N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/03/web-0803binschedel.jpg)
Foto Siese Veenstra
Een Middeleeuws graf met tientallen botresten en skeletten die zo goed als intact zijn gebleven, op slechts dertig centimeter onder de grond van een Gronings maaiveld. Hij hield wel rekening met menselijke resten maar niet in deze „hoeveelheid en hoedanigheid”, reageert archeoloog Tim Kauling dinsdag op de vondst in het plaatsje Rottum, dat negentig inwoners telt.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/08/data89736900-daf1d7.jpg)
Lees ook: In Dreumel liggen 250.000 archeologische schatten in een koeienstal
De onderzoekers hebben tot nu toe 34 individuele skeletten uit de klei opgegraven, terwijl een flink deel van het gebied nog niet is uitgekamd. Opvallend vaak – in meer dan de helft van de gevallen – gaat het om kinderen. „Daarnaast hebben we textielresten van kleding en gespen aangetroffen”, zegt Kauling. „Op basis daarvan kunnen we reconstrueren dat de lichamen uit de periode tussen 1300 en 1400 komen. Precies in de Middeleeuwen.” Tussen de botresten vonden de onderzoekers verder een muntstuk uit de vijftiende eeuw.
Het graf op het Rottumer knekelveld ligt op kleine afstand van de plaats waar jarenlang een klooster heeft gestaan. In de negentiende eeuw is een boerderij op de wierde gebouwd. Het gebied heeft een monumentale status en werd onderzocht vanwege een naderende versterkingsoperatie door de aardbevingsproblematiek.
Klei als bescherming
Kauling heeft vaker grafvelden opgegraven, maar nooit eerder zulke complete skeletten aangetroffen. „Normaliter zijn delen van het lichaam vergaan. Het bekken en het borstbeen lossen op een gegeven moment op. Bij deze vondst is vrijwel alles nog compleet. Ook van de kinderen. De meesten zijn in een lijkgewaad of eigen kleding begraven, dat werd dichtgeknoopt met de gespjes.” Ook zijn spijkers aangetroffen, wat mogelijk duidt op een begrafenis in een kist.
Dat de skeletten ongeschonden zijn gebleven, komt volgens de archeoloog mede door de samenstelling van de wierde – een kunstmatige heuvel van klei, dierlijke en menselijke mest en organisch materiaal. „De klei heeft de skeletten zo omsloten dat er geen zuurstof bij kon komen. Dat heeft zeker bijgedragen aan de puntgave staat waarin we de botten hebben aangetroffen.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2017/09/data20448103-aa7320.jpg)
Lees ook: Ongelooflijk veel archeologische schatten komen uit het zand
„Bij een van de schedels hebben we waarschijnlijk trepanatie gezien”, vertelt Kauling, doelend op een oude chirurgische ingrijp waarbij een stuk bot uit de schedel wordt gehaald, „mogelijk is dat gebeurd om de druk op de hersenen te verminderen”. „We zien duidelijk dat het om een rond, aangebracht gat gaat. „Een kogel veroorzaakt zoiets niet.”
Vervolgonderzoek
De botten zelf worden nader onderzocht. „Het kan zijn dat we ook uit de tanden nog genetisch materiaal halen, wat we kunnen onderwerpen aan verwantschapsonderzoek om de herkomst te bepalen.” Als het vervolgonderzoek is afgerond, gaan de botten terug de grond in. „Maar waar en hoe weet ik nog niet”, zegt Kauling. „Het zou kunnen dat de gemeente de botten op een eigen kerkhof wil begraven.”
Maar zo ver is het nog lang niet, eerst wil de archeoloog de rest van het gebied onderzoeken. „Met het totaal opgegraven oppervlak zitten we nu op ongeveer eenzesde van het gebied. We weten niet waar de rand van het graf ligt, dus hoeveel lichamen er nog komen, is lastig te zeggen. Sowieso zijn we nog wel een aantal weken zoet.”
