Europese Unie geeft groen licht voor Wet verantwoord ondernemen

De ministers van de 27 EU-lidstaten hebben vrijdag formeel ingestemd met de richtlijn die bedrijven verplicht tot maatschappelijk verantwoord ondernemen. Daarmee is de laatste horde voor de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD), die politiek gevoelig ligt, genomen. Op afzienbare termijn komen er Europese regels die bedrijven verplichten om misstanden in hun productieketen op te sporen en aan te pakken.

De bedrijven waarop de richtlijn over ‘gepaste zorgvuldigheid in het bedrijfsleven op het gebied van duurzaamheid’ van toepassing is, zullen moeten onderzoeken of zij of hun toeleveranciers bijdragen aan misstanden als kinderarbeid, slavernij, ontbossing en milieuvervuiling. Als blijkt dat dit het geval is, kunnen bedrijven aansprakelijk worden gesteld voor de veroorzaakte schade. De regels hebben ook betrekking op dochterondernemingen en zakenpartners. Bedrijven die bewust nalaten de wetgeving na te leven, kunnen boetes tegemoet zien.

De wet bepaalt ook dat bedrijven een klimaatplan moeten opstellen om hun businessmodel en strategie „verenigbaar te maken met de transitie naar” een duurzame economie: de doelstelling uit het Parijsakkoord om de opwarming onder de 1,5 graden te houden en het streven klimaatneutraal te worden in 2050. Ze hebben een ‘inspanningsverplichting’ om zo’n plan ook uit te voeren.

Vanaf het begin was al duidelijk hoe gevoelig de wetgeving lag. Vanuit het bedrijfsleven begon een felle lobby tegen de wet, waarbij de nadruk lag op de grote regeldruk en het risico op rechtszaken die de wetgeving zou veroorzaken. Ook in afzonderlijke EU-lidstaten was er veel verzet tegen. Eerder dit jaar leek het lot van de wet onzeker, toen onder meer Duitsland en Frankrijk op het laatste moment het eindakkoord niet ondersteunden. In april ging het Europarlement echter alsnog overstag.

Afgezwakt

Om in de Europese Raad tot een meerderheid te komen, werd het wetsvoorstel flink afgezwakt, waardoor het volgens ngo’s sterk aan kracht heeft ingeboet. Was eerst afgesproken dat de wet voor 17.000 Europese bedrijven zou gelden, nu geldt hij slechts voor de 5.000 allergrootste bedrijven – een vermindering van 70 procent. Verder zijn enkele sectoren geschrapt, waardoor onder meer financiële instellingen zich niet aan de wet hoeven te onderwerpen.

Mensenrechtenorganisaties spreken desondanks van een „baanbrekend” moment. Amnesty International noemt de wet een „stap voorwaarts in de bescherming van mensen tegen misstanden”. De ngo MVO Platform noemde het in een eerdere verklaring „ronduit pijnlijk dat er zoveel afzwakkingen nodig waren”, maar sprak desondanks van „fantastisch nieuws voor miljoenen werkenden, boeren en gemeenschappen wereldwijd”.

Nu de wet formeel is goedgekeurd, hebben lidstaten twee jaar de tijd om de richtlijn in nationale wetgeving om te zetten. De nieuwe regels worden geleidelijk ingevoerd. Vanaf 2027 moeten de eerste bedrijven aan de wetgeving voldoen.


Lees ook
Europese wet voor verantwoord ondernemen gaat door – maar wel sterk afgezwakt

PvdA-Europarlementariër Lara Wolters, hoofdonderhandelaar namens het Europees Parlement voor de wet op maatschappelijk verantwoord ondernemen, noemt het compromis over de wet „een overwinning voor mens en milieu en een verlies voor cynische lobbyisten”.