De Penitentiaire Inrichting (PI) Arnhem, waar zware criminelen vastzitten, heeft illegaal een hek geplaatst, camera’s en lichtpalen geïnstalleerd en een constructie gebouwd die onder andere het landen van (vlucht)helikopters moet verhinderen. Omdat de gevangenis niet over een omgevingsvergunning beschikt, handelt ze in strijd met de wet. Daarom is de Omgevingsdienst Regio Arnhem voornemens handhavend op te treden tegen de PI Arnhem. De gevangenis kan daarbij verplicht worden de bouwwerken te verwijderen. Dat blijkt uit een vertrouwelijke brief van de omgevingsdienst en antwoorden op vragen van NRC.
Het gros van de bouwwerken betreft extra veiligheidsmaatregelen die de PI Arnhem de afgelopen periode nam. Voor die bouwwerken had de gevangenis, net zoals burgers, bedrijven en (overheids)instanties een omgevingsvergunning moeten aanvragen. Dat heeft de PI Arnhem nagelaten en dat maakt de bouwwerken illegaal. Of de gevangenis een omgevingsvergunning zou hebben gekregen, is de vraag: meerdere van de maatregelen stroken niet met het bestemmingsplan, waar slechts in zeldzame gevallen door de gemeente van kan worden afgeweken.
Uit de brief blijkt dat de omgevingsdienst voornemens is handhavend tegen de gevangenis op te treden. Navraag bij de omgevingsdienst leert dat die een last onder dwangsom wil opleggen, waarbij de gevangenis een termijn krijgt om de overtreding ongedaan te maken. Alvorens dat besluit definitief te nemen, wordt eerst een zienswijze van de gevangenis beoordeeld. In een reactie op vragen van NRC stelt de Dienst Justitiële Inrichtingen namens de PI Arnhem dat de gevangenis in de veronderstelling verkeerde dat de bouwactiviteiten geen vergunning vereisten.
Lees ook
Gevangenisdirecteur had gedetineerden niet mogen laten filmen door tv-ploeg
Blue Band
De PI Arnhem werd in 1989 geopend en biedt plaats aan 265 gedetineerden, onder wie enkele verdachten uit het Marengo-liquidatieproces. Vanwege de blauwe banen langs de gevels wordt het complex ook wel de Blue Band-gevangenis genoemd. Sinds dit jaar kent de PI een zogeheten Afdeling Intensief Toezicht (AIT), een extra beveiligde afdeling voor zware criminelen. In Nederland wordt het aantal AIT’s uitgebreid naar zes. De gevangenis van Arnhem is een van de recentste toevoegingen.
De omgevingsdienst stelt dat in het verleden niet eerder handhavend tegen de PI is opgetreden. Als de omgevingsdienst het huidige voornemen doorzet om een last onder dwangsom op te leggen, dan is daarmee niet gezegd dat de illegale bouwwerken ook daadwerkelijk gesloopt worden. De PI Arnhem kan alsnog een vergunning aanvragen en meldt dat ook te gaan doen.
De brief van de omgevingsdienst kwam tot stand omdat een gedetineerde, bijgestaan door advocaat Wesley van Soest, naar de omgevingsdienst stapte. Volgens de advocaat hebben meerdere gevangenen die hij bijstaat er moeite mee dat de veiligheidsmaatregelen werden genomen zonder dat aan het bestemmingsplan is voldaan. „Dit regime wordt door heel Nederland uit de grond gestampt. Maar ook als je veiligheidsmaatregelen neemt, mag een gevangenis dat niet zomaar doen zonder zich aan de regels te houden.” Volgens Van Soest is het „niet uit te leggen” dat burgers zich wel aan wetten en regels moeten houden en dat de DJI deze regels „aan hun laars lapt”.
Hoewel de bouwwerken strijdig zijn met het bestemmingsplan, zou de gevangenis alsnog een vergunning kunnen krijgen. Een woordvoerder van het Arnhemse college van burgemeester en wethouders wijst desgevraagd erop dat het college een afwijkingsbevoegdheid heeft. „Daarmee kan het college om zwaarwegende redenen zoals veiligheid besluiten van het bestemmingsplan af te wijken.”
Lees ook
Gedetineerden willen stemmen in gevangenis en stappen naar de rechter: ‘Kieswet onrechtmatig’
