR investeren openlijk in oorlog, fossiele industrie en neokoloniale uitbuiting”, zegt Lalihatu. „Voor ons ligt daar de grens.” Het duo maakte bekend een optreden op Sónar Festival – ook van Superstruct – aankomende zomer in Barcelona te annuleren.
2Wat is KKR eigenlijk voor bedrijf?
KKR werd in 1976 opgericht door de Amerikaanse investeerders Jerome Kohlberg, Henry Kravis en George Roberts. KKR werd bekend door de met geleend geld gefinancierde overname van tabaks- en voedingsmiddelenbedrijf RJR Nabisco in 1988, beschreven in de financiële bestseller Barbarians at the Gate.
Het wereldwijd opererende KKR (met kantoren in dertig landen) heeft in de afgelopen decennia een portfolio opgebouwd van 664 miljard dollar (586 miljard euro) aan beheerd vermogen. KKR deed investeringen uiteenlopend van voedingsmiddelen tot glasvezel. In Nederland is KKR vooral bekend van de overname in 2004 van de Vendex KBB-groep (waar warenhuizen De Bijenkorf en V&D toe behoorden) en fietsfabrikant Accell (in 2022).
Private equity is een vorm van investeren waarbij een fonds – vaak met geleend geld – een bedrijf overneemt, herstructureert en na enkele jaren met winst verkoopt. Voor grote beleggers, zoals pensioenfondsen, die geld verstrekken aan private-equitybedrijven kan dat goede rendementen opleveren. Bedrijven die worden opgekocht door private equity zijn vaak minder enthousiast, omdat er na de overname fors bezuinigd moet worden teneinde het bedrijf winstgevender en dus meer waard te maken voor een verkoop. Zo liep de overname van Vendex KBB uiteindelijk uit op het faillissement van V&D.
KKR kondigde in juni vorig jaar aan interesse te hebben in Superstruct, dat in 2017 was opgericht en na een reeks overnames momenteel tachtig Europese en Australische festivals bezit, waaronder bekende Nederlandse festivals als Zwarte Cross, Defqon.1 en Awakenings. Jaarlijks trekken die festivals samen zo’n 7 miljoen bezoekers.
KKR, dat via zijn directie nauwe banden heeft met de Republikeinse partij en flink doneerde aan de campagne van Donald Trump, heeft ook geld zitten in Israëlische datacentra, infrastructuur en organisaties die banden hebben met Israëlische nederzettingen. Volgens Boiler Room, een dance-organisator in handen van Superstruct, investeert KKR ook in wapenfabrikanten en „bedrijven die het milieu vernietigen”.
3Hoe is private equity zo belangrijk geworden in festivalland?
Dat KKR, gesteund door de Britse durfinvesteerder CVC, Superstruct voor 1,3 miljard euro overnam, past in een trend in festivalland. Waar voorheen individuele festivals hun eigen evenementen opzetten en regelden, is er al jarenlang een consolidatieslag gaande. In Nederland bouwde dance-festivalbedrijf ID&T aan een indrukwekkende lijst festivals, datzelfde gold voor concertorganisator MOJO (onder meer Pinkpop, Lowlands, North Sea Jazz). Mojo maakt inmiddels deel uit van het Amerikaanse Live Nation. ID&T werd samen Apenkooi (Strafwerk, DGTL) en Feestfabriek (Zwarte Cross) opgeslokt door Superstruct.
Door het samenvoegen van losse festivals in één bedrijf, kan er goedkoper worden ingekocht en kan er gebruik worden gemaakt van gezamenlijke administraties, verkoopkanalen en boekingen van artiesten. De machtsverhoudingen in de muziekindustrie verschuiven zo meer richting de festivals.
KKR en CVC hebben de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in de media- en entertainmentindustrie. Beide bedrijven doen geen mededelingen over hun verdienmodel, maar het is duidelijk dat zij financieel perspectief zien. De prijzen van festivalkaartjes zijn de afgelopen jaren al hard gestegen en blijkbaar is de rek er nog niet uit.
4Waar staan de festivals in deze discussie?
De grote festivals in Nederland lijken ineens voor een keuze te staan: gaan ze achter hun artiesten staan? En gaan ze dan ook actief in tégen de eigenaar? Het Amsterdamse elektronische festival DGTL zegt in een verklaring „niet achter de on-ethische investeringen van KKR” te staan, „die rechtstreeks ingaan tegen waar wij als festival voor staan”. Het dancefestival benadrukt dat het zelf geen invloed heeft op de keuzes van het moederbedrijf, en andersom evenmin: „Geen enkele eigendomsstructuur zal ooit bepalen wie we zijn of waar we voor staan.” Ook Sónar en Boiler Room hebben zich uitgesproken tegen KKR.
De vraag is wat het uithaalt. KKR is weliswaar de eigenaar van Superstruct, maar daaronder opereren meerdere zelfstandige organisaties en festivals. Ook Superstruct opereert zelfstandig, zegt een woordvoerder. „KKR is niet betrokken bij de dagelijkse gang van zaken van onze festivals.”
5Wat willen de artiesten bereiken met hun protest?
De artiesten willen dat de festivalorganisaties zich openlijk distantiëren van de koers van eigenaar KKR. „We leven in een wereld waarin bijna alles is besmet met kapitaal uit geweld en uitbuiting”, zegt Lalihatu. „Maar dat betekent niet dat je overal ‘ja’ op moet zeggen.” De artiest hoopt dat mensen zich gaan afvragen hoe kunst en cultuur eruit zullen zien als niet kapitaal, maar de mensen de beslissingen maken. „Het is ook een vraag voor het publiek: de festivals die je bezoekt en de artiesten die je support; het heeft allemaal invloed op wat kan blijven bestaan. We moeten beginnen met dúrven weigeren.” Eerder zegde Animistic Beliefs ook al een show af op festivals die gesponsord bleken door Russische oligarchen. Ook dj Midland schrijft aan zijn volgers: „Naarmate groot geld steeds meer verweven raakt met onze ‘scene’, is het belangrijker te onderzoeken waar we voor staan en waar we mee instemmen.”
