Opeens rent een grote groep mensen weg voor iets onzichtbaars. Het lijkt alsof ze achterna gezeten worden. Ze kijken meerdere keren achterom, maar er valt niets te zien. De mensen blijven schreeuwen.
Bij het massale protest tegen corruptie en wanbestuur, zaterdag in de Servische hoofdstad Belgrado, werd volgens betogers een geluidskanon tegen hen ingezet. „De helft van de mensen was niet meer bij bewustzijn. Het leek alsof ze door het geluid in een LSD-trip waren beland”, schrijft een betoger op X.
In de binnenstad van Belgrado verzamelden zich ruim 300.000 mensen. Het plan was om tijdens het protest de vijftien slachtoffers van de instorting van het dak van een pas gerenoveerd treinstation in Novi Sad te herdenken. Dit zouden ze gedurende vijftien minuten stilte doen, totdat ze werden verstoord, mogelijk door een geluidskanon.
Het Servische ministerie van Defensie ontkent dat de politie een geluidskanon heeft gebruikt. Volgens militair analist Aleksandar Radic ging het wel degelijk om een sonisch wapen van militaire kwaliteit. Het geluidskanon, ook wel een long-range acoustic device (LRAD) genoemd, maakt sinds een paar jaar deel uit van het arsenaal van de Servische veiligheidstroepen.
Lees ook
In Servië houden de protesten aan: ‘We zien hier in Servië een langzaam oprukkende dictatuur’
Piraten verjagen
Een LRAD-kanon is een niet-dodelijk wapen van Amerikaanse makelij, oorspronkelijk vooral bedoeld voor de civiele scheepvaart. Het heeft de vorm van een grote studiolamp, met in het midden een speaker. Door aan het apparaat te draaien kan de geluidsstraal gericht worden. Met behulp van lage, misselijkmakende bromtonen stelt het mensen buiten gevecht. Hoewel „niet-dodelijk”, kan het wapen de gezondheid aantasten, omdat het permanente gehoorschade, tijdelijk zichtverlies en (fysieke) trauma’s kan veroorzaken. Mensen die niet direct in de straal staan of oordoppen met een hoge demping in hebben worden niet geraakt.
Meestal wordt het LRAD-wapen gebruikt door de marine en civiele scheepvaart om piraten te verjagen. Zo probeerden Somalische piraten in 2005 een Amerikaans cruiseschip te enteren, maar werden ze door het pijnlijke geluid uitgeschakeld. In 2014, tijdens een Black Lives Matter-protest in New York, gebruikte de politie een LRAD-kanon. Vijf jaar na blootstelling aan het geluid hadden sommige slachtoffers nog last van beschadigde zenuwen en migraine.
In Nederland worden geen LRAD-wapens gebruikt om mensen te verjagen. Wel wordt regelmatig gebruikgemaakt van het zogeheten mosquito-apparaat. Dit apparaat zendt een hoge frequentie uit om vooral jongeren van hangplekken te verjagen.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data129499735-d8a5dc.jpg|https://images.nrc.nl/A085Zr-X7XhIiGWwNvA5xKJthX0=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data129499735-d8a5dc.jpg|https://images.nrc.nl/su8s53-SkvqRip9_xHnhGTet9M0=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data129499735-d8a5dc.jpg)
Illegaal wapen
Een filmpje op X toont mensen die in paniek door Belgrado rennen. Eronder reageert een betoger: „Ik was daar, zowel mijn man als ik vielen. Dit is het gruwelijkste wat ik in mijn leven heb meegemaakt.
„Het enige doel van deze daad is een brute vertoning van macht, een bewijs van arrogantie. En de motivatie is haat tegen het eigen volk”, zei militair analist Radic tegen de Servische tv-zender N1.
Het Servische ministerie van Binnenlandse Zaken houdt vol dat de politie geen „illegale middelen” heeft gebruikt tegen de betogers. Het stelt dat gebruik van een sonisch wapen in strijd zou zijn met de wet.
Tegelijkertijd circuleren op sociale media aanwijzingen dat wel degelijk een geluidskanon is gebruikt. De straat waarin het pijnlijke geluid werd afgespeeld is vanuit verschillende perspectieven gefilmd. Op filmpjes zijn mensen te zien die hun oren bedekken en bukken. De filmpjes worden door Servische studenten massaal gedeeld op Instagram. Het is niet duidelijk hoeveel mensen geraakt zijn door het geluidskanon. Het Servische Openbaar Ministerie heeft besloten geen nader onderzoek te doen.
