De grootschalige computerstoring van woensdag, waardoor onder meer de luchtverkeersleiding van Eindhoven Airport werd geraakt, is veroorzaakt door een fout in de softwarecode van het Netherlands Armed Forces Integrated Network (NAFIN). Dat vermoeden ontstond woensdag vroeg op de avond en werd later die avond middels een Kamerbrief bevestigd door minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD). „Er is vooralsnog geen indicatie dat de storing is veroorzaakt door een kwaadwillende partij”, aldus de minister in de brief.
De externe dienstverlening is volgens de minister weer „grotendeels op orde”, maar er wordt nog hard gewerkt om alle systemen weer volledig te laten draaien. Wanneer dat zover is, zal Defensie met betrokken partijen de weerbaarheid van het ICT-systeem evalueren, zo valt in de brief te lezen.
Het NAFIN-systeem bestaat uit meerdere netwerkringen. Onder andere de zogeheten ‘Haagse ring’ bleek getroffen. Die ring verbindt alle Haagse ministeries met elkaar. Ook andere defensielocaties werden getroffen. Door een fout in de softwarecode ontstonden problemen met de tijdsynchronisatie, waardoor er geen verbinding met het netwerk kon worden gemaakt.
De computerstoring trof vaste verbindingen, telefonie en mail. Daardoor moesten grenspolitietaken van de marechaussee volgens de minister tijdelijk anders worden uitgevoerd en waren verschillende overheidswebsites slecht bereikbaar. Volgens de minister is de veiligheid op geen enkel moment in het geding geweest.
Toen het populaire Instagramaccount Cestmocro deze week onder vuur kwam, deed het kanaal zelf daar in zijn karakteristieke stijl verslag van. BBB-leider Caroline van der Plas had op X gepleit voor een verbod van „haatzaaiende platforms zoals #CestMocro”.
Cestmocro brengt nieuwsberichten altijd in een opeenvolging van foto’s, met een grote kop. Nu meldde het: „Van der Plas wil Cestmocro verbieden. Ze vergeet echter dat we in Nederland wonen en niet in Israël”.
De volgende foto’s tonen screenshots van de Grondwet en van twee Wikipediapagina’s, over de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid. De laatste foto toont een tweet: „Dit is het dodelijkste jaar voor journalisten in de geschiedenis en volgens onderzoek van CPJ [Committee to Protect Journalists, red.] doodt Israël bewust journalisten in Gaza.” Het bericht heeft 80.000 likes en bijna vierduizend reacties.
Cestmocro is een van de populairste nieuwskanalen voor jongeren. Met 1,1 miljoen volgers is het even groot als NOS Stories en in de leeftijdsgroep 13-24 jaar heeft het zelfs meer volgers. Veel voorkomende thema’s zijn (wereld-)politiek, rampen, gender, islam, influencers, en voetbal. Die populariteit dankt Cestmocro aan de snelle berichtgeving en de vaak tabloid-achtige koppen. Die succesformule werkt goed bij jongeren, die hun nieuws immers niet meer van tv en kranten halen, maar van sociale media op hun telefoon.
Maar anders dan NOS Stories is Cestmocro geen professioneel nieuwsmedium. Het kanaal haalt veel berichten van sites als NOS en RTL-nieuws, en neemt ook berichten over die rondgaan op sociale media en berichten uit roddelbladen. Niet bekend is wie de eigenaar of maker(s) van Cestmocro zijn – ondanks pogingen van media, waaronder NRC, om dat te achterhalen.
De snelheid waarmee het account de (ingekorte) berichten plaatst, gaat soms ten koste van de nuance en de feitelijkheid. Onder de berichten staan vaak haatreacties. Zo verspreidde Cestmocro vorig jaar ongefundeerde beweringen en misleidende beelden over lessen relationele en seksuele vorming van kenniscentrum Rutgers. Dit leidde tot oproepen tot geweld tegen Rutgers-medewerkers.
Het Commissariaat voor de Media stelt in een recent rapport dat jongeren qua betrouwbaarheid een duidelijk verschil zien tussen Cestmocro en NOS. Verreweg het merendeel van de ondervraagde jongeren gebruikt naast Cestmocro ook gevestigde nieuwskanalen als NOS en RTL.
Jongeren hebben meer vertrouwen in professionele nieuwsorganisaties. Dat geldt ook voor de meeste jongeren met een biculturele of migratieachtergrond, maar het percentage dat NOS vertrouwt is in die groep wel lager dan bij jongeren als geheel (68 procent tegenover 85 procent). Voor 44 procent van hen geldt Cestmocro als betrouwbare nieuwsbron, tegen 33 procent bij de hele groep.
Sinds het begin van de oorlog tussen Israël en Hamas besteedt Cestmocro hier veel aandacht aan. Vaak kiest het voor het Palestijnse perspectief. Berichten krijgen veel reacties van gelijkgestemden.
Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) deed eind oktober vorig jaar aangifte tegen de eigenaar van CestMocro en verschillende gebruikers die zich antisemitisch op het platform hadden uitgelaten. Het CIDI noemde de pagina een „broeinest voor antisemitisme”. Het Openbaar Ministerie seponeerde de zaak.
Woensdag richtte Van der Plas zich in de Tweede Kamer op zowel het account en als reacties onder de berichten van Cestmocro, „dat vol staat met antisemitische uitingen die niet worden gemodereerd”. Cestmocro reageerde in een bericht dat bepaalde woorden en zinnen wel degelijk automatisch worden geblokkeerd. We „proberen zo veel mogelijk actief te modereren”. Het account stelt dat het onmogelijk is iedere haatreactie te verwijderen – en wijst daarbij op racistische reacties onder tweets van Van der Plas zelf.
Minister Van Weel (Justitie, NSC) zei een verbod van Cestmocro mogelijk te achten, als tenminste sprake is van strafbare feiten. Sommige juristen zijn evenwel heel kritisch over het voorstel. Aan de NOS vertelden experts dat een dergelijk verbod neigt naar censuur en dat een verbod in theorie zou kunnen, maar erg uitzonderlijk en disproportioneel zou zijn.
Advocaat Christiaan Alberdingk Thijm, gespecialiseerd in informatierecht, plaatst vraagtekens bij de juridische haalbaarheid van het voorstel. „Maatregelen tegen accounts moeten doelgericht en proportioneel zijn”, zegt hij tegen NRC. „Een heel account verwijderen op basis van de reacties is op zich niet voldoende grond. En al helemaal als blijkt dat de eigenaar reacties wel verwijdert, zie ik dit voorstel niet standhouden. Het is een draconische maatregel die de vrijheid van meningsuiting zou beperken.”
Thomas Bruning, secretaris van journalistenvakbond NVJ, zegt dat het voorstel duidt op een fundamenteel probleem. „De politiek gaat hier op de stoel van de rechter zitten en Van der Plas bepleit eigenlijk censuur. Als je kanalen wil gaan verbieden heb je echt geen oog voor waar een rechtsstaat voor staat. Wel is het echt problematisch dat we niet weten wie achter het account zit, ze zijn namelijk nu helemaal niet aanspreekbaar. Niemand weet wie het is, het is de Banksy van de media.”
Cestmocro is alweer overgegaan tot de orde van de dag. „Enkele gevechten tijdens wedstrijd Frankrijk-Israël”, aldus een grote kop op vrijdag. De beelden tonen een bijna leeg voetbalstadion en enkele incidenten op de tribune. Op laatste foto een jongen met een Palestijnse vlag.
Wat voor racistische dingen zullen er afgelopen maandag nou toch geroepen zijn in de ministerraad? Dat was het eerste wat ik dacht toen ik las over de opgestapte Nora Achahbar. Wie gingen er verschrikkelijk tekeer? Een schuimbekkende Dickie Schoof over scooterende kutmarokkanen? Een scheldende Mona Keijzer over gelukzoekende dobberafrikaantjes? Fleur Agema in zogenaamd plat Haags over Syrische kopvoddenteven? Wat ik vermoed wat het dappere damesduo Faber & Klever geroepen heeft? Dat durf ik niet eens op te schrijven. Maar neemt u van mij aan: de geest was maandag in het Catshuis uit de fles. En die fles is inmiddels kapot. De scherven zijn weggegooid. Ver weg. Heel ver weg.
Wat er precies gezegd is zal voorlopig niet bekend worden omdat er niet uit het Haagse fröbelschooltje geklapt mag worden. Maar het was voor Nora in elk geval ernstig genoeg om op te stappen. Wegwezen bij dit primitieve spul. Dit valt thuis niet uit te leggen.
Op het moment dat ik dit schrijf gaat het gerucht dat de rest van het NSC het ook voor gezien wil houden en dat zij met zijn allen bij hun grote leider Pieter Omtzigt op het ziekenzaaltje gaan liggen. Dus onze koning moet dit weekend even in de buurt van zijn paleisje blijven. Dickie komt zo goed als zeker zijn ontslag indienen. Niet op de fiets en ook niet met een gezellig appeltje in de hand. Maar misschien wil een islamitisch jochie met een bontkraagje hem achterop zijn scootertje naar Huis ten Bosch brengen. Hoewel een lift van een Amsterdamse taxi ook goed is voor het plaatje op de voorpagina’s. Dickie zal het ontslag met een diepe zucht indienen en ik denk dat we deze arme stroman nooit meer terugzien in Den Haag.
Dat hoeft ook niet want bij de nieuwe verkiezingen zal een trumpiaanse overwinning voor Geertje door ons land galmen. Zeteltje of tachtig? Minimaal. Wilders wordt onze nieuwe premier en formeert een gezellig rechts kabinet. Met Wierd Duk op Binnenlandse Zaken, Johan Derksen op Sport en Cultuur en Bert Huisjes neemt op voorspraak van Loek Hermans het ministerie van Sociale Zaken voor zijn rekening. Wappie Baudet krijgt Gezondheidszorg. Het voordeel daarvan is dat er bij de volgende pandemie lekker veel dooien vallen. Goed voor de woningnood en de krapte in de bejaardenzorg. Verder vrees ik dat Sywert ook nog een redelijke kans maakt op een baantje. Een crimineel verleden is geen enkel bezwaar. Dat heeft Geert geleerd van zijn Amerikaanse voorbeeld oom Donald. En een hoge Shell-jojo wordt zijn energieminister. Die krijgt maar één opdracht: zorg dat er sowieso genoeg olie is. Olie die onze premier dagelijks op het vuur kan gooien. Welk vuur? Elk vuur. En de stikstof? En het klimaat? Die problemen worden in een klap opgelost. Kwestie van Yvon Jaspers op Landbouw en Visserij. Regeren is achteruitkijken.
Of dit een actueel columnistenfantasietje is? Nee. Ik weet zeker dat ik gelijk krijg. Dat krijg ik vaak. Net als in het geval van de NAM. Vorig jaar riep ik in de kroeg tegen mijn vrienden dat de NAM binnen de kortste keren een vuige truc zou vinden om de schadevergoeding aan de Groningers te stoppen. Ik sloot een paar vrolijke weddenschappen af. Nooit met mij wedden. Ik win namelijk altijd. Volgens mij hadden de aardolieboeren daar namelijk toen al lang een bataljon gewiekste Amsterdamse Zuidas-advocaten op gezet. Hun verweer is simpel: als zij de gaskraan dichtdraaien, dan doen wij dat met de geldkraan. En waarom moeten wij eigenlijk die schade betalen? Bewijs maar eens dat die scheuren in die huizen er niet al lang zaten?
In 2022 maakte de NAM 2,4 miljard euro winst en vorig jaar slechts 224 miljoen euro. Ik hoop dat die vorige week opgestapte Idsinga aandelen NAM heeft. Dan komt hij warmpjes de winter door.
Als u dit stukje op zaterdag leest is het kabinet al gevallen. Of hebben ze gisteravond een gewapende vrede getekend? Zoals die twee sneue presentatoren van Vandaag Inside. Niet erg hoor, dan valt het kabinet volgende week. Dat weet ik zeker. Wedden?
Mijn dochter van 10 is op school bezig met de spellingsregel van ’t fokschaap. Aan de keukentafel roepen we wat werkwoorden over en weer. Na een tijdje vertel ik haar dat het eigenlijk de regel van ’t ex-fokschaap moet zijn, want dat ook werkwoorden met een -x in de stam een voltooid deelwoord eindigend op een -t krijgen. Ik besluit het geleerde meteen uit te proberen bij haar: „Mixen, ik heb gemixt met een…?” Haar antwoord kan geen juf of meester fout rekenen: „Mixer!”
Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]
