N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Coronastrategie De Gezondheidsraad adviseert de minister om jaarlijks het vaccinatieprogramma te herzien, „omdat nog onduidelijk is hoe Covid-19 zich verder zal ontwikkelen”.
De coronaprik zou voor ouderen in combinatie met een eventuele griepprik kunnen worden toegediend. Foto Sem van der Wal/ANP
De Gezondheidsraad adviseert 60-plussers, zorgmedewerkers en risicogroepen elk najaar een coronaprik te bieden. Dat maakté het onafhankelijke adviesorgaan woensdag bekend. Het gaat om zo’n vier miljoen mensen die jaarlijks een prik zouden krijgen, zo schat de raad. De coronaprik zou dan in combinatie met een eventuele griepprik kunnen worden toegediend.
De Gezondheidsraad wijst erop dat het coronavirus nog altijd zorgt voor sterfte en ziekenhuisopnames. De Gezondheidsraad adviseert het kabinet om jaarlijks het vaccinatieprogramma te herzien, „omdat nog onduidelijk is hoe Covid-19 zich verder zal ontwikkelen”.
Daarbij moet het kabinet rekening houden met „uiteenlopende scenario’s, van heel mild tot zeer ernstig”. De raad wijst erop dat in 2022 „steeds weer nieuwe besmettingsgolven” werden veroorzaakt door nieuwe virusvarianten. In de toekomst kan dat weer gebeuren.
Sinds maart wordt het coronavirus beschouwd endemisch in Nederland door het Outbreak Management Team. De laatste maatregelen zijn toen ook afgeschaft, en corona wordt sindsdien beschouwd als een van vele luchtweginfecties. Destijds schreef het Outbreak Management Team (OMT) dat ook „mensen met luchtwegklachten zich moeten realiseren dat ze mogelijk besmettelijk zijn en sommigen ernstig ziek kunnen worden”. Oftewel: corona is niet langer maatschappijontwrichtend, maar voorzichtigheid is nog altijd van belang.
Nederland ligt weer onder een grijze wolkendeken en de temperatuur daalt. Oktober is begonnen. Veel mensen zullen de kachel weer aanzetten, nadenkend over de gasprijzen, met de energiecrisis in hun achterhoofd. Wie de gasprijzen probeert te voorspellen, kijkt in een glazen bol, want ze zijn wispelturig. Wat is wél al duidelijk over de gasprijzen voor komende winter?
Na de inval van Russische troepen in Oekraïne stegen de gasprijzen naar recordhoogte, door zorgen over tekorten als gevolg van de oorlog. Tekorten zelf lijken komende winter geen probleem te vormen, schreef minister van Klimaat en Groene Groei Sophie Hermans maandag in een brief aan de Tweede Kamer. De Nederlandse gasbergingen, holten in de grond, zijn afgelopen zomer genoeg aangevuld om komende winter door te komen. De opslagen waren vorige maand al voor ruim negentig procent gevuld.
Iraanse raketaanval
Maar: dat er geen tekorten dreigen, is zeker geen garantie voor stabiele gasprijzen. Door de huidige geopolitieke onrust en wispelturige internationale concurrentie om vloeibaar gemaakt gas (lng), is de markt nog steeds – twee jaar na de Russische inval in Oekraïne – hartstikke zenuwachtig. Hoewel de gasprijzen inmiddels flink zijn gedaald (maar nog steeds hoger liggen dan voor de energiecrisis), zijn door die ontrust de energieprijzen nog steeds onvoorspelbaar. Handelaren zullen direct reageren op een slechte samenloop van omstandigheden: een koude winter, China dat plots veel gas inkoopt en dan ook nog eens de Russen die een pijpleiding afsluiten.
Kijk maar naar wat afgelopen augustus gebeurde. In de tweede week van die maand stond de gasprijs op het hoogste punt van dit jaar. De kosten voor een megawattuur aardgas liepen op tot ongeveer 42 euro op de Amsterdamse Title Transfer Facility (TTF), de belangrijkste handelsmarkt voor gas in Europa. Op het laagste punt dit jaar – dat was in februari – was dat nog ongeveer 25 euro. De stijging in augustus kwam nadat Oekraïne de Russische grensregio Koersk op 6 augustus binnenviel. Door die regio loopt een belangrijke gasleiding waar Russisch gas bestemd voor Europa doorheen stroomt. Daarbovenop was er angst dat Iran betrokken zou raken bij een gewapend conflict. Als gevolg daarvan zou de belangrijke doorvaarroute de Straat van Hormuz afgesloten kunnen worden, waardoor Saoedi-Arabië niet meer kan exporteren. Dinsdag was er opnieuw onrust op de energiemarkt, na vrees voor een Iraanse raketaanval op Israël.
Wat ook een rol speelde, was de toegenomen vraag van Amerikaans lng vanuit Azië als reactie op de eerdere daling in de prijs voor lng, de belangrijkste concurrent van Europa voor lng. Niemand die ruim van tevoren al kan zeggen hoe koud het in China gaat worden. De stijging van afgelopen augustus was overigens lang niet zo extreem als die in 2022, toen prijzen per megawattuur aardgas naar ruim boven de honderd euro uitkwamen.
De vraag naar gas binnen Nederland is wispelturig
Naast de geopolitieke spanningen beïnvloeden ook stormen de prijzen, zegt een woordvoerder van Eneco, zij het in mindere mate. Zo werd het in september even spannend toen storm Francine, die zich boven de Golf van Mexico ontwikkelde, afstevende op verschillende fabrieken waar aardgas wordt omgezet in vloeibaar gas, ook voor Europa, maar uiteindelijk bleven de gevolgen beperkt.
Potje van 578 miljoen
En dan is de vraag naar gas binnen Nederland zelf ook nog wispelturig. Tijdens de energiecrisis gebruikten sommige huishoudens door de hoge prijzen noodgedwongen minder gas. Maar wat als de gasprijzen komende winter omlaag gaan? Gaan mensen dan massaal meer gas gebruiken, wat zich weer vertaalt in hogere gasprijzen?
Tot slot speelt belasting een grote rol in de uiteindelijke consumentenprijs. Op Prinsjesdag kondigde kabinet-Schoof aan de energiebelasting op gas vanaf komend jaar te verlagen met 2,8 cent per kuub voor de eerste 2 schijven. Budgetinstituut Nibud berekende dat een gemiddeld huishouden (dat rond de 1.200 kubieke meter gas per jaar verbruikt) hierdoor 33,60 euro op jaarbasis bespaart.
Voor mensen met een laag inkomen die moeite hebben om de energierekening te betalen, zal het kabinet de komende twee jaar 60 miljoen euro reserveren. Ook heeft het kabinet voor het komende jaar een potje van 578 miljoen klaarstaan om mensen te helpen hun woning te verduurzamen, bijvoorbeeld met betere isolatie. Huishoudens lieten tijdens de energiecrisis massaal hun huizen beter isoleren als reactie op de hoge prijzen. Die piek is nu weer aan het afzwakken, zegt Milieu Centraal. Volgens de voorlichtingsorganisatie valt daar nog een hoop te winnen.
Aanvankelijk was Nederland terughoudend, maar nu is onder druk van oppositiepolitici toch besloten burgers terug te halen uit Libanon. Voor het Israëlisch grondoffensief in dat land sloegen volgens het Rode Kruis honderdduizenden op de vlucht. Nederland liet eerst weten dat burgers zelf moesten vertrekken „nu het nog kan”. Na kritiek van Kati Piri (GroenLinks-PvdA) en Jan Paternotte (D66) is alsnog tot evacueren besloten.
„Nederland zorgt in de komende dagen voor een militair luchttransport. Daarnaast blijven we ons inspannen om te helpen bij vertrek met commerciële luchtvaartmaatschappijen en staan we in contact met andere landen die vluchten organiseren”, aldus het ministerie van Buitenlandse Zaken.
Overigens spreekt het ministerie van „repatriëring”, niet van evacuatie, wat doorgaans betekent dat een beperkte groep in aanmerking komt voor het transport. Dit betreft dan gestrande reizigers, zoals toeristen, mensen op familiebezoek of op zakenreis. Een woordvoerder van het ministerie kon dat vooralsnog niet bevestigen. Het ministerie adviseerde Nederlanders eerder om vluchten te boeken bij Middle East Airlines, maar die waren dinsdagochtend allemaal vergeven.
Canada reserveerde deze week achthonderd vliegtickets voor staatsburgers die Libanon willen verlaten. De Bulgaarse en Britse regeringen regelden chartervluchten. Daarnaast hebben de Britten zevenhonderd militairen op Cyprus klaarstaan, die met twee oorlogsschepen, helikopters en vliegtuigen onder meer Britten kunnen ondersteunen „mocht de situatie verslechteren”, aldus minister van Defensie John Healey.
Onduidelijk is exact hoeveel Nederlanders in Libanon verblijven, omdat het geen registratieplicht heeft. Minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC) heeft het over honderden Nederlanders, een exact aantal kan hij niet geven.
De grootschalige evacuatie uit Afghanistan na de machtsovername van de Taliban in 2021, verliep chaotisch. Die „was te beperkt [voorbereid] en kwam te laat op gang”, concludeerde een onderzoekscommissie.
Lees ook
Zo verliep de chaotische evacuatie uit Kabul
Vanuit Libanon naar Nederland
„Ik heb bijna een week niet geslapen”, zegt een Libanees-Nederlandse vrouw, die net in Nederland is aangekomen. Gezien ze niet legaal de grens overstak, wil ze anoniem blijven. Zes dagen geleden besloot ze met haar Libanese man, die in tegenstelling tot haar geen Nederlands paspoort heeft, te vertrekken.
Toen was vertrekken al moeilijk, vertelt ze. „We hebben explosies meegemaakt. De grond schudde. Vervelender nog vond ik de Israëlische vliegtuigen, die boven je hoofd zwermen.” Een betaalbare vlucht kon ze niet vinden, dus ze vertrok met de taxi naar Damascus, in Syrië, waar ze naar eigen zeggen twaalf uur in de file stond voordat ze de grens met Libanon kon oversteken. „Syrische vluchtelingen zonder papieren mochten het land niet uit. Honderden vrouwen en kinderen lagen op de grond”, vertelt ze aan de telefoon.
Syrische vluchtelingen zonder papieren mochten het land niet uit. Honderden vrouwen en kinderen lagen op de grond
Na de grens kwamen ze in een bergachtig „no mans land” terecht. Weer stonden ze vijf uur stil. „Het was superkoud, veel mensen hadden geen jas. Hulpverleners van de Syrische Rode Halve Maan deelden water en brood uit.”
Met haar man sliep ze vervolgens twee nachten in Damascus en wilde vanuit daar een vlucht boeken, maar veel websites werkten niet en haar creditcard werd niet geaccepteerd. Een bus bracht ze naar Jordanië, vanwege de „ongelooflijke files” duurde de reis zestien uur, in plaats van de normale drie uur. „Bij de grens werden alle koffers doorzocht.”
Eenmaal in Jordanië wachtten ze drie nachten totdat de vluchten goedkoper werden. De vrouw vloog naar Nederland, haar man naar Saoedi-Arabië, omdat hij geen kans zou maken op een Nederlands visum.
Kiezen om Beiroet niet te verlaten
De 33-jarige Tara Kenkhuis woont sinds negen jaar in Beiroet en zag het afgelopen jaar al veel mensen vertrekken. Met de Gaza-oorlog werd ook de dreiging voor Libanon groter, vanwege het conflict tussen Israël en Hezbollah. Zelf blijft ze voorlopig: ze acht de kans klein dat haar christelijke wijk Achrafieh wordt gebombardeerd. „Je moet niet te licht denken over vertrekken, want je weet niet wanneer je terug kan komen. Het is een zware beslissing.”
De Nederlandse houding ten opzichte van het terughalen van staatsburgers is anders dan in 2006, toen Israël ook Libanon binnenviel en de overheid wél overging tot een algehele evacuatie. De grootste groep Nederlanders werd toen met bussen naar Aleppo gebracht, in Syrië. Op de daken werden Nederlandse vlaggen gebonden, om duidelijk te maken aan Israëlische vliegtuigen dat het om een konvooi van Nederlandse burgers ging.
Lees ook
Israël maakt in Libanon optimaal gebruik van de Amerikaanse onmacht
De Volksbank, bekend van onder meer de merken SNS, RegioBank en ASN Bank, moet zich voorbereiden op een beursgang of een onderhandse verkoop aan een private partij. Daarmee vervalt het perspectief voor de bank om een staatsbank te blijven of anderszins een aparte positie te behouden in het Nederlandse bankenlandschap.
Dat heeft minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) dinsdag in een brief aan de Tweede Kamer geschreven. Heinen volgt hiermee het advies van de enig aandeelhouder van de Volksbank, het NLFI. Dat beheert namens de rijksoverheid alle staatsdeelnemingen. Heinen heeft het bestuur van de bank gevraagd beide scenario’s voor te bereiden.
De Volksbank komt voort uit verzekeraar SNS Reaal, die in de nasleep van de kredietcrisis in grote problemen raakte en moest worden genationaliseerd. Sindsdien wil de staat van de bank af, maar dat is tot nu toe nog niet gelukt. Sinds in 2019 een rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid verscheen over de rol van banken in de samenleving, is het debat gaande of de Volksbank niet een aparte status zou moeten houden. Dat zou goed zijn voor de diversiteit van het bankenlandschap, dat nu gedomineerd wordt door de drie grote banken ABN Amro, ING en Rabobank. Ook zou de Volksbank als staatsbank een veilig alternatief kunnen vormen voor mensen die zeker willen weten dat hun bank nooit failliet kan gaan.
‘Maatschappelijke identiteit’
Minister Heinen toont zich ongevoelig voor die argumenten. Hij schrijft dat „de diversiteit van de volledige sector niet afhankelijk kan zijn van één bank. Daarom zie ik hier geen specifieke rol voor de Volksbank weggelegd”. Om die reden wil hij ook geen aparte bestuursvorm bij Volksbank invoeren. Die zou een voorgenomen verkoop alleen maar lastiger maken, zo is de inschatting van de minister. Daarbij, zo blijkt uit de analyse van het NLFI, gedraagt de Volksbank zich als een reguliere bank, qua producten en diensten.
Zowel het NLFI als de minister houdt dus vast aan een reguliere verkoop zonder verdere voorwaarden. Als de bank onderhands verkocht wordt, kunnen kopers zich bij het NLFI melden voor de hele bank of delen daarvan. De Volksbank zelf heeft altijd gezegd bereid te zijn tot een beursgang of onderhandse verkoop, mits die verkoop niet in delen, maar als een geheel wordt gegarandeerd. Ook pleitte de bank ervoor haar „maatschappelijke identiteit” te borgen via bepaalde bestuurlijke voorzieningen. Beide zaken kan de minister niet garanderen.
Bij een beursgang zal het NLFI de aandelen van de bank in stappen naar de beurs brengen. Welke van de twee opties uiteindelijk gekozen wordt, zal pas later besloten worden. Uit de analyse van NLFI blijkt dat de Volksbank nog een aantal jaar nodig heeft om helemaal verkoopgereed te zijn. Bij een onderhandse verkoop rekent NLFI op één tot drie jaar en bij een beursgang op vijf tot zeven jaar.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/06/web-2806binoud.jpg)
