Gasten van Zweedse camping verkiezen extreme storm boven hitte: ‘Ik hoorde het water kolken onder mijn bed’

Het weer, zeggen Janka (40) en Jacob (46) Klaver, houdt ze deze zomer wel bezig, ja. Het Friese koppel stapte een week geleden met hun kinderen in de auto, op vakantie. „We hadden eigenlijk een camping in het oosten van Slovenië geboekt”, zegt Janka, zittend onder de luifel van hun caravan. Maar de ochtend dat ze vertrokken kwamen precies uit die regio berichten van noodweer, hevige overstromingen en aardverschuivingen. „Bij Emmen besloten we maar naar het noorden af te slaan, in plaats van naar het zuiden.”

Gevrijwaard van noodweer was het gezin daarmee niet. Ze kwamen in storm Hans terecht, die eerder deze week delen van Scandinavië teisterde. De eerste vakantiedagen verbleef het gezin in Zuid-Zweden. Janka werd ’s nachts wakker door de urenlang stromende regen en gierende wind. „Ik was bang dat er een boom op ons zou vallen, of dat alles zou overstromen.” Zo ver kwam het gelukkig niet. Het gezin reed verder en staat sinds dit weekend op een camping in Hedesunda, twee uur rijden ten noorden van de Zweedse hoofdstad Stockholm.

Storm Hans hield ongeveer vier dagen aan en veroorzaakte elders wel schade. In het westen van Zweden ontspoorde een trein door harde windstoten en verschillende rivieren, zoals de Göta in Göteborg, traden buiten hun oevers. Door heel Scandinavië overstroomden dorpen en viel plaatselijk de elektriciteit uit.

In Noorwegen barstte een dam; zeker duizend omwonenden waren voor die tijd al geëvacueerd. Het Zweedse meteorologisch instituut SMHI waarschuwde zaterdag nog altijd voor overstromingsgevaar in grote delen van het land. Ook in Hedesunda. Het Scandinavische noodweer volgt op een reeks Europese weersextremen: overstromingen in Slovenië, hagelballen in Noord-Italië en extreme hitte in het zuiden.

Hevige regenval

Voor Scandinavische begrippen was storm Hans „zeer ongebruikelijk”, zegt SMHI-meteoroloog Erik Hojgard-Olsen. „We hebben heus regenbuien in de zomer, maar dat hevige regenval en een storm dagenlang aanhouden in augustus, zien we bijna nooit.”

Met zekerheid zeggen dat Hans veroorzaakt is door klimaatverandering durft de meteoroloog niet, al is dat wel aannemelijk. En duidelijk is ook dat klimaatverandering vaker hevige zomerstormen in Scandinavië zal veroorzaken. „Dat past in de trend die het klimaatpanel IPCC eerder al vaststelde: natte gebieden worden natter en droge worden droger.”

Het Zweedse meteorologisch instituut heeft voor die toename van regen berekeningen gemaakt die gebaseerd zijn op IPCC-voorspellingen. In het gunstigste scenario valt er, wisselend per regio, zo’n 4 tot 8 millimeter regen per maand meer dan nu. In het meest ongunstige scenario gaan de meteorologen uit van 10 tot 12 millimeter.

Lees ook: Niet per se minder, maar wel anders op vakantie, kan dat?

Hoogleraar toerisme Matthias Fuchs, van de Mid Sweden University in Östersund, denkt dat hierdoor ook het toerisme in de noordelijke landen moet veranderen. „Enerzijds moeten er technologieën komen die zulk extreem weer beter kunnen voorspellen. Anderzijds moeten bedrijven in de sector extra maatregelen nemen om hun gasten te beschermen. Zeker in Scandinavië, waar veel vakanties uitgaan van buiten zijn.” Campings zouden bijvoorbeeld meer huisjes kunnen bouwen waar ze in noodgevallen gasten kunnen onderbrengen.

Belangrijker nog vindt de hoogleraar om de kern van klimaatverandering ook via het toerisme aan te pakken. Hij is fan van het zogeheten ‘ecotoerisme’: zo veel mogelijk plaatselijk reizen, zo min mogelijk schade toebrengen aan natuur en milieu, en een sterke nadruk op het gebruik van lokale producten. „Zolang het geen gimmick is, geen greenwashing van bedrijven, kan ecotoerisme echt bijdragen aan de strijd tegen klimaatverandering, zegt Fuchs. „Maar een belangrijk onderdeel daarvan is ook dat we af moeten van groei.” Steeds meer op vakantie, en steeds meer winst voor de toerismesector, past volgens Fuchs niet in dit model.

Hiermee sluit Fuchs aan bij een Nederlandse collega, lector duurzaam toerisme Paul Peeters van de Breda University of Applied Sciences, die dit weekend tegen NRC zei dat de huidige manier van vakantievieren „niet vol te houden is”. Zo zijn betaalbare vliegvakanties voor iedereen volgens Peeters en andere onderzoekers simpelweg niet realistisch op een planeet met eindige grondstoffen.

Populieren

Bijna alle gasten op de lommerrijke camping in Hedesunda, omgeven met tientallen meters hoge populieren en gelegen aan het Hedesundafjärden-meer, zitten er deze zaterdagochtend overdekt bij. Het ergste noodweer is geweest, maar het regent nog steeds van tijd tot tijd. Zo slecht als dit seizoen, zeggen campingeigenaren Renata Kunz en Meindert Hamstra, hebben ze het nog niet eerder gezien. Negentien jaar geleden verhuisde het stel vanuit Mijdrecht naar Hedesunda om de camping te openen. In het hoogseizoen is het grootste gedeelte van hun gasten Nederlands: zo’n 70 procent, schatten ze.

„De hoeveelheid regen deze week was echt uitzonderlijk”, zegt Hamstra. Op zijn telefoon laat hij een video zien. Een grasveld van tientallen vierkante meters groot is volgelopen met water. Met een pomp hebben ze het water weg weten te krijgen, maar ook nu nog zijn zeker dertig van de tachtig campingplekken onbruikbaar. Te drassig om een tent op te zetten.

Gasten die het niet gewend zijn om in Zweden op zomervakantie te gaan, zegt Hamstra, vind je op hun camping niet meer. „Dit seizoen hadden we best wat gezinnen die zeiden: het is zó heet in Zuid-Europa, nu gaan we eens naar het noorden”, zegt hij. Lachend: „Maar door alle regen heb ik veel van die mensen zien genezen van dat idee.”

„Het is anders vakantie vieren hier. Als je op zoek bent naar schattige dorpjes en mooie straatjes van Zuid-Frankrijk, tsja, dan ben je hier niet aan het juiste adres”, zegt Kunz. De nadruk ligt op buiten zijn, de natuur in gaan. „Alle activiteiten die we hier organiseren, vereisen eigenlijk zon, of in ieder geval droogte. Vikingtochten voor kinderen bijvoorbeeld, viswedstrijden, natuurtochten.”

De gasten die nu nog op de camping zijn, balen wel wat van de regen. Dagenlang in de camper of tent zitten, dat is niks – zeker niet met kleine kinderen. Maar velen vinden het nog altijd beter dan de hitte van het zuiden van Europa en zijn van plan om volgend jaar weer naar het noorden te trekken.

Jeanet ten Dolle (56) bijvoorbeeld: zij en haar familie moesten door storm Hans midden in de nacht tot tweemaal toe hun caravan en tent verplaatsen, omdat alles was volgestroomd met water. Ze hadden, zagen ze de ochtend erna, in een kuil gestaan. „Ik hoorde het water letterlijk kolken onder mijn bed” zegt ze. „Maar aan hitte moet ik echt niet denken. Met een graad of 20 tot 25 maak je mij het gelukkigst.”