„Het machismo wint weer. Welkom in Spanje”, zegt José Vicente terwijl hij zijn hond uitlaat in het centrum van Madrid. „Daarom blijft dit altijd gebeuren. Ze (mannen) weten dat ze er toch mee wegkomen”, antwoordt Miriam Campos. In Spanje reageren critici met walging op de uitspraak van de rechter in de zaak van Luis Rubiales.
De oud-voorzitter van de Spaanse voetbalbond is veroordeeld tot een geldboete vanwege de ongewenste kus die hij gaf aan voetbalster Jenni Hermoso tijdens de viering van de WK-winst in 2023. Het Openbaar Ministerie eiste een jaar gevangenisstraf voor aanranding en daarnaast anderhalf jaar cel omdat Rubiales druk zou hebben uitgeoefend op Hermoso om hem publiekelijk te steunen. Het hof achtte hem echter niet schuldig aan de beschuldiging van dwang en sprak hem daarvoor vrij.
De kus – die door de hele wereld te zien was op televisie – staat symbool voor het seksisme en machtsmisbruik binnen de sportwereld en daarbuiten. De FIFA schorste Rubiales voor drie jaar. En zelfs de Verenigde Naties uitten hun bezorgdheid. Het leidde in Spanje tot felle discussies over het machogeweld, een diep verankerd probleem in de samenleving.
Lees ook
Voetballer Jenni Hermoso tijdens de strafzaak tegen Rubiales: ‘Mijn baas kuste me en dit had nooit mogen gebeuren’
„Mijn baas kuste me en dit had nooit mogen gebeuren. Ik voelde me niet gerespecteerd”, zei Hermoso eerder deze maand tijdens de rechtszaak, die twee weken duurde. Rubiales heeft altijd volgehouden dat de kus op de lippen van Hermoso op wederzijdse toestemming berustte. „Ik ben er absoluut zeker van dat ze me toestemming gaf”, getuigde Rubiales tegen de rechtbank in Madrid. „Het was volledig spontaan.”
In het vonnis van donderdag oordeelde de rechter dat Rubiales Hermoso seksueel had geïntimideerd door haar met beide handen haar gezicht vast te pakken en te kussen. „Deze handeling van het kussen van een vrouw op de lippen heeft een duidelijke seksuele connotatie en is niet de manier waarop mensen elkaar begroeten als ze geen emotionele relatie hebben.” Maar de rechter zei ook dat Rubiales „geen misbruik van zijn machtspositie heeft gemaakt” en dat hoewel het een „verwerpelijke daad” was, deze werd uitgevoerd „in de euforie van de viering”.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data128315726-e7bfa3.jpg|https://images.nrc.nl/53iB6Fdvm7sXLDkSlxDWXzBIiTw=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data128315726-e7bfa3.jpg|https://images.nrc.nl/tz8LK74dd1nxGUrq_ITANXum-yY=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data128315726-e7bfa3.jpg)
Machtsmisbruik
„De rechtspraak is zeer patriarchaal”, zegt Mar Mas, voorzitter van de sportvakbond Mujeres en el Deporte Profesional. „Rubiales is veroordeeld voor aanranding en dat is goed, maar de opgelegde boete is belachelijk en past binnen het patroon van milde straffen voor aanranding.” Mas benadrukt dat de uitspraak niet volledig recht doet aan de ernst van de situatie, vooral omdat de Spaanse voetbalbond haar invloed heeft gebruikt om Jenni Hermoso onder druk te zetten om de kus te bagatelliseren. „De bond betaalde zelfs de borg van Rubiales, wat een duidelijk voorbeeld van machtsmisbruik is.”
De opgelegde boete is belachelijk en past binnen het patroon van milde straffen voor aanranding
De vrouwenbeweging Federación de Mujeres Progresistas zegt ook diep teleurgesteld te zijn in de uitspraak. „De uitspraak versterkt het gedrag van agressoren en versterkt het wantrouwen in het rechtssysteem”, zegt woordvoerder Julia Santos. Volgens verschillende vrouwenorganisaties en experts is de wet die seksuele intimidatie in de sport reguleert en waar de rechter zijn uitspraak op heeft gebaseerd, niet meer van deze tijd.
Een sportwet uit 1985 verplicht federaties en professionele competities om protocollen voor seksueel misbruik op te stellen en na te leven. Volgens de richtlijnen van de Spaanse voetbalbond kunnen de gevolgen van seksuele intimidatie variëren van een openbare berisping tot een geldboete van 3.000 euro, of een schorsing voor maximaal twee jaar. Een vernieuwde wet ligt al enige tijd op de plank, maar wordt nog niet geïmplementeerd. Deze wet is in lijn met de Solo sí es sí-wet, die alle vormen van niet-consensuele seksuele handelingen als verkrachting beschouwt en strenge straffen oplegt.
Gebrekkige handhaving
De zaak-Rubiales toont aan dat er nog veel werk aan de winkel is om seksuele intimidatie effectief aan te pakken. Het gebrek aan duidelijke protocollen en een gebrekkige handhaving van de wetgeving zorgen voor verwarring en onzekerheid. De uitspraak van de rechtbank is een eerste stap, maar volgens Mar Mas is er een cultuuromslag nodig om echte verandering teweeg te brengen. „Het is tijd om de nieuwe wetten te implementeren en de verantwoordelijkheid te nemen om te zorgen voor een veilige en respectvolle (sport)omgeving voor iedereen”, besluit ze.
„Weet je wat mij het meest raakt?”, zegt Miriam Campos terwijl ze op de bus wacht. „Dat de hele wereld getuige was van deze aanranding, maar dat vrouwen kennelijk niets voorstellen in de samenleving en ze dus met een flutstraf komen”, zucht ze. „Wat zegt dat over onze positie? Onze toekomst? Is dit nu een vrijbrief voor mannen om me zomaar te kussen. Zijn we maar elfduizend euro waard? Que horror.”
Lees ook
Spanje is best geëmancipeerd maar het machismo is nog niet verdwenen
José Vicente knikt instemmend. „Ik walg ervan”, zegt hij. „We geven echt een heel fout signaal af. Niet alleen naar de wereld, maar ook naar onze kinderen en kleinkinderen. Wat leren we ze nou eigenlijk? Dat vrouwen objecten zijn met een prijskaartje.”
De advocaat van Rubiales heeft tegenover de Spaanse media al bevestigd dat haar cliënt in beroep zal gaan. De verdediging van Hermoso heeft verklaard de beslissing van de rechtbank te respecteren en de uitspraak eerst „goed gaat bestuderen” voor te besluiten over een hoger beroep.
