De wedstrijd die in de moderne historie van het voetbal zo vaak op een teleurstelling uitliep voor Feyenoord, één waarin de spanningen vaak te ver opliepen, waarin spelers zichzelf voorbijliepen in hun drang en ijver, en de mentale barrière misschien te groot was, van spelen tegen het vaak zo superieure Ajax. In al zijn vurige ambities brak het Feyenoord regelmatig op.
Die wedstrijd, de Klassieker, eindigde nu met gallery play. Met een 6-0 overwinning, zondagmiddag in een opgewonden, uitbundige Kuip. Even voor half vijf trilde het 87 jaar oude stadion nog eventjes ouderwets, als de ereronde wordt gelopen, terwijl het geluidsniveau nog een tandje harder wordt gezet bij een van de vele housenummers die deze middag klinkt. Clubmedewerkers stampen mee op de perstribune.
„Het is voor ons gewoon altijd een moeilijke wedstrijd”, had Arne Slot vrijdag nog gezegd. In de bijna drie jaar dat hij nu coach is van Feyenoord bereikte hij veel, maar een thuiszege op Ajax had hij nog niet meegemaakt. Nu staat hij zondag laat in de middag nog fanatiek te coachen, als het tempo bij zijn ploeg zakt en hij meer energie eist. Kort erop zal hij massaal worden toegezongen.
Grootste nederlaag
Ajax is dan al op zeldzame wijze gesloopt. Feyenoord won in het verre verleden – in 1960 (6-1) en in 1964 (9-4) – al eens met vijf doelpunten verschil van de rivaal. Maar met zes doelpunten was nog niet eerder gebeurd. Het is meteen de grootste nederlaag in de Eredivisie ooit voor Ajax. Het zijn bijna surreële resultaten. 4-0 zege voor Feyenoord in Amsterdam eerder dit seizoen, de 6-0 nu.
Dat zegt het dus: zo diep is de crisis bij Ajax, zo ongekend is deze sterke periode van Feyenoord, onder coach Slot.
Feyenoord ging als grote favoriet het duel in, met 21 punten voorsprong op Ajax – een uitzonderlijke uitgangspositie. Maar toch, het slappe optreden van Feyenoord in het doelpuntloze gelijkspel bij FC Volendam afgelopen donderdag gaf te denken. En historische ballast is er altijd vanuit het perspectief van Feyenoord – het blijft wel Ajax.
Feyenoord heeft deze wedstrijd, in combinatie met de bekerfinale tegen NEC over twee weken, nodig om het seizoen van glans te voorzien. Natuurlijk, er waren complimenten voor het goede spel in de Champions League – maar het werd wel uitgeschakeld. Net als in de tussenronde van de Europa League, (opnieuw) tegen AS Roma. Daar waar in de Eredivisie PSV onbreekbaar is gebleken.
Het schrale resultaat van Feyenoord in de onderlinge duels tegen PSV en FC Twente, waarmee het de top van de Eredivisie vormt: in totaal slechts twee punten.
Dus het kon wel een oppepper gebruiken, zondag in de lentezon tegen Ajax. Een tegenstander die eigenlijk maar één plan lijkt te hebben: tegenhouden, erger voorkomen en hopen op een snelle uitbraak via spits Steven Bergwijn. Het deinst ver terug met vijf verdedigers, komt zelden over middenlijn. Het probeert vanaf het begin tijd te rekken, doelman Geronimo Rulli voorp.
Feyenoord jaagt wel, maar breekt aanvankelijk niet door die muur. Ajax houdt ruim een half uur stand, zonder ook maar iets aanvallends te ondernemen. Ajax-verdediger Ahmetcan Kaplan probeert op te bouwen, over de as van het veld. Maar aan wie kan hij de bal kwijt? Wat is het plan in balbezit?
In die wanorde loopt hij zich vast, de felle Gambiaanse Feyenoord-aanvaller Yankuba Minteh onderschept, geeft af op Igor Paixao die behendig de bal langs doelman Geronimo Rulli binnentikt.
Uitzinnige vreugde
Windje in de rug, zonnetje op de bol. Feyenoord voelt het momentum, schakelt meteen door. Een minuut later wordt de goal-tune al ingezet, als de bal nog maar net de lijn is gepasseerd. Nu is het Ajax-verdediger Jorrel Hato, opgegroeid op steenworp afstand van de Kuip, die zich vastloop. Die intercepties hoog op het veld, niet ver van het vijandelijk doel, is een van de kwaliteiten van dit Feyenoord.
Aanvallende middenvelder Calvin Stengs pikt op, geeft mee op Bart Nieuwkoop, die met een teruggetrokken voorzet Minteh in stelling brengt. De jonge Gambiaan schiet onberispelijk binnen. Uitzinnige vreugde in de Kuip bij die uitbarsting – twee goals, zo kort op elkaar.
Met zijn armen zweept Stengs de boel nog eens op, als Feyenoord halverwege de kleedkamer opzoekt. Het staat dan al 3-0 voor, nadat verdediger David Hancko uit de kluts een bal binnenkopt. „Tien, tien, tien”, roept het publiek massaal. Het is een middag waarop iemand als Bart Nieuwkoop, hardwerkende rechtsback uit Zeeland, kan uitgroeien tot een van de smaakmakers. Hij dendert er iedere keer overheen, op de rechterflank.
Maar een van de belangrijkste steunpilaren van dit Feyenoord is David Hancko, centrale verdediger. Bijna altijd op de juiste plaats, doet hij de juiste dingen. Zoals een onderschepping kort voor rust, als Ajax-aanvaller Steven Bergwijn dreigt te ontsnappen. En even later nog een keer – want ruimte ligt er wel degelijk achter de Feyenoord-defensie.
Het contrast is zo enorm. De power, de energie, een duidelijk speelwijze bij Feyenoord – tegelijkertijd zo afwezig bij Ajax. Kort na rust wint Quinten Timber zelfs liggend op de grond nog een duel van invaller Branco van den Boomen.
Feyenoord loopt makkelijk uit. Minteh krijgt alle tijd, schiet in de verre hoek, buiten bereik van Rulli. 4-0. Zijn tweede. De ontlading bij Slot, een vuist gaat omhoog. Kort erop gevolgd door Timber, die hoog op het veld de bal afpikt van Van den Boomen en van afstand de 5-0 binnenschiet. En met een hard schot, via onderkant lat, maakt Paixao de 6-0 na een rommelig grondgevecht in de defensie.
Spits Santiago Gimenez en verdediger Lutsharel Geertruida gebaren, als Ajax voor de zevende keer aftrapt deze middag: doorgaan nu. Timber zet meteen een sprint in. Maar scoren doet Feyenoord niet meer. Slot wisselt meerdere spelers, gunt ze rust na hun derde wedstrijd in acht dagen.
Invaller Julian Rijkhoff, spits bij Ajax, gaat in de slotfase nog richting doel, maar struikelt ongelukkig. Weg mogelijkheid. Hoongelach klinkt.
Soms doet politiek Den Haag denken aan een theatervoorstelling: af en aan lopen personages uit de coulissen het podium op. Zo was daar op maandag 11 november, enkele dagen na het geweld tegen Israëlische voetbalsupporters, ineens een nieuw gezicht: Jurgen Nobel, de staatssecretaris van Participatie en Integratie (VVD). Het optreden van deze jongste bewindspersoon in het kabinet was direct spraakmakend: de relatief onbekende Nobel zei bij de inloop van de ministerraad dat Nederland een „groot integratieprobleem” heeft en dat islamitische jongeren „voor een groot deel onze Nederlandse normen en waarden niet onderschrijven”.
In één klap verbreedde de staatssecretaris het gevoelige debat over antisemitisme tot een discussie over de integratie van mensen met een migratieachtergrond, van wie een groot deel in Nederland is geboren en opgegroeid.
Zijn uitspraken passen bij de harde lijn die VVD-leider Dilan Yesilgöz aanhoudt. Ook elders in de partij zijn er veel voorstanders van het opnieuw openbreken van de integratiediscussie. Een ander, ogenschijnlijk kleiner deel is niet gediend van de strategie van Yesilgöz en de harde woorden van Nobel. Aankomende zaterdag komen de vleugels bij elkaar op het VVD-partijcongres in Den Bosch.
Lees ook
Topambtenaren schrijven hart-onder-de-riem-brief aan hun ambtenaren, want ‘polarisatie is de bijl aan de wortel van de samenleving’
Klap voor de coalitie
Staatssecretaris Nora Achahbar (NSC), die van Marokkaanse komaf is, noemde de uitspraak van Nobel als een van de redenen voor haar vertrek uit het kabinet. In een interview met het tv-programma Hart van Nederland zei ze: „Je geeft een groep de schuld, terwijl het Nederlanders zijn. De verschillen werden alleen maar uitvergroot.” NSC-Kamerlid Rosanne Hertzberger, die twee weken geleden de Kamer verliet in navolging van Achahbar, zei in een interview met NRC dat er door het kabinet „ontoelaatbare dingen” zijn gezegd. Specifiek Nobel is volgens haar „echt zijn boekje te buiten gegaan.”
Lees ook
Opgestapte staatssecretaris Achahbar hekelt ‘onwaarheden’ die rondgaan over haar vertrek
Moskeeverbond K7 deed aangifte tegen de staatssecretaris. De Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme Rabin Baldewsingh eiste dat Nobel zijn woorden zou terugnemen en excuses zou maken.
Wie is staatssecretaris Nobel, die de integratiediscussie weer op scherp heeft gezet?
Jurgen Nobel (1988) komt uit een ‘rood nest’: zijn vader, Jeroen Nobel, was vanaf 1998 namens de PvdA gemeenteraadslid, fractievoorzitter, wethouder en waarnemend burgemeester van Aalsmeer en Den Helder.
Jurgen Nobel zelf voelde zich, zo zei hij in een dubbelinterview met zijn vader in het AD, in zijn jeugd vooral aangetrokken tot de opkomende politicus Pim Fortuyn, die de Nederlandse integratiediscussie openbrak. Aan de keukentafel hadden vader en zoon harde discussies, op het ongezellige af. „Ik zat soms met tranen in m’n ogen”, zei Jurgen Nobel in het AD. Na de moord op Fortuyn in 2002 werd Nobel gesterkt in zijn politieke mening. „Ik was toen veertien jaar oud, en toen ben ik actiever na gaan denken. Politiek is meer dan de felle discussies die ik aan de keukentafel heb.” Hij schreef zijn profielwerkstuk op het atheneum over Fortuyn.
‘Mooiboy’ met politiek gevoel
Na zijn studies bedrijfskunde en bestuurskunde in Amsterdam richtte Nobel een duurzaam koffiemerk op. In 2014 werd hij raadslid in Haarlemmermeer namens de VVD. Het was te merken dat Nobel uit een politiek gezin kwam.
„Hij was absoluut een talent. Hij was toen al heel goed in debatteren en helder uitleggen”, vertelt Sophie van de Meeberg, die eerst namens de lokale partij HAP en inmiddels namens D66 in de gemeenteraad zit. Van de Meeberg (1979) behoorde tot dezelfde lichting raadsleden als Nobel. Naast de burgemeester was zij de enige die een praatje hield op zijn afscheid. „We noemden hem de mooiboy van de raad”, memoreert Van de Meeberg. „Hij werd wel eens gevraagd als model en won als scholier elk debattoernooi waaraan hij meedeed. Hij zette meisjes echt in vuur en vlam, ze zetten hun telefoonnummers op stembriefjes voor hem.”
In 2016 diende Nobel samen met de lokale Fortuynistenpartij Forza! een motie in die een taaltoets voor uitkeringsgerechtigden verplicht moest stellen. Van de Meeberg: „Wat daar fantastisch aan was, was dat de motie vol met spelfouten stond. Daar heb ik ’m ontzettend mee gepest. God wat hebben we toen gelachen. Hij was er zo boos over.”
Toen heeft Jurgen mij er publiekelijk van beschuldigd dat ik was voorgetrokken omdat ik iemand uit de organisatie kende. Hij is geen beste verliezer
Toen Nobel in 2018 kandidaat was in de verkiezing voor beste raadslid van Nederland, was Van de Meeberg dat ook. „Eerst was er een publieksronde, daarin haalde hij veel meer stemmen dan ik. Toen appte hij: hoe voelt het nou om te verliezen van een rechtse boy?” Maar het was Van de Meeberg die door kon naar de volgende ronde, omdat de jury haar inhoudelijk sterker had bevonden. „Dus ik appte: hoe voelt het om te verliezen van een ‘boos links meisje’. Zo noemde hij me vaak.” Van de Meeberg schiet in de lach. „Toen heeft Jurgen mij er publiekelijk van beschuldigd dat ik was voorgetrokken omdat ik iemand uit de organisatie kende. Hij is geen beste verliezer.”
Maar wel kundig. Nobel werd in 2017 fractievoorzitter en in 2019 wethouder. „Zeker als wethouder is hij erg gegroeid”, zegt Van de Meeberg. Ook Herman Koning, die vanaf 2014 als fractieassistent, raadslid, fractievoorzitter en commissielid namens het CDA in de Haarlemmermeerse gemeentepolitiek zit, is nog altijd onder de indruk van Nobel. „Als jong raadslid zag je al dat hij verder zou komen”, zegt Koning. „Toen hij wethouder werd, is dat alleen maar verder gegroeid. Hij kreeg de zwaarste portefeuilles: Schiphol, woningbouw, ruimtelijke ordening en financiën.” Onder Nobel, die later ook locoburgemeester werd, realiseerde de gemeente meer huizen dan was afgesproken en werd de overlast van Schiphol ingeperkt.
Profileren
Marianne Schuurmans (VVD), de burgemeester van Haarlemmermeer, kon op Nobel leunen. „Haarlemmermeer heeft Schiphol, en dat is een forse opgave waar veel onvrede over bestaat. Ik was heel blij met hem, hij pakte dat dossier uitstekend op.” Regelmatig verving Nobel Schuurmans als locoburgemeester, ook op belangrijke thema’s.
Nobel is een rechtse VVD’er, zeggen de mensen die met hem werkten in Haarlemmermeer. Mark Achterbergh, de huidige fractievoorzitter van de plaatselijke VVD zegt: „Omdat hij uit een rood nest komt, wil hij denk ik laten zien dat hij een echte liberaal is.”
Als fractievoorzitter gebruikte Nobel soms harde termen, bijvoorbeeld over asielzoekers. Volgens Nobel had Haarlemmermeer geen sociaal vangnet maar een „sociale hangmat” waar vluchtelingen „gretig gebruik” van maken, zo zei hij in 2018. „Mensen zitten op de bank te wachten op het maandelijkse subsidieshot van de gemeente.” Later matigde hij zijn taalgebruik, zegt Van de Meeberg. „Hij is een goeie politicus, dus hij merkte: dit valt niet goed bij de coalitie.”
Burgemeester Schuurmans vindt het moeilijk om Nobel „politiek te plaatsen binnen de VVD”. Soms liet hij juist een socialer geluid horen, zegt ze. Volgens Schuurmans is Nobel heel goed in staat om zijn boodschap aan te passen op basis van zijn publiek. „Dat is knap, en precies wat je als bestuurder nodig hebt.” Ze wil Nobel niet vergelijken met oud-premier Mark Rutte „maar hierin lijkt Jurgen wel op Mark”, zegt ze.
‘Duidelijk neerzetten’
Sinds Nobel staatssecretaris van Participatie en Integratie is, heeft hij zich maar weinig kunnen profileren. Maar wie zijn optredens volgt, ziet een rechtsere toon dan bij zijn minister Eddy van Hijum (Sociale Zaken en Werkgelegenheid, NSC). Nobel hield zich de afgelopen maanden vooral bezig met het participatiegedeelte van zijn portefeuille, zoals het kabinetsplan om de kinderopvang vrijwel gratis te maken. Hij was een van de bewindspersonen die stilletjes opereerden in de schaduw van de vele crises in de coalitie.
Op 28 oktober ging Nobel in gesprek met Deel de Duif, een initiatief van islamitische en joodse jongeren die pleiten voor dialoog en tegen polarisatie, dat is ontstaan na de recente conflicten in het Midden-Oosten. Initiatiefnemer Oumaima Al Abdellaoui (22), praktiserend moslim, vertelt dat Nobel „alsmaar peilde wat ik vond van haatpredikers en extremisme. Het was alsof hij mij daar verantwoordelijk voor hield.” Noa Duizend (24), een van de joodse initiatiefnemers van Deel de Duif, merkte dat Nobel „bevestiging bij ons zocht. Hij vond het een ingewikkeld gesprek.” Al Abdellaoui vond het geen fijne ontmoeting, maar had wel het idee dat Nobel haar en Duizend probeerde te begrijpen. Ze waren gecharmeerd van de jonge staatssecretaris.
Ik denk niet dat het een blunder was. Dat heb ik in die vijf jaar nooit van hem meegemaakt
Tot Nobel twee weken later, de maandag na het geweld in Amsterdam, opdook met zijn harde uithaal naar Nederlanders met een migratieachtergrond. Was het de bedoeling om mensen boos te maken, wilde Nobel provoceren? Volgens mensen in zijn omgeving niet: hij zou zijn uitspraak over islamitische jongeren hebben gedaan in een opwelling, naar aanleiding van de beelden van het geweld in Amsterdam. Van de hevige reacties was hij geschrokken en aangedaan. Maar blunderen is niets voor Nobel, klinkt het uit Haarlemmermeer. Van de Meeberg zegt: „Jurgen is erg van het profileren. Missie geslaagd.”
Burgemeester Schuurmans ziet dat ook zo: „Ik denk niet dat het een blunder was. Dat heb ik in die vijf jaar nooit van hem meegemaakt.” Volgens Schuurmans „weet Jurgen als geen ander dat er zat voorbeelden van geslaagde integratie zijn”. En toch verbaasde het haar niet dat Nobel zo hard uit de hoek kwam. Zij zag hem vaker zo optreden. Eerst „duidelijk neerzetten”, daarna nuanceren. Bijvoorbeeld rond het gevoelige Schipholdossier in Haarlemmermeer. Schuurmans: „Dan zei hij: ‘Schiphol is belangrijk voor onze economie, ik ben geen voorstander van beperking van de vluchten’. Die uitspraak kwam natuurlijk in de krant. Maar in het debat daarna zei hij tegen de kritische gemeenteraad: ik begrijp de zorgen over de nachtrust en de uitstoot. Ik heb een zoontje waar ik me zorgen om maak.” De methode werkte prima in Haarlemmermeer.
Sussen
Iets soortgelijks probeerde Nobel ook een week na zijn gewraakte uitspraken. „De meeste mensen en islamitische jongeren doen gewoon volop mee in onze maatschappij”, suste de staatssecretaris. Nobel zei dat hij in gesprek zou willen met het moskeeverbond K7, dat hem heeft aangeklaagd.
Sorry zeggen of zijn woorden terugnemen, zoals de linkse oppositie maandag van hem eiste, deed Nobel niet
Maar diezelfde dag nog maakte staatssecretaris Achahbar bekend dat ze onder meer wegens de uitspraken van Nobel zou opstappen, dus de verklaring van Nobel vervloog in de wind. Afgelopen maandag deed de VVD’er nog een poging, ditmaal voor de Tweede Kamercommissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Nobel opende zijn spreektijd met een knieval. Hij had niet bedoeld mensen „zo voor het hoofd te stoten”. En: „Het raakt mij persoonlijk als iemand die ik ken, zegt: ‘Bedoelde je mij, heb je het ook over mijn kinderen?’ Als dat zo is overgekomen, is dat absoluut niet mijn bedoeling geweest. Ik ben er nooit op uit om een hele groep mensen over een kam te scheren. Want de meeste mensen – en de meeste Nederlandse moslims vallen daar uiteraard ook onder – zijn gewoon hard aan het werk.”
Maar helemaal door de knieën wilde Nobel niet. Sorry zeggen of zijn woorden terugnemen, zoals de linkse oppositie maandag van hem eiste, deed Nobel niet. Hij zei dat hij ook in het vervolg „stevige woorden zal gebruiken op het moment dat het misgaat”.
Lees ook
Niet sussen, maar juist een flinke schep erbovenop: het kabinet-Schoof kiest voor polarisatie
Het ging om een positieve test op een kleine hoeveelheid van het middel trimetazidine (TMZ) op 12 augustus, in aanloop naar het WTA-toernooi van Cincinnati. Een maand later werd Swiatek daarover geïnformeerd en ging volgens protocol achter gesloten deuren een voorlopige schorsing in. De Poolse nummer twee van de wereld heeft het grootste deel van de straf al uitgezeten.
Swiatek wist destijds de voorlopige schorsing, waardoor ze in september en oktober drie toernooien miste, succesvol aan te vechten. Volgens haar bevatte een melatonine-middel, dat ze gebruikte om met jetlags om te gaan, sporen van het verboden middel TMZ. Na tests bevestigde dopingautoriteit ITIA dat het aannemelijk was „dat de regels waren overtreden door een vervuild middel”. De voorlopige schorsing verviel per 4 oktober.
Videoboodschap
De zaak werd eerder niet bekengemaakt met het publiek, omdat Swiatek binnen tien dagen na de initiële schorsing bezwaar maakte en dit bezwaar succesvol was. Nu de strafeis van de ITIA bekend is gemaakt, resteren nog acht dagen schorsing voor Swiatek.
In een video die Swiatek donderdag deelde op sociale media vertelt ze dat het de afgelopen periode de moeilijkste ervaring uit haar leven was. „Het zwaarste was de onzekerheid, ik wist niet wat er met mijn carrière zou gebeuren”, zegt Swiatek.
Voor de Poolse stertennisser was het missen van de toernooien bijzaak, het belangrijkste was het bewijzen van haar onschuld, zegt ze. Swiatek ziet conform de dopingregels af van het prijzengeld van het toernooi van Cincinnati, waar ze de halve finale bereikte.
De zaak doet denken aan de positieve dopingtests van de mannelijke nummer één van de wereld, Jannik Sinner. Over Sinner werd in augustus bekend dat hij eerder dit jaar de dopingregels had overtreden, maar hij werd niet gestraft. Volgens Sinner kwam de overtreding door een slordigheid van zijn fysiotherapeut.
Lees ook
Iga Swiatek is ‘de koningin’ van Polen – en bijna weer van Roland Garros
Het menselijke hart slaat tussen zestig en honderd keer per minuut. Dat van kleinere dieren tikt sneller, dat van grotere trager. Dit feit gebruikt Invisbilia-presentator Alice Spiegel om invoelbaar te maken dat tijd en schaal verbonden zijn in het menselijk bewustzijn. Hoe groter en trager iets beweegt, zegt Spiegel, hoe moeilijker het voor mensen is om waar te nemen. Neem de hartslag van een walvis, of: het klimaatprobleem. Deze poëtische gedachte luidt een verhaal in over vier mannen, die ieder vanuit hun eigen expertise tot dit inzicht kwamen, en vervolgens de handen ineenslaan om het tijd-en-schaal-probleem van klimaatverandering op te lossen. De wonderlijke vertelling van hun creatieve en noodgedreven denkproces, vol walvisgeluiden en kunstmatige intelligentie, blaast wat hoop in een uitzichtloze situatie.
