Met het aantreden van Donald Trump als 47ste president van de Verenigde Staten dreigt een wereldwijde handelsoorlog uit te breken. Komende maandag, op dag één van zijn tweede termijn, wil hij nieuwe importtarieven invoeren, zo kondigde hij aan tijdens zijn verkiezingscampagne.
Trump vindt het namelijk oneerlijk dat de VS handelstekorten hebben met veel landen: dat wil zeggen dat de VS uit die landen meer goederen importeren dan ernaar exporteren.
Wat Trump precies wil, zal moeten blijken. Maar zijn verkiezingsbeloften liegen er niet om:
- Trump overweegt importtarieven van 60 procent op alle goederen uit China.
- Trump overweegt importtarieven van 10 tot 20 procent op goederen uit de rest van de wereld, dus ook uit de EU.
Maar hoe afhankelijk zijn de EU en China eigenlijk van export naar de Verenigde Staten? En andersom: hoe afhankelijk zijn de VS van export naar de EU en China? De verschillende handelsstromen op een rij.
Europese Unie – Verenigde StatenEuropese farmaceutische producten gaan massaal naar de VS
In zijn eerste presidentstermijn (2017-2021) heeft Trump maar heel beperkt importtarieven op Europese goederen en diensten ingevoerd. Net als voor de rest van de wereld stelde hij tarieven op staal (25 procent) en aluminium (10 procent) in.
De EU stelde toen vergeldende maatregelen op door tarieven te rekenen voor onder meer Harley Davidson-motoren en Amerikaanse whiskeys.
Onder president Biden werden deze tarieven opgeschort tot maart 2025. Tussen 2018 en 2020 daalde de totale Europese export met 17 procent, maar daarna zette de groei weer in.
Hoe ziet die Europese export naar de VS eruit?
De EU voerde in 2023 veel geneesmiddelen en auto’s met verbrandingsmotoren uit naar de Verenigde Staten. Ook bestanddelen voor geneesmiddelen en vaccins, biodiesel en onderdelen van vliegtuigmotoren behoorden tot de top-exportproducten.
Maar dit hoeven niet de Europese sectoren te zijn die het hardst geraakt worden door Trumps handelstarieven. Als een sector ook veel uitvoert naar andere landen dan de VS, blijft de schade door Amerikaanse importheffingen immers beperkt.
Daarom is het goed om te kijken hoe afhankelijk bepaalde Europese sectoren zijn van export naar de VS. We nemen daarbij de honderd typen producten die in miljarden dollars het belangrijkst zijn voor de Europese export naar de VS.
Hier zie je hoe dat werkt:
De Europese afhankelijkheid van export naar de VS valt dus relatief mee. Maar mocht Europa terug willen slaan met eigen importtarieven, dan speelt er ook iets anders. Hoe afhankelijk is de EU van producten die het uit de VS moet ímporteren?
Want hoe afhankelijker van een Amerikaans product, hoe schadelijker het voor de EU is om zelf importheffingen in te voeren op die producten.
Verenigde Staten – ChinaAlleen voor wimpers, pruiken en feestartikelen is China afhankelijk van export naar de VS
Zowel onder Trump als Biden kreeg China de afgelopen jaren al te maken met meer Amerikaanse importbeperkingen. De tarieven die de VS oplegden aan China zorgden voor een lichte daling van de export in 2018 en 2019.
Daarna steeg de Chinese export naar de VS weer tot 582 miljard dollar in 2022 en daalde die weer tot 501 miljard dollar in 2023 door maatregelen van de regering-Biden.
Zo ziet de Chinese export naar de VS eruit:
Hoewel China voor honderden miljarden dollars aan producten exporteert naar de Verenigde Staten, is het land relatief niet zo afhankelijk van deze export.
Kortom: er zijn maar weinig grote Chinese sectoren die uitsluitend naar de VS exporteren. Dat valt ook op als je kijkt naar de honderd typen producten die in miljarden dollars het belangrijkst zijn voor de Chinese export naar de VS.
Als de regering-Trump inderdaad hoge handelsbarrières gaat opwerpen voor goederen uit China, bestaat er een aanzienlijke kans dat China zijn getroffen export naar andere regio’s zal proberen te verleggen.
Europese Unie – ChinaEuropa lijkt afhankelijker van China dan andersom
Bij Chinese elektrische auto’s is al goed te zien hoe China zijn handelsstromen kan aanpassen na Amerikaanse importheffingen. China kon het afgelopen jaar al geen elektrische auto’s meer naar de VS exporteren. Sindsdien is het aantal Chinese elektrische auto’s op de Europese markt juist fors gegroeid.
Ook Europese landen zullen proberen hun handel naar China en andere landen op te schroeven, als ze geconfronteerd worden met hogere Amerikaanse handelstarieven.
Amerikaans protectionisme kan dus leiden tot een intensivering van handel tussen de EU en China. Daarom is het ook interessant om te kijken naar wat de Europese Unie uit China importeert en de wederzijdse afhankelijkheid.
Maar bij die vermeende Europese afhankelijkheid van China moet een belangrijke kanttekening geplaatst worden. De handel tussen EU-landen is omvangrijker dan tussen de EU en de rest van de wereld.
Dit geldt ook voor Nederland. China en de VS zijn belangrijke handelspartners, maar Nederland importeert het meest uit Duitsland. De VS zijn net zo belangrijk als België. Nederland exporteert vooral naar de buurlanden, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.
Met China en de VS heeft Nederland een handelstekort: we importeren meer dan we exporteren. Dat maakt Nederlandse bedrijven op een aantal sectoren na minder kwetsbaar voor een tarievenoorlog. Daarbij gaat het vooral om Nederlandse machinebouwers en toeleveranciers aan de auto-industrie.
