Een stadion dat met stomheid geslagen is, klinkt alsof er twee golven van geluid tegen elkaar slaan. Er is de kreet van ontzetting aan de ene kant en de uitroep van euforie aan de andere, die zich in luttele seconden vormen, opstijgen en met elkaar vermengen, de luisteraar in verwondering achterlatend. Hoog in de nok van het stadion denk ik: Waar luister ik naar? En vooral: waar heb ik zojuist naar zitten kijken?
Op een bloedhete augustusavond in Boedapest komen die uitersten bij elkaar, als de openingsdag van de wereldkampioenschappen atletiek tot een ongelooflijke climax komt. Er is dan al het nodige gebeurd: de finale van de 10.000 meter voor vrouwen is beroofd van een bloedstollend einde als de Nederlandse atlete Sifan Hassan, in gewonnen positie, op het rechte stuk voor de finish ten val komt. De Ethiopische Gudaf Tsegay komt onbedreigd als winnaar over de streep, het publiek is er stil van.
Het slotnummer van de avond is de finale van de gemengde estafette van 4×400 meter. Opnieuw ligt Nederland op kop, op de voet gevolgd door de Verenigde Staten. Als de twee slotloopsters de laatste bocht uitkomen, nadert de finish en naderen ze elkaar.
Voor Nederland is het Femke Bol die met elke stap de eerste wereldtitel uit haar carrière dichterbij ziet komen. Honderd meter worden er vijftig, dan dertig, twintig, tien …
Dan gebeurt het: Bol valt. Minder dan drie meter voor de finish. Ineens helt ze te veel naar voren, alsof haar benen haar bovenlichaam niet meer kunnen bijhouden. In haar val laat ze de estafettestok uit haar handen vliegen, de metalen buis stuitert eenzaam over de finish.
De VS worden eerste, Jamaica tweede. Bol stapt nog wel als derde over de streep, maar omdat ze haar stok niet meer vast heeft, wordt Nederland gediskwalificeerd. Ontzetting en euforie, in een tijdspanne van seconden.
Zichtbaar plezier
Femke Bol is een fenomeen: pas 23 jaar oud, en nu al meervoudig Europees kampioen, wereldrecordhoudster, met hoogstwaarschijnlijk nog vele wereld- en olympische ereplaatsen op komst. Ze is een vrolijke, frisse verschijning, een vrouw die zichtbaar plezier heeft in haar werk en in haar streven elke dag het beste uit zichzelf te halen. Er ligt haar een schitterende carrière in het verschiet.
Maar ook fenomenen krijgen te maken met verwachtingen van de buitenwereld, en de druk die daaruit voortvloeit. Dus als Bol het stokje in haar handen geduwd krijgt voor het laatste rondje in de gemengde 4×400-meterfinale, denk je automatisch: ‘kat in het bakkie’. De bijna 40.000 toeschouwers in het stadion denken het, de Nederlandse pers op de tribune denkt het, zelfs haar teamgenoten denken het.
Maar het lukt niet.
In de uren en dagen erna blijkt hoezeer de druk op zo’n moment ook bij iemand als Bol kan binnenkomen. Na afloop van de mislukte estafettefinale kijkt ze in de mixed zone nauwelijks op van de grond, haar teamgenoten nemen haar nadrukkelijk in bescherming. Een dag later laat ze zich helemaal niet zien: de media moeten het doen met een appberichtje van haar coach Laurent Meuwly, waarin hij laat weten dat ze gehavend maar niet geblesseerd is. Weer een paar dagen later vertelt Bol hoe groot de zenuwen waren voor haar serie op de 400 meter horden, die ze twee dagen na de estafettefinale moet lopen. Na haar val wist ze even niet meer zeker of ze het nog wel kon.
Verwachtingen
Bol probeert in de weken voorafgaand aan grote toernooien de druk weg te houden door van sociale media af te gaan, geen publieke optredens meer te plannen, zo weinig mogelijk te lezen wat er over haar geschreven wordt. Aan verwachtingen van anderen heeft ze niks, vindt ze: „Het is heel aardig dat mensen hopen dat ik win, maar uiteindelijk moet ik het zelf doen.”
Maar er is voor een sporter niet aan te ontkomen, het enige wat je kan doen is er zo goed mogelijk mee omgaan.
Vier dagen na haar val laat Bol zien dat ze dat kan. In de finale van de 400 meter horden ligt ze bij het opdraaien van het laatste rechte eind al eerste, haar voorsprong wordt erna alleen maar groter. Over de streep slaat ze met een grote glimlach haar handen voor haar hoofd. Daar is dan toch de wereldtitel.
Weer drie dagen later verdrijft Bol de resterende sporen van twijfel, als die er nog waren – bij haar zelf misschien, of anders bij de buitenwereld. Met een uitzonderlijke sprint loopt ze in de finale van de 4×400 meter estafette voor vrouwen op de laatste honderd meter van de derde naar de eerste plaats. Het publiek ontploft: geen ruimte voor ontzetting dit keer, alleen maar plek voor euforie. De Jamaicaanse Stacey-Ann Williams ziet Bol in de laatste vijf meter voorbij komen – op de plek waar ze een week eerder zo ongelukkig ten val kwam.
Die val was zo’n moment dat een carrière kan tekenen, als een herhaling die altijd afgespeeld zal worden zodra je naam wordt genoemd.
Ténzij daar andere momenten voor in de plaats komen. Bol maakte in Boedapest in korte tijd korte metten met haar val: de herhaling van het WK atletiek 2023 die beklijft, is die van haar magistrale inhaalrace.
Leeslijst
