Schrijvers Esther Gerritsen, Guido van Heulendonk, Bregje Hofstede, Frank Nellen en Frank Westerman zijn de overgebleven kanshebbers voor de Boekenbon Literatuurprijs 2024. De jury van de jaarlijkse literatuurprijs, voor fictie en non-fictie, maakte de shortlist deze donderdagmiddag bekend.
Daarmee blijven twee genomineerden van die andere grote boekenprijs, de Libris Literatuur Prijs – Gerritsen en Nellen – in de race voor een onderscheiding, terwijl de winnaar van die prijs nu op de longlist achterblijft: Ik kom hier nog op terug van Rob van Essen. Nellens tweede roman De onzichtbaren was begin dit jaar overigens al de winnaar van de Boekhandelsprijs, Gerritsen viste met haar vijfde Libris-nominatie weer achter het net.
Bij de Boekenbon-prijs ondervinden zij concurrentie van De kroon met twee pieken van de 73-jarige Vlaamse schrijver Guido van Heulendonk, die na de bekroning met de Gouden Uil in 1996 noest doorschreef maar verstoken bleef van de erkenning met grote prijzen – tot zijn nieuwste, vijftiende boek, over een man die terugkijkt op zijn eigen geschiedenis, met lof overladen werd. De jongste op de shortlist is de 36-jarige Bregje Hofstede met haar autofictionele roman Oersoep, die begint bij haar eigen bevalling en eindigt bij de verrijkende overgave aan onzichtbare krachten. Beide boeken werden, net als Gerritsens Gebied 19, met vijf ballen beoordeeld in NRC-recensies.
‘Zeven dieren bijten terug’
Frank Westerman is met Zeven dieren bijten terug de enige non-fictieauteur bij de laatste vijf. De biografie van Anil Ramdas door Karin Amatmoekrim bleef steken op de longlist, net als de moedermemoir Een ander leven van Bart Moeyaert en het journalistieke misbruikonderzoek Het hele dorp wist het van Rinke Verkerk. Westerman is van hen wellicht ook de meest literaire: in zijn bloemrijke en associatieve stijl schrijft hij over de dieren die Willem Barentsz tegenkwam op zijn historische poolreis, waarbij hij telkens de grens tussen ongelooflijke waarheid en al te mooie mythe verkent.
Vorig jaar was Jan Vantoortelbooms roman Mauk de verrassende winnaar van de Boekenbon Literatuurprijs – die geldt als een van de grote Nederlandse literatuurprijzen, met een prijzengeld van 50.000 euro, net zoveel als de Libris Literatuur Prijs (die alleen open is voor romans) en de Vlaamse prijs de Boon (die zowel fictie als non-fictie kan bekronen).
Stakingen, rode kaarten, tuchtzaken: na de coronapandemie groeit het aantal incidenten op de amateurvoetbalvelden. Sportredacteur Joost Pijpker ging naar een wedstrijd tussen twee lokale clubs die eerder dit jaar al tegen elkaar speelden en die toen volledig uit de hand liep. Hoe dit kon gebeuren? Is er nu iets veranderd?
Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman
,,Ik sta voor u als de trotse nieuwe deelnemer in wat voor velen van u een vertrouwde bijeenkomst is”. Zo stelde premier Dick Schoof zich donderdag voor aan de VN-gemeenschap in zijn eerste toespraak tot de Algemene Vergadering.
Een nieuwe man, een nieuw kabinet. Toch leek zijn toespraak op die van zijn voorganger. De zinnen waren wellicht wat korter en de presentatie beslist strammer, maar de inhoud week niet wezenlijk af van voorgaande jaren. Zelfs de verwijzing naar Cicero had zo uit het VN-oeuvre van de historicus Mark Rutte kunnen komen.
Schoof wees op de toegenomen uitdagingen als oorlogen, klimaatverandering en cyberdreigingen. Hij onderstreepte het belang van internationale samenwerking en het belang van de Verenigde Naties.
Er zat ook optimisme, een vleugje ‘can-do’-mentaliteit in. ,,We hebben al veel gepresteerd en we kunnen nog verder komen.” Al is daar wel ,,vasthoudendheid” voor nodig.
Schoof brak een lans voor modernisering van de VN. Ook Nederland vindt dat de samenstelling van de VN-Veiligheidsraad veranderd moet worden om een betere geografische vertegenwoordiging te garanderen. Twee zetels voor Afrika lijken dan wel het minste.
Hij schaarde zich achter de oproep tot een tijdelijk staakt-het-vuren in Libanon, een initiatief van Frankrijk en de Verenigde Staten waar Israël zich op donderdag nog niets aan gelegen liet liggen.
Abbas en Netanyahu
De premier sprak op de VN met de Palestijnse president Mahmoud Abbas en hoopte voor vertrek naar Nederland ook nog op een ontmoeting met premier Benjamin Netanyahu, die later op de VN zou arriveren dan oorspronkelijk gepland. Vlak voor zijn rede sprak Schoof even met Nederlandse journalisten.
,,Ik heb tegen Abbas gezegd dat Nederland consistent is in zijn lijn. Namelijk twee staten als duurzame oplossing en dat het op de korte termijn belangrijk is om tot een staakt-het-vuren te komen zodat de gijzelaars vrij komen en humanitaire hulp verleend kan worden.” Wat zei Abbas over het Nederlandse beleid tot nu toe? ,,Hij beschouwt ons als een buitengewoon belangrijke vriend.”
In een ontmoeting met Netanyahu zou hij het belang van het tijdelijke staakt-het-vuren nog eens willen onderstrepen, zei Schoof. ,,Ik denk dat er altijd ruimte is voor diplomatie. Natuurlijk maakt Netanyahu zijn eigen afweging, maar ik denk dat dat echt een belangrijk signaal is.”
Niet alles bij het oude
Afgaand op de toespraak van Schoof verschiet het buitenland-profiel van Nederland niet meteen van kleur door de komst van een nieuw kabinet. Wie de VN-agenda van minister Veldkamp (Buitenlandse Zaken, NSC) naloopt komt ook veel traditionele Nederlandse VN-thema’s tegen. Hij nam deel aan een bijeenkomst van de LHBTI-kerngroep, waar Nederland al jaren actief lid van is. En samen met Duitsland, Australië en Canada vatte Nederland het plan op om de Taliban wegens de schending van de rechten van vrouwen voor het Internationaal Gerechtshof in Den Haag te dagen. Hij onderstreepte op verschillende podia de Nederlandse steun voor Oekraïne, op militair, politiek en juridisch terrein.
Ontwikkelingshulp
Toch blijft niet alles bij het oude, zegt Veldkamp tijdens de ontmoeting met de pers in de Rozentuin van de VN. ,,De taal en toon is soms natuurlijk wel een andere. U zult mij niet een hele speech horen houden over intersectionaliteit, bijvoorbeeld. U zult me wel horen opkomen voor de rechten van vrouwen en meiden. En verder is natuurlijk ook wel duidelijk dat we ook in de contacten hier opkomen voor de belangen van Nederland en de Nederlanders. Daarbij verliezen we onze waarden niet uit het oog en verdedigen we onze vrijheden.”
Er is één dossier waar het kabinet-Schoof heel duidelijk breekt met het verleden. Nederland bezuinigt op ontwikkelingshulp en minister Reinette Klever (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, PVV) was in New York om VN-organisaties te vertellen dat ze minder geld gaan krijgen uit Nederland.
Klever wil komend jaar 300 miljoen euro bezuinigen, het jaar daarna 500 miljoen en vervolgens 2,4 miljard per jaar. ,,Het kabinet wil lastenverlichting voor burgers. Dat moet wel ergens vandaan komen. Een deel daarvan komt uit bezuiniging van ontwikkelingshulp”, zegt ze in New York.
Op de vraag hoe VN-organisaties reageren op de Nederlandse bezuiniging zegt Klever. ,,Ik speek met heel veel VN-organisaties en ik vertel het ze. Ik vertel ze wat het nieuwe kabinet is, wat het nieuwe beleid is, namelijk dat we minder uit gaan geven aan ontwikkelingshulp en dat dat mogelijk ook consequenties kan hebben voor hun. Maar Nederland is van oudsher echt een hele grote donor en als dat wat minder wordt, dan blijven we nog steeds best een forse donor.”
Begrijpen uw gesprekspartners dat? ,,Ja, dat begrijpen ze, want er zijn veel meer landen die ook korten. Wij zijn echt niet de enige daarin. Dus dat begrijpen ze heel goed. En die organisaties moeten misschien ook anders gaan werken en kijken of ze het bedrijfsleven meer kunnen betrekken bij bepaalde projecten en partnerships. Dus dat begrijpen ze heel goed.”
,,Mijn boodschap hier is heel duidelijk. Er zit een ander kabinet, we gaan nader beleid voeren en we gaan korten op ontwikkelingshulp. We gaan wel fors inzetten op voedselzekerheid, dat is ook waar Nederlandse bedrijven heel erg goed in zijn. En we gaan fors inzetten op water. En we proberen ook gewoon meer publiek-private partnerships te krijgen. We proberen het bedrijfsleven er meer bij te betrekken.”
Waar precies bezuinigt gaat worden moet in de komende maanden blijken. In New York maakte ze wel alvast bekend dat 3 miljoen euro die het vorige kabinet had gereserveerd voor de VN-organisatie voor de Palestijnen, UNRWA, worden gegeven aan een UNICEF-programma voor Gaza. Nadat Israël de organisatie ervan had beschuldigd een dekmantel te zijn voor Hamas, staakten veel landen hun donaties.
Onderzoek heeft inmiddels aangetoond de beschuldigingen zwaar overtrokken waren, maar dat er wel ruimte is voor verbetering. De PVV wilde de steun aan UNRWA eigenlijk helemaal stopzetten. Maar vooralsnog moet Klever, zegt ze, rekening houden met andere partijen in het kabinet én vindt ze dat toezeggingen die Nederland al gedaan heeft, nagekomen moeten worden. UNRWA krijgt daarom in elk geval nog geld in 2025.
Bij een Israëlische luchtaanval op een school in het vluchtelingenkamp Jabalia in Gaza zijn zeker vijftien mensen omgekomen. Dat meldt Al Jazeera. Ook vielen er veel gewonden, hoeveel is nog niet bekend.
Het gebouw dat werd aangevallen huisvestte veel ontheemde Palestijnen. Op beelden is te zien hoe het gebouw volledig in puin ligt.
Al Jazeera sprak met ooggetuigen van de aanval. „Het gebouw werd door meerdere bommen geraakt. We zijn ontheemde Palestijnen die in dit gebouw schuilden. Wat hebben deze kinderen gedaan om zo’n aanval te verdienen?”
Op donderdag trof een Israëlische luchtaanval ook al een school nabij het vluchtelingenkamp. Daarbij kwamen 11 mensen om het leven en 22 mensen raakten gewond, onder wie vrouwen en kinderen.
Het Israëlische leger bevestigde dat de school in het Jabalia-vluchtelingenkamp werd getroffen en zei dat aanval was gericht op Hamas-militanten die aanvallen op Israëlische troepen planden.
Rook stijgt op als gevolg van een Israëlische luchtaanval in Jabalia op 13 mei. Foto Atef Safadi/EPA
