Volgens bondscoach Ronald Koeman was de oorzaak een dier op het spoor, vermoedelijk een vogel. Daarom werd de trein van Wolfsburg, waar Oranje verblijft, naar Dortmund, waar Oranje woensdagavond de halve finale tegen Engeland speelt, dinsdagmiddag geannuleerd. Noodgedwongen nam het elftal het vliegtuig.
Vertraagde of geannuleerde treinen zijn in Duitsland dagelijkse kost. De dienstregeling van Deutsche Bahn (DB) heeft niet veel tegenslag nodig om geheel overhoop te liggen. Duitse reizigers zijn gewend aan de stem die door de coupé aankondigt dat de trein wordt opgehouden door een andere trein die ook al vertraging had, of dat de trein niet kan vertrekken omdat de machinist in een andere vertraagde trein zit. Of, ook niet ongebruikelijk, of alstublieft een paar passagiers kunnen uitstappen om op de volgende trein te wachten, want deze trein is te vol om te vertrekken.
Waar bij Duitse reizigers in de afgelopen jaren al gewenning en een zekere gelatenheid te bespeuren was, zijn de internationale EK-bezoekers en hun problemen met de Duitse treinen nu reden voor schaamte in het gastland. Engelse fans kwamen urenlang niet weg na de wedstrijd in Gelsenkirchen, Oostenrijkse fans misten een eerste helft door vertragingen. In een commentaar in Die Zeit werd geconstateerd dat de Duitse Pünktlichkeit en degelijkheid, alles waar ‘made in Germany’ voor stond, inmiddels kan worden vervangen door ‘late in Germany’.
In juni daalde het aantal stipte langeafstandstreinen tot een nieuw dieptepunt, namelijk 53 procent. ‘Stipt’ is een trein volgens de DB-definitie als hij maximaal zes minuten te laat is. Voor het nieuwe record wees het spoorbedrijf naar het slechte weer in juni en de overstromingen in Beieren die stukken spoor onbegaanbaar maakten. Maar ook onder andere, ogenschijnlijk normale omstandigheden zijn Duitse treinen notoir te laat: in mei was 63 procent van de treinen op tijd. De afgelopen twaalf maanden schommelde dat percentage steeds rond de 60 procent. Overigens zijn regionale treinen beduidend betrouwbaarder dan de Duitse IC’s en ICE’s: daarvan is ruim 90 procent op tijd.
Veertig jaar vertraging
Deutschlandtakt, een ambitieus plan dat nog onder bondskanselier Angela Merkel is ontwikkeld, houdt onder meer in dat tussen de belangrijkste knooppunten ieder half uur een trein rijdt. Het plan werd in 2018 gepresenteerd en moest in 2030 gerealiseerd zijn. In maart van dit jaar meldde het ministerie van Verkeer dat het plan een vertraging van maar liefst veertig jaar oploopt. Volgens de huidige planning rijden de treinen vanaf 2070 in Deutschlandtakt – voor wie het nog mag meemaken.
Het belangrijkste probleem is achterstallig onderhoud aan het 34.000 kilometer tellende spoornet. Volgens Berthold Huber, sinds 2022 hoofd infrastructuur bij de DB, is het spoornet in een „betreurenswaardige toestand”. Dat komt, aldus Huber in een podcast van de Frankfurter Allgemeine Zeitung, doordat in de afgelopen decennia veel te weinig is vernieuwd.
Deutsche Bahn is volledig in handen van de Duitse staat, maar er is een duidelijke taakverdeling. Zo is er een regeling die pas onlangs werd gewijzigd: DB financierde onderhoud, de staat betaalde nieuw spoor. Volgens critici van DB zorgde die regeling ervoor dat er weinig onderhoud werd gepleegd in afwachting van het moment dat een spoor zo slecht was dat de staat een heel nieuw stuk moest aanleggen.
Een andere factor is dat spooronderhoud duur is en het resultaat beperkt zichtbaar. Voor opeenvolgende ministers hadden investeringen in het spoornet geen hoge prioriteit, het echte verval zou toch pas na hun termijn inzetten.
Critici wijzen ook op de partij die van 2009 tot 2021 de minister voor Verkeer leverde: twaalf jaar lang waren het CSU’ers, de Beierse zusterpartij van de CDU. De CSU heeft maatregelen tegen klimaatverandering niet hoog in het vaandel, en Beieren is de autodeelstaat bij uitstek, ook vanwege de hoofdkantoren van Audi en BMW die er gevestigd zijn. In de periode 2009-2021 werden er dan ook vooral veel straten in Beieren vernieuwd en aangelegd.
Vergroening
Sinds 2021 is de FDP’er Volker Wissing minister van Verkeer en Digitale Zaken. In het coalitieakkoord van de regering Olaf Scholz (SPD) heeft het spoor een belangrijke rol: voor de derde coalitiepartner, de Groenen, zijn investeringen in het spoor voor personen- en goederenverkeer een essentieel onderdeel van de vergroening van Duitsland. Voor Wissings FDP daarentegen is begrotingsdiscipline het hoogste gebod.
Voor komend jaar lijkt dat erin te resulteren dat DB een lening krijgt van de staat om te investeren. Die moet op termijn worden terugbetaald – en om daarvoor de winst te genereren schijnt DB nu juist minder treinen op bepaalde trajecten te willen laten rijden.
Progressieve politici en economen bekritiseren al langer de zuinigheid van opeenvolgende Duitse regeringen die noodzakelijke investeringen in infrastructuur en scholen zouden blokkeren. Een Duitse econoom verontschuldigde zich dinsdagavond op X bij het Nederlands elftal met de woorden: „Sorry, we hebben geen functionerende infrastructuur maar wel een triple A rating”, doelend op hoge kredietwaardigheid van Duitsland dankzij de strikte begrotingsdiscipline. Een Bondsdaglid van de radicaal-rechtse partij AfD vond dat Oranje het met z’n ecologische ambities aan zichzelf te danken had: „Eigen schuld, hadden ze maar moeten vliegen.”
