Opeens was er, begin dit jaar, een nieuwe aflevering. De vorige verscheen in 2022 en wellicht is het hierna weer een paar jaar stil. Dus nu is het moment om MakersRadio de lucht in te steken. Want sommige aflveringen zijn bijzonder boeiend.
Niet de nieuwste overigens, over onderzoek naar het zogenoemde placebo-effect. Wel die over het complot-denken van theatermaker George van Houts (#9) of die (#13) waarin het verhaal van twee vervalsingen toont hoe veranderlijk onze kunstwaardering is. En hoewel de voice-over soms wat lodderig klinkt, is de montage vaak origineel, ondermeer met geïnterviewden die elkaars zinnen afmaken. Bovendien – en dat werkt bijzonder goed – biedt de reeks een beeld van een stad, aangezien iedere aflevering een link heeft met Leiden, via kunst, wetenschap of geschiedenis.
De Amerikaanse geneesmiddelentoezichthouder FDA heeft donderdag een pijnstiller goedgekeurd die geen verslavende opioïden bevat. Het gaat om de stof suzetrigine, verkocht onder de merknaam Journavx. De laatste keer dat er in de VS een nieuwe pijnstiller in deze klasse werd goedgekeurd was 1998.
Het middel onderdrukt de pijn door signalen in het perifere zenuwstelsel te blokkeren, waardoor die pijnsignalen het brein niet bereiken. De hoop is dat de nieuwe pil de Amerikaanse afhankelijkheid van verslavende opioïden voor pijnstilling flink verkleint. Waarnemend FDA-chef van geneesmiddelenonderzoek Jacqueline Corrigan-Curay spreekt in een persbericht van een „mijlpaal in de behandeling van acute pijn”.
Het middel moet een „veilig en effectief” alternatief bieden voor sterke opioïde pijnstiller, zoals fentanyl en oxycodon, die in de VS tot een epidemie aan verslavingen hebben geleid. Een crisis die meer levens eist dan het vuurwapengeweld en alle auto-ongelukken bij elkaar opgeteld. Nog altijd krijgen 40 miljoen Amerikanen jaarlijks opioïden voorgeschreven, blijkt uit onderzoek van Vertex, het bedrijf dat het nieuwe middel ontwikkelde.
Lees ook
De escalerende opioïdenverslaving en het Amerikaanse schrikbeeld van jaarlijks tachtigduizend doden
Waar opioïden de pijnwaarneming in het brein zelf afstompen, zorgt suzetrigine ervoor dat de zenuwen de signalen niet meer naar het brein versturen, door een zogenoemd natriumkanaal te blokkeren dat pijnsignalen verstuurt. Daarbij ontstaat, in tegenstelling tot bij sommige opioïden, geen ‘high’, waardoor er ook geen verslavende werking van het middel uitgaat.
De recente stikstofuitspraak van de Raad van State vormt mogelijk ook een belemmering bij de uitkoopregelingen voor boeren van de overheid. Stoppende veehouders mochten namelijk alsnog beperkt stikstof uitstoten voor andere bedrijfsactiviteiten, zoals bijvoorbeeld een camping. Alleen is hier na de uitspraak nu mogelijk toch een nieuwe vergunning voor nodig, en de vraag is of ze die kunnen krijgen omdat er weinig stikstofruimte is.
Dat bevestigde landbouwminister Femke Wiersma (BBB) vrijdagochtend na berichtgeving door de NOS. „Ik zie dat de Raad van State-uitspraak ook voor die stoppersregelingen onzekerheden met zich meebrengt, dat zijn we op dit moment heel goed in kaart aan het brengen”, zei Wiersma (BBB) bij aanvang van de ministerraad in het Catshuis.
In totaal hebben bijna 1.700 bedrijven zich aangemeld voor de inmiddels gesloten uitkoopregelingen, maakte de overheid eind vorig jaar bekend. Daarbij zaten 920 aanmeldingen voor de bekende piekbelastersregeling: melkvee-, varkens-, pluimvee- en vleeskalverhouders die veel stikstof uitstoten.
Recreatiehuisjes
Stoppende veehouders mogen niet langer bedrijfsmatig landbouwdieren houden op hun locatie, maar nog wel maximaal 15 procent stikstof uitstoten van wat ze volgens hun vergunning mochten produceren. Bijvoorbeeld voor de bouw van recreatiehuisjes of voor het houden van publieksevenementen op het terrein.
De Raad van State bepaalde in december dat bedrijven die hun activiteiten wijzigen, niet langer zelf met hun uitstoot mogen ‘schuiven’ binnen de stikstofruimte die hun vergunning biedt. Bij gewijzigde bedrijfsvoering met uitstoot moet voortaan opnieuw een vergunning worden aangevraagd. Met terugwerkende kracht geldt de uitspraak ook voor de periode van 2020 tot 2025, al is er een overgangsregeling voor handhaving tot 2030.
De uitkoopregelingen om stikstof terug te dringen, openden medio 2023 en liepen tot eind vorig jaar. Veehouders die in aanmerking kwamen voor subsidie kregen een half jaar de tijd om een definitief besluit te nemen en de overeenkomst te ondertekenen. Van de 1.700 aanmeldigen bleken eind vorig jaar zo’n 1.440 bedrijven in aanmerking te komen, van wie bijna 920 ook besloten hadden om te stoppen.
Hoeveel veehouders het stoppen met hun bedrijf nu door de uitspraak mogelijk gaan heroverwegen, is nog niet bekend. „Ik weet wel dat een heel groot gedeelte van de boeren die meedoet, die heeft getekend voor de stoppersregeling, dat er ook best nog een groot gedeelte is die met activiteiten verder wil”, zei minister Wiersma vrijdag erover.
Problemen
De minister vindt zelf dat het voor deze groep mogelijk moet blijven om andere bedrijfsactiviteiten door te gaan. „Als iemand dan met veel minder stikstofruimte nog een ander bedrijf voort wilt zetten, dan moeten we ook zorgen dat dat kan”, zei ze. „Het kan natuurlijk niet de bedoeling zijn dat je juist met je bedrijf wilt stoppen vanwege de stikstofregels, en dat je dan door diezelfde regels in de problemen komt.”
Naast de beëindigde uitkoopregelingen wil het kabinet ook 1,25 tot 2,5 miljard uittrekken voor een nieuwe, brede beëindigingsregeling voor veehouderijen, is eerder bekendgemaakt. Het is onbekend wat de uitspraak van de Raad van State gaat betekenen voor die nieuwe regeling die er nog moet komen.
De Noorse politie heeft op vrijdagochtend een schip binnengehaald met een volledig Russische bemanning, vanwege een vermoeden dat het schip betrokken is geweest bij de beschadiging van een datakabel in de Oostzee tussen Letland en Zweden. Dat heeft de Noorse politie vrijdag bekendgemaakt.
Het schip, genaamd Silver Dania, is in Noorwegen geregistreerd en voer met een Noorse vlag tussen de Russische steden Sint-Petersburg en Moermansk. Op die route komen schepen via de Oostzee langs Noorwegen. Silver Dania is onderdeel van de Noorse rederij Silversea, die onder andere bevroren vis transporteert.
Het schip werd binnengehaald op verzoek van de Letse autoriteiten en een uitspraak van een rechtbank in Noorwegen. De operatie om het schip binnen te halen begon op donderdagavond rond 21.00 uur en eindigde op vrijdagochtend om 06.40 uur toen het schip in de haven van de Noord-Noorse gebied Tromsø werd binnengehaald. De politie heeft een operatie ingesteld om het schip te onderzoeken en interviews af te nemen.
Beschadigde kabels
Op zondagochtend is een glasvezelkabel tussen Letland en Zweden aanzienlijk beschadigd geraakt. De Letse publieke omroep LMS stelde op basis van de nationale autoriteiten en de kabelexploitant dat „invloeden van buitenaf” de schade vermoedelijk veroorzaakt hebben.
Onderzeese glasvezelkabels, die de ruggengraat van het internet vormen, zijn vaker doelwit van sabotage. Westerse leiders wijzen naar Rusland, die de kabels zou beschadigen of saboteren. De NAVO verhoogde eind december de militaire aanwezigheid in de Oostzee om de infrastructuur te beschermen.
Lees ook
In de Oostzee gaat het Westen meer en meer de confrontatie met de Russen aan, zonder rol van de Verenigde Staten
