Bij Israëlische luchtaanvallen op het plaatsje Qana in het zuiden van Libanon is dinsdagavond een gezondheidscentrum geraakt. Daarbij zijn volgens nieuwszender Al Jazeera zeker vijftien doden gevallen en vijftien mensen gewond geraakt. Reddingswerkers zijn nog op zoek naar meer slachtoffers in het puin. In sommige gebouwen van het gezondheidscentrum is brand uitgebroken.
Het ongeveer 10.000 inwoners tellende Qana was in 1996 en 2006 ook al eens doelwit van Israëlische aanvallen en is daarom van symbolisch belang. In 1996 kwamen er minstens 116 mensen om het leven en in 2005 meer dan vijftig.
Ook in het oosten van Libanon zijn dinsdag zeker vijf mensen gedood door Israëlische luchtaanvallen. Ook raakten bij de aanval op een dorp in de Bekaa-vallei zeker zestien mensen gewond.
Beeld van de Zuid-Libanese stad Qana. Foto Kawnat Haju/AFP
De mens is een waterig wezen, 40 tot 70 procent van het lichaamsgewicht bestaat uit vocht. Het is onmisbaar voor het transport van zuurstof en voedingsstoffen. Onderzoekers van de universiteit van Texas hebben een plakker voor de arm ontwikkeld die de vochtstatus in het lichaam monitort met kleine elektrische signaaltjes. Bij een dreigend tekort krijgt de drager per smartphone een seintje, schrijven ze in het wetenschappelijke blad PNAS.
Mensen die werken in warme omstandigheden en daarbij veel zweten, zoals wielrenners of brandweerlieden, lopen het risico uit te drogen. Ook bij ouderen die vaak een verminderde dorstprikkel hebben geeft vochttekort regelmatig problemen. De gevolgen kunnen serieus zijn. Al bij een vochtverlies van 1 tot 2 procent van het lichaamsgewicht zij de eerste tekenen merkbaar – droge mond, hoofdpijn – en vanaf zo’n 5 procent worden de gevolgen ernstiger, er kunnen dan onder meer problemen met temperatuurregulatie, ademhaling of hartfunctie optreden.
Donkere urine
Of er sprake is van vochttekort is te monitoren door de kleur van de urine in de gaten te houden – donkere urine duidt op uitdroging. Hoewel eenvoudig uit te voeren, is dit niet altijd haalbaar. Zeker voor sporters en brandweerlieden zou het beter zijn om continu te meten.
Bio-impedantie hier geschikt voor. Hierbij worden elektrische signaaltjes – zo zwak dat ze niet voelbaar zijn – door het lichaam gestuurd. Water is een goede geleider, uit hoe het signaaltje door het lichaam beweegt zijn veranderingen in de waterhuishouding af te leiden.
Draadloze hydratatiesensor op de arm van een proefpersoon. Foto Matija Jankovic/UT Austin
In de sport- en dieetwereld wordt bio-impedantie al veel gebruikt om na te gaan hoeveel (slecht geleidend) vetweefsel iemand heeft. Doorgaans wordt dit gedaan met elektroden op de handpalmen en onder de voeten. Eerder onderzoek liet al zien dat hiermee ook hydratatie betrouwbaar te meten is, maar plakkers op handen en voeten zijn niet handig in het dagelijks gebruik. Daarom gingen de onderzoekers uit Texas voor een aanpak met lokale metingen.
Als locatie kozen ze de bovenarm, vanwege het aanwezige spierweefsel. Als de elektroden dicht op elkaar zitten legt het stroompje maar een kleine afstand door het lichaam af. Om toch zinvolle conclusies te trekken is het belangrijk om voldoende spierweefstel te meten want daar zit relatief veel water in.
Vochthuishouding
Bij proefpersonen, die in het lab een vochtafdrijvend middel kregen, bleek dat de plakker veranderingen in vochthuishouding accuraat meet. Wie begint met meten krijgt dus geen indicatie of de hydratatie goed of niet goed is, al achten de onderzoekers dit wel haalbaar als er metingen over een grote populatie zijn.
De elektrodes zijn gemaakt van flexibel materiaal, de platte zwarte lijntjes hebben wel wat weg van een tatoeage. Hiernaast zijn ook twee hardplastic doosjes op de arm nodig, met een bluetoothzender en een batterijtje. Deze apparatuur kan bij verdere ontwikkeling wellicht toegankelijker worden. Maar integratie met een smartwatch rond de pols ligt niet direct voor de hand, omdat de elektroden enige afstand van elkaar nodig hebben en spierweefsel moeten meten.
Twee Amelanders hebben taakstraffen gekregen voor dwang en bedreiging, omdat ze medewerkers van PowNed hebben geïntimideerd. Die wilden in december 2023 op het eiland verslag doen van het traditionele sunneklaasfeest. De politierechter in Leeuwarden sprak de jongste van de twee, Jesse V., vrij van openlijke geweldpleging. De andere verdachte, Rob K., werd vrijgesproken van dreigen met geweld.
De twee mannen wachtten met een groep andere eilandbewoners de PowNed-medewerkers op toen die van de veerpont kwamen. Nadat Jesse V. op de motorkap van de auto was gesprongen waarin de omroepmedewerkers zaten, gaf de bestuurder gas en escaleerde de situatie. Die werd door de PowNed-medewerkers als dreigend ervaren. Zo leidde onder meer een achtervolging tot een aanrijding, waarvan de rechter acht dat de 24-jarige V. deze heeft veroorzaakt.
Journalisten werden belemmerd in de vrije uitoefening van de nieuwsgaring
„Deze situatie is voor de inzittenden erg bedreigend geweest en heeft bovendien ervoor gezorgd dat de journalisten zijn belemmerd in de vrije uitoefening van de nieuwsgaring”, aldus de rechter.
Het element van dwang zit onder meer in de manier waarop geprobeerd is de omroepmedewerkers in de auto tot stilstaan te dwingen door op de weg voor ze uit te rijden en te remmen.
Daarbij waren V. en de 33-jarige Rob K. betrokken. Die laatste krijgt honderd uur taakstraf. Jesse V., die volgens het Openbaar Ministerie de auto van PowNed daadwerkelijk zou hebben geraakt, krijgt 120 uur. Deze aanrijding, die door V. werd ontkend, kon tijdens de zitting niet worden bewezen.
Lees ook
Amelanders zien in de groepsapp: PowNed is op de pont
Karakter
De rechter toonde begrip voor de wens van de verdachten om het sunneklaasfeest in ere te houden. Dat kent een besloten karakter, waarbij geen bezoekers van vaste wal – laat staan filmploegen – welkom zijn. „Maar de bescherming van deze traditie is geen reden om het recht in eigen hand te nemen.”
De rechter legde geen voorwaardelijke gevangenisstraf op, omdat de daders geen antecedenten hebben en sprake is van een laag recidivegevaar. „Ook is er inmiddels alweer een sunneklaasfeest geweest, waar de pers beelden van heeft kunnen maken.”
Het OM had tegen beide mannen 180 uur taakstraf geëist. K. zou daarnaast volgens de officier van justitie zes maanden rijontzegging moeten krijgen, V. negen maanden. Daar ging de rechter niet in mee. Hierbij speelde mee dat ze hun werk als taxichauffeur al anderhalf jaar niet hebben kunnen uitvoeren, hangende de strafzaak.
Lees ook
‘In een vlaag van verstandsverbijstering’ sprong hij op de motorkap, zegt de verdachte Amelander over de intimidatie van PowNed-verslaggevers
‘Hoe meer rampen je meemaakt in je land, des te groter de behoefte om sterke verbindingen te zoeken in culturele verrijking. Je moet je dan vasthouden aan dingen die weliswaar oud en diepgeworteld zijn, maar die ook functioneren als pijlers in tijden van vernietiging en verval.”
Het waren de woorden waarmee de Libanees-Nederlandse kunstenaar Mounira Al Solh haar installatie A Dance with her Myth toelichtte, toen ze in 2024 het Libanese paviljoen voor de Biënnale in Venetië inrichtte. Het was fascinerend hoe ze een draai gaf aan de mythe rondom Zeus, die als witte stier Europa schaakt. Bij haar staat Europa centraal, die haar eigen keuzes maakt. Mythen, zo vertelde Mounira Al Solh, waren er in Libanon om te herstellen van trauma’s en van wat er kapot was gemaakt in zowel oorlogen als tijdens bijvoorbeeld de explosie in 2020 in de haven van Beiroet.
De in 1978 in Beiroet geboren Mounira Al Solh heeft als kind niet alleen de burgeroorlog meegemaakt, maar ook gezien hoe archeologen dankzij opgravingen de oudheid en de Fenicische geschiedenis zichtbaar en tastbaar maakten. Hoe het verleden naar boven gehaald werd en hoe helend verhalen konden zijn – dat wilde ze onderzoeken in haar werk.
Mounira Al Solh, Passion Teapots and the Birth of Al Hamza, On Fire, 2019
Foto Gert Jan van Rooij
Met verve, mag je concluderen in de omvangrijke eerste overzichtstentoonstelling A Land as Big as Her Skin in het Maastrichtse Bonnefantenmuseum, waarvan A Dance with her Myth een belangrijk onderdeel vormt. Met video’s, maskers, een boot, schilderijen en textiel gaan er werelden open vol verrassende zienswijzen, verdriet en humor waarin de oorlog zelden ver weg is, maar waarin ook de rol van de vrouw anders wordt wanneer verhalen over machtsmisbruik en seksisme in een andere context worden geplaatst.
Dat is dus onder meer het geval bij Mounira Al Solhs Europa. Niets is er over van het lustobject Europa zoals kunstenaars als Titiaan en Paolo Veronese in de 16de eeuw haar neerzetten in hun verbeelding vlak voordat ze wordt meegenomen om de kinderen van Zeus op de wereld te zetten. In A Dance with her Myth is de blik op Europa niet meer die van de man, maar gaat het om haar en kijk je mee hoe ze Zeus als stier op haar rug vasthoudt. Ook stopt ze Zeus in een glazen bol om met hem te jongleren, terwijl ze de bol ronddraait met haar voeten. Op een video zie je een zoektocht naar Zeus, waarbij opeens de tekst opduikt: „Ik was op zoek naar een prachtige witte stier, die Europa ontvoerde en die niemand anders was dan Zeus. Maar alles wat ik kon vinden was een geit.” Het is een schattige geit, maar een sterk dier is hij niet.
Mounira Al Solh: A Dance with her Myth, 2024
Foto Gert Jan van Rooij
Humor is vaker te vinden in haar werk, wanneer niet alleen Europa, maar vele personages en wezens verschillende gedaanten aannemen. Geestig is de Un-musical Vase (2022): in een glazen vaas is een mobiel gelegd waarop je een vrouw ziet dansen op het schermpje – het geluid dat eruit komt is beroerd en de vaas zelf staat doodstil, zoals vazen nu eenmaal doen.
Muziek speelt ook elders in haar werk een rol. Bijvoorbeeld bij een waslijn waaraan kleding hangt met gaten erin. Het is een associatie met de kindertijd van Mounira Al Solh: van haar moeder mocht ze gaatjes in haar pyjama knippen om ze daarna weer met naald en draad dicht te naaien. Het gaf haar rust wanneer bombardementen haar uit de slaap hielden. Nu koos Mounira Al Solh er juist voor om samen met vrouwen in zowel Libanon als Nederland gaten te knippen in pyjama’s en T-shirts om die herinneringen te markeren. In het werk Nami Nami Noooom, Yalla Tnaaam (2023) wordt het jeugdtrauma en de rust van de toenmalige handelingen geaccentueerd met door kinderen gezongen slaapliedjes.
Mounira Al Solh, Flying clapping, grooving, tasting love, drieluik, 2025
Indrukwekkend is ook de muziek in de installatie A night hour, as long as night (2023) die klinkt bij een tent waar lappen omheen zijn gehangen. Hierop is een verhaal geborduurd van een Libanese vrouw die als verpleegster in 1976 vluchtte tijdens de Libanese Burgeroorlog. Dat doet ze met een man met wie ze niet mag trouwen omdat ze een verschillende religie naleven. Ze proberen een leven op te bouwen, maar halverwege de tocht blijven ze steken op een afgelegen plek. Jaren gaan voorbij: „Elke dag denken we, morgen zal het zover zijn, maar het werd alleen maar erger. Sterker nog, het is nu als ik me niet vergis 2023, we blijven hopen dat het binnenkort voorbij is.” Het is een zin die extra pijnlijk is omdat in de zaal ernaast nylon tassen hangen waarop in het Arabisch ‘Gecondoleerd’ is geschilderd.
Het is een voortdurend schipperen tussen een kleurrijke wereld waar ruimte is voor humor en de angst, het vluchten, en niet meer thuis kunnen zijn omdat je door Zeus bent ontvoerd of omdat je op de vlucht bent voor oorlogsgeweld. Hoewel oorlog veelvuldig aanwezig is op de achtergrond, gaan de werken toch vooral om overleven. Of dat nu de mannen zijn in het videokunstwerk The Sea is a Stereo: Paris without a Sea (2007-2008) die ondanks de oorlogsdreiging een ‘normaal’ leven willen leiden door elke dag in de zee te zwemmen, of dat het Europa is die blij is met haar kinderen, het kind met de pyjama’s vol gaten dat wacht tot de bombardementen stoppen of de verpleegster die bijna vijftig jaar wacht op betere tijden: ze overleven allemaal in de fascinerende wereld van Mounira Al Solh.
De tentoonstelling van Mounira Al Solh, A Land as big as her skin, is te zien in Bonnefanten, Maastricht.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134984390-d1309f.jpg|https://images.nrc.nl/Lau4UPbiW_URZzBxWfhmG3yUCBw=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134984390-d1309f.jpg|https://images.nrc.nl/oITZ8ch5Yx4vrUitM7E0Z0rD5Fs=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134984390-d1309f.jpg)
