De teller staat nu op 1.737. De afgelopen negentien jaar heeft de Griekse forensisch archeoloog Christos Tsirogiannis met regelmaat illegaal opgegraven oudheden ontdekt bij vooraanstaande kunsthandelaren, veilinghuizen en musea. Afgelopen zondag meldde The Observer dat Tsirogiannis, die dit jaar nog als fellow het Allard Pierson heeft geholpen bij het speurwerk naar de herkomst van oudheden in de Amsterdamse universiteitscollectie, weer eens een object uit de Oudheid heeft ontdekt waaraan een sterk luchtje van illegaliteit zit. Deze keer was de Londense Kallos Gallery de klos.
In de catalogus van de galerie, gesticht door baron Lorne Thyssen-Bornemisza, die er prat op gaat institutionele opgravingen te subsidiëren, zag Tsirogiannis een verdachte Griekse vaas. De rond 550 voor Christus gemaakte amfoor met afbeeldingen van een sfinx, een leeuw en een ram had een herkomst en verzamelgeschiedenis die niet verder terugging dan 1986. De vaas was verhandeld door Münzen und Medaillen AG. Insiders als Tsirogiannis weten dat er dan iets mis kan zijn, omdat de in 2002 overleden Herbert Cahn, de eigenaar van de antieke muntenhandel, bij leven in Italië voorwaardelijk is veroordeeld wegens heling van illegaal opgegraven oudheden. Tsirogiannis identificeerde de vaas op één van de polaroidfoto’s die in beslag zijn genomen bij Giacomo Medici, een veroordeelde kunsthandelaar. Op de polaroid is de vaas nog niet gerestaureerd: verschillende schilderingen zijn vervaagd en de kop van de ram is een zwarte vlek.
Kallos Gallery heeft de vaas intussen uit de handel genomen, meldde The Observer. Madeleine Perridge, de directeur van de galerie, reageerde in dezelfde krant diplomatiek op Tsirogiannis’ ontdekking: „We doen er alles aan om te voldoen aan onze due dilligence en publiceren alle publicatie- en verzamelgeschiedenissen die ons bekend zijn. […] Het is niet in ons belang om besmette kunstwerken te verhandelen.”
Toch is bij dezelfde galerie onlangs vóór de opening van de Tefaf in Maastricht op verzoek van de Italiaanse kunstpolitie een andere Griekse vaas in beslag genomen. Deze vaas kwam voor in het eveneens in beslag genomen archief van een andere veroordeelde Italiaanse kunsthandelaar. De vaas is meteen meegegeven aan de Italiaanse ambassadeur, die op bezoek kwam. Officieel is niets bekendgemaakt, maar drie personen met kennis van zaken, die echter anoniem willen blijven, bevestigen het.
Onder meer de vele door Tsirogiannis ontdekte zaken doen de vraag rijzen of ‘betrapte’ veilinghuizen, kunsthandelaren en musea niet te makkelijk weg kunnen komen door te zeggen dat ze van niets wisten en er alles aan hebben gedaan om verzamelgeschiedenissen te achterhalen. Onderzoekers als Tsirogiannis en ook kunstpolities pleiten daarom voor ratificatie van het Verdrag van Nicosia uit 2017. Dat verdrag stelt de illegale verwerving, het illegaal op de markt brengen en het falsificeren van herkomstdocumenten strafbaar. In de wandelgangen is te horen dat het ministerie van OCW daar voorlopig niet aan wil.
