Eerst verdwijnt ze van Habbo Hotel, daarna ook uit haar echte leven

In 2005 ontmoet Lacetti iedere dag hetzelfde groepje spelers op Habbo Hotel. In de virtuele wereld houden ze zich, net als honderdduizend andere mensen, bezig met het inrichten van hun eigen hotelkamer. De anonieme, pixelige poppetjes vullen hun kamers met hoogpolige tapijten, Franse dressoirs en cactussen en ze ontmoeten er hun vrienden. In dat jaar is Habbo Hotel de populairste virtuele ontmoetingsplaats van Nederland.

Rond acht uur ’s avonds zijn de meeste gebruikers terug van school of werk en dan is het spitsuur langs het zwembad, in de lobby of op een dansvloer met oplichtende tegels. Eén groepje Habbo’s, waar Lacetti deel van uitmaakt, verzamelt zich elke vrijdagavond in dezelfde hotelkamer. Ze praten met elkaar via het chatschermpje en ruilen meubels. Het is een vaste groep, waarvan de spelers het gevoel hebben een hechte, digitale vriendschap met elkaar te hebben opgebouwd.

Zo gaat het jarenlang, maar rond 2016 verandert er iets, als er een nieuwe speler opduikt. Sterretje44. Ze is pas nieuw op Habbo, en wijkt amper van Lacetti’s zijde. Ze zijn in dezelfde hotelkamers, waar ze dan alleen nog maar met elkaar praten. Ze ‘fluisteren’ – zo kunnen anderen hun woorden niet lezen.

De andere Habbo’s voelen zich eerst gepasseerd, maar later beginnen ze zich zorgen te maken, vooral als Lacetti zich nauwelijks meer in het hotel laat zien. Wat is er toch met haar aan de hand?

In 2020 verspreidt Master102, een andere speler, een pamflet op Habbo Hotel. ‘Free Lacetti’, staat erboven. Ze schrijft dat Lacetti „slachtoffer is geworden” en „lijdt onder het stockholmsyndroom. Sterretje44 heeft de macht over haar en bepaalt haar huidige leven.”

‘Alsof ze gestolen is’

Lacetti is in het echt Anja van der Zwan, een vrouw uit Scheveningen. Eerst verdwijnt ze van Habbo Hotel, daarna ook uit het leven van haar familie. In mei 2020 laat Anja van der Zwan, op dat moment 58 jaar oud,  alles vallen voor Sterretje44. Van de een op andere dag komt ze niet meer naar huis, niet meer naar haar werk. Haar familie laat ze vol vragen achter. Ze begrijpen niet waarom Anja vertrokken is. Wat gaat er in haar om? Waar is ze naartoe?

„Dit is Anja”, zegt Wilma van der Zwan deze zomer. Ze laat foto’s zien van haar zus, kort blond haar, een rond gezicht. Hier zijn ze in de Apenheul, ze poseert lachend met Wilma’s kinderen. Hier staan ze samen op: Wilma en Anja, in de sneeuw. Anja zwaait naar de fotograaf. „Ze hoorde bij ons”, zegt Wilma. Tot ze verdween, nu ruim drie jaar geleden, na die raadselachtige ontmoeting in de virtuele wereld van een computerspelletje. „Het voelt alsof ze gestolen is.”

Dit is niet iets wat alleen Wilma’s familie is overkomen. Per dag worden in Nederland gemiddeld ruim honderd mensen als vermist opgegeven bij de politie. Maar omdat meerderjarigen het recht hebben hun eigen weg te kiezen en het contact met anderen te verbreken, komt de politie vaak niet zomaar in actie, hoe graag de familie dat ook wil.

Anja was twee jaar ouder, maar voor Wilma was ze als haar jongere zusje. Aan één oor was Anja volledig doof, het andere functioneerde volgens de familie maar voor 30 procent. Wilma denkt ook dat haar zus licht autistisch was, maar dat is nooit gediagnosticeerd. Ze ging naar een speciale school, voor slechthorenden, en werd elke dag opgehaald met een busje. Anja bleef in het Scheveningse ouderlijk huis wonen, zegt Wilma, ze was het zorgenkindje van hun ouders. Hun vader regelde een baan voor haar, als assistente bij The British School in the Netherlands. Dat is een internationale school in Voorschoten, waar hij zelf conciërge was. Anja zette er benodigdheden klaar voor proefjes en ruimde weer op.

Vlak voor hun moeder overlijdt, in 1995, belooft Wilma haar altijd voor Anja te zullen blijven zorgen – ze zijn allebei begin dertig. „Over mij maakte ze zich geen zorgen”, zegt Wilma. „Over Anja wel.” De zussen zien elkaar elke dag. Na haar werk drinkt Anja twee kopjes thee met haar vader. Daarna loopt ze langs Wilma. „Ze had een vast ritme nodig.” Daarna gaat Anja naar huis, waar haar vader een pan met avondeten voor haar op het gasfornuis heeft klaargezet. Ze eet stipt om zes uur.

„Ze zat in mijn rugzak”, zegt Wilma. Anja heeft misschien geen vrienden of relatie, maar ze heeft wel het gezin van Wilma. Op de zaterdagen gaat Anja mee naar de stad of naar pretparken. „Anja sprak niet zo veel. Ze kon niet veel verstaan. Ze vroeg niet om verduidelijking, maar gaf gewoon een antwoord.” Wilma denkt dat Anja „niet echt emoties kende”. Zelfs om de vroege dood van hun moeder ziet ze Anja niet huilen.

Het huis waar Anja met haar vader woont, is in 1999 op haar naam gezet. Het was de bedoeling dat de volgende generaties er ook konden wonen, zegt Wilma’s man, Peter de Ruiter. „We vonden het een fijn idee dat het op naam van Anja stond. Maar het huis was van de hele familie.”

Voor haar verdwijning komt Anja nog maar om de dag bij Wilma langs: op maandag, woensdag en vrijdag. Ze zit steeds vaker hele dagen achter de computer of op haar telefoon, vertelt Wilma. Ze wil niet meer mee naar uitjes. Op verjaardagen staart ze afgezonderd van de rest naar een schermpje. „Nu zie ik pas dat ze verslaafd was”, zegt Wilma.

De oude, trouwe Habbo-gebruiker

De gemiddelde Habbo-gebruiker is rond de vijftien jaar oud. „Ik deed er wat elk kind op Habbo deed. Kamers maken, verkering vragen aan vreemden”, zegt Master102, die Fee heet. Ze is nu 21, ze was negen toen ze op Habbo begon. „Toen ik ouder werd, ging ik er vrienden maken.” Ze ontdekt dat er een „vast groepje” oudere gebruikers is. „Ik dacht: wow, wat doen jullie hier? Dit is toch een kinderspel? Zij hadden geld, waarmee ze meubels in het spel konden kopen. Ik vond ze echt cool.”

Dat is het groepje waar Lacetti ook bij hoort. „Ze was een soort moeder voor de kindjes op Habbo. Ze was altijd lief. Ik zocht ruzie, maakte mensen boos. Maar zij sprak me daarop aan.” Van de meeste spelers weet Fee weinig, maar over Lacetti leert ze steeds meer. Ze weet dat Lacetti eigenlijk Anja heet en in Scheveningen woont. Als Fee een goed cijfer op school haalt, zegt Anja dat ze trots op haar is.

Fee weet niet van Anja’s slechthorendheid of autisme. Maar ze begrijpt wel dat Anja niet alles over zichzelf vertelt, zelf heeft ze ook een geheim. „Ik voelde me online meer thuis dan in de echte wereld. Ik werd gepest omdat ik me meisjesachtig gedroeg. Ik ben trans, maar was toen nog niet in transitie. Op Habbo kon ik wel gewoon een vrouw zijn, waar ik zo naar verlangde.”

Fee zegt dat Anja lang een beste vriendin op Habbo had: Shirley. Op Habbo heet ze Chindy. Shirley, inmiddels 29, zegt dat ze met Anja wachtwoorden uitwisselde. Als een van de twee op vakantie is, spelen ze onder elkaars naam. Shirley heeft nog veel van Anja’s berichten bewaard. „~*<3 Lieve Shir <3*~”, stuurt ze in augustus 2016. „Hoeveel kilometers je ook van elkaar af woont, vriendschap zit altijd in je hart! Liefs Anja <3 <3 <3.”

Waar het poppetje van Anja is, verschijnt Sterretje44

De eerste ‘ontmoeting’ met Sterretje44 herinnert Shirley zich nog precies. „Anja stelde haar aan me voor. Ik vertelde hoe lang ik Anja kende. Maar Sterretje44 zei meteen: wij zijn beste vriendinnen. Alsof ze hun vriendschap boven die van ons plaatste.” Waar het poppetje van Anja is, verschijnt voortaan Sterretje44, zeggen Shirley en Fee. „Sterretje44 noemde haar zussieke, dat was Vlaams of zo”, zegt Fee. Ze ziet ook dat de poppetjes van Anja en Sterretje44 steeds vaker dezelfde kleding dragen. De achternamen van Shirley en Fee zijn bekend bij de redactie. Omdat ze niet willen dat bekend wordt wie er achter hun Habbo-accounts zitten, willen ze hun volledige namen niet in de krant.

De verslaving

Anja vertelt Wilma ook over Sterretje44. „Ze zei dat ze een rijke speler op Habbo had leren kennen. Een Belgische vrouw die in een villa zou wonen, meer wisten we niet.” In 2016 zegt Anja dat ze haar nieuwe vriendin gaat ontmoeten, in het echt, in Rotterdam. Wilma vraagt haar of ze dat wel moet doen. Is het veilig? „Maar ze wilde erheen.”

Eerst zien ze elkaar één keer per maand, maar al snel gaan Anja en de Belgische vrouw vaker samen op stap. Weekendjes weg, naar Van der Valk-hotels of de Efteling. Tussendoor hebben ze veel contact. Anja neemt steeds vaker cadeaus mee naar huis. Een theepot, een placemat – „met ‘zussieke’ erop”, zegt Wilma. Ze gaan samen op reis. Ze reizen in 2019 naar Lapland in februari, naar Amerika in april, Griekenland in mei en Spanje in augustus. „Het was zó vreemd”, zegt Wilma. „Wij hadden die vriendin nooit gezien. Anja wilde niets over haar vertellen.”

Begin 2020 krijgt Anja lichamelijke klachten. Voor verschillende onderzoeken bezoekt Wilma het ziekenhuis met haar. In mei 2020, als de pandemie het dagelijks leven beheerst, moeten ze terugkomen voor de uitslag. Wilma: „Maar naar die afspraak is ze uiteindelijk met haar nieuwe vriendin gegaan.” Daarna ziet haar vader Anja niet meer thuiskomen. Ze is vertrokken en heeft alleen een koffer met kleren meegenomen.

„We zagen haar gewoon niet meer”, zegt Wilma. Ze probeert haar zus te bereiken, maar lijkt niet meer tot haar door te dringen. Wel is er soms appcontact. „We schreven haar dat ze werd geleefd door die vrouw. Ze stuurde terug: ‘Ik werd geleefd door jullie.’” Anja neemt geen ontslag; ze meldt zich ziek en komt gewoon niet meer opdagen. Ze zegt dat ze niet meer naar Scheveningen wil komen. Alle andere handreikingen, bijvoorbeeld om op neutraal terrein koffie te drinken, slaat ze af. Al snel neemt ze niet meer op. Soms reageert ze op een mail. Dan schrijft ze dat ze te ziek is om te bellen.

Samen met haar man en twee dochters – van eind twintig en begin dertig – probeert Wilma uit te vinden waar Anja gebleven is. Ze benaderen de politie in België en Nederland. Maar omdat Anja af en toe nog iets laat horen via berichten kunnen ze geen melding van vermissing doen. De wijkagent komt in Scheveningen controleren of Anja echt weg is, hij maakt zelfs foto’s van het huis. Een politieonderzoek wordt niet opgestart.

Soms denkt Wilma dat Anja verliefd is geworden op de Belgische vrouw. Maar waarom zou ze dan alle banden met haar oude leven verbreken? Wilma weet niet wat ze verder nog kan doen.

Twee keer komt Anja nog naar haar huis in Scheveningen. De eerste keer, in de zomer van 2020, komt ze haar computer ophalen, vertelt Wilma, die vlakbij woont en door haar dochter was gebeld. „Ze was er opeens.” Wilma vraagt Anja of ze ziek is, of ze is geopereerd. „Dat mocht ze niet zeggen, zei ze. Ik zei toen: ‘An, dat bepaal jij zelf. Jij bepaalt of je iets mag zeggen.’ Maar ze zei nauwelijks iets, het leek alsof ze in opdracht kwam.”

De tweede keer is in 2021. Ditmaal is Wilma’s man Peter erbij. Ze heeft twee beveiligers meegenomen. „Ik zei: ‘An, hoe gaat het?’ Maar ze zei niks. Ze keek strak voor zich uit en pakte doelgericht haar spullen bij elkaar.” Hij vindt Anja er verward uitzien. „Verwaaid, sluik haar. Vieze kleding.” Ze blijft onbewogen, tot haar nichtje, die ook is toegesneld, haar een knuffel geeft. „Anja zei dat ze ‘ook niet wist’ hoe ze ‘hierin’ was beland.” Peter de Ruiter zegt dat ze met de beveiligers haar muntenverzameling meeneemt, ter waarde van vijfduizend euro. Ze pakt ook het koopcontract van het huis, het bewijs dat het van haar is. „Ik had toen moeten vragen: ‘Heb je hulp nodig?’ Dat verwijt ik mezelf soms, dat ik dat niet heb gedaan.”

Shirley, Anja’s Habbo-vriendin, heeft tot in 2021 contact met haar, tot Anja haar blokkeert. „Terwijl we nooit ruzie hadden”, zegt Shirley. „Ik kon mijn vinger er niet opleggen, op wat er gebeurde.” Fee stuurt Anja in 2021 ook nog een bericht. „Kan je mij voor 1 keer uitleggen wat ik heb misdaan en waarom jij je volledig hebt teruggetrokken in contact met mij en je oude beste vriendin Shirley?”, schreef ze. „Ongetwijfeld heeft ster ermee te maken. Hopelijk komt het op een dag goed en ben je los van haar achterlijke praktijken.” Het blijft stil.

Op een zomerdag in 2022 ontvangt de familie Van der Zwan een standaardbrief van de RDW, de overheidsinstantie die auto’s registreert. Bij de eerste woorden begint het Wilma van der Zwan te duizelen.

De brief gaat over Anja. „Wij hebben het bericht ontvangen dat mevrouw J W van der Zwan is overleden”, staat er. „Ik wil u allereerst condoleren en sterkte wensen met uw verlies.” En dan, ter zake: „Er staan nog een of meer voertuigen op naam van de overledene.”

Wie ‘Sterretje44’ is

Wilma en de andere familieleden beginnen te bellen: met de gemeente, de politie, ze probeert eigenlijk alle overheidsinstanties die ze kan bedenken. Ze ontdekt dat haar zus twaalf dagen eerder, op 26 augustus 2022, is overleden in het ziekenhuis in Terneuzen. Wilma kan geen afscheid van haar nemen, de crematie is al geweest.

Na de dood van Anja probeert haar familie alles te weten te komen over de vrouw met wie zij in haar laatste jaren zo close was. Ze weten dat ze Chantal heet en met haar man en kinderen in een dorpje in België woont. Als ze naar de vaste lijn van haar huis bellen, wordt er niet opgenomen, dus bellen ze naar de buren. Zij zeggen dat ze Anja nooit hebben gezien.

Haar zus is twaalf dagen eerder overleden, ontdekt ze

Tussen de spullen van Anja vinden ze een foto met Chantal. Ze staan samen op de cover van een klein reisblad, uitgegeven in het Spaanse Almerimar. Anja en Chantal dragen dezelfde kleding: een eenvoudig aubergine-kleurig T-shirt, jeans met een bloemenpatroon. Over hun schouders hangt precies hetzelfde zwarte tasje. Anja lacht vriendelijk.

De familie spreekt de beveiliger met wie Anja haar spullen was komen halen in 2021. Jan van Goch heet hij, de eigenaar van New Generation Security. Hij bevestigt dat hij twee keer is ingehuurd, met de opdracht naar de woning in Scheveningen te gaan. De eerste keer stuurde hij collega’s, de tweede keer ging hij zelf. Daar kijkt hij nu met een slecht gevoel op terug. Jan van Goch zegt tegen NRC dat hem door Chantal „werd voorgehouden” dat hij naar een „agressieve” familie zou gaan. „Daar bleek niets van.” Ze haalden de munten op en vertrokken weer. Van Goch zegt dat hij „zag hoeveel pijn het die mensen deed, dat ze Anja niet meer zagen.” Toen hij tegen Chantal zei dat hij twijfelde of de familie wel echt agressief was, „sloeg de sfeer om”. Het contact werd verbroken.

In medische documenten die de familie achterhaalt, lezen ze dat Anja baarmoederkanker had. In verslaglegging afkomstig uit verschillende ziekenhuizen wordt melding gemaakt van „een vriendin” die bij Anja is. De artsen schrijven over een „complexe sociale situatie”, en dat Anja „thuiszorg” in België krijgt.

In juli 2022, een maand voor haar overlijden, krijgt ze bezoek van een notaris in het ziekenhuis in Leidschendam. Hij komt om haar testament te bespreken. Dirk, de man van Chantal, wordt als enige erfgenaam benoemd. Na haar dood erft hij het Scheveningse familiehuis, op loopafstand van het strand, met een waarde van zeven ton. Ook haar auto gaat naar hem, net als de uitkering van haar levensverzekering ter waarde van 48.000 euro.

De familie zoekt contact met de notaris. Hij verklaart tegen de familie dat zijn receptionist is gebeld dat er „met spoed” een notaris moest komen. De receptionist herinnert zich niet meer wie er gebeld heeft. De notaris spreekt Anja twee keer, alleen, in een „afgesloten kamer” in het ziekenhuis. De gesprekken geven „geen aanleiding tot twijfel over haar wilsbekwaamheid”, schrijft de notaris in een verklaring voor de familie.

Ze vinden de ambulancebroeder die Anja vlak voor haar dood uit de Belgische woning naar het ziekenhuis bracht. Hij herinnert zich een „vrij rommelige en heel volle woning”, zo schrijft hij in een verklaring, waar een ziekenhuisbed in de woonkamer staat. Hij treft Anja op de grond. De ambulancebroeder schrijft dat Anja „heel verward” overkomt en „onverstaanbaar” is.

Uit de akte van overlijden blijkt dat Anja in het ziekenhuis van Terneuzen overleed. Op natuurlijke wijze. Maar hoe kwam ze daar? Waar is ze begraven? De familie zoekt verder. De uitvaartonderneming kan volgens hen niets zeggen. In een verklaring schrijven ze later niets verdachts te hebben gezien.

De familie neemt ook contact op met de Nederlandse politie, die in oktober 2022 een oriënterend feitenonderzoek naar Anja’s overlijden begint. Dat wordt stopgezet nadat het Openbaar Ministerie op basis van het medisch dossier tot de conclusie komt dat Anja een natuurlijke dood is gestorven.

Op een Facebookaccount onder Anja’s naam, beheerd door familieleden, worden alle ontdekkingen gepubliceerd. In de reacties vragen volgers zich af waarom ze „er niet gewoon naartoe rijden met een stel mensen”. Sommigen hebben het over „koppie kleiner” maken en „ophangen aan de hoogste boom”. De familie heeft de Belgen nog nooit gesproken, ze krijgen ze op geen enkele manier te pakken. In 2023 wordt op het Facebookaccount deze boodschap gepost: „Aan de zogenaamde vriendin en partner uit België toon de ballen en reageer hier in de reacties en laat A.U.B zien welke leugens wij hebben geplaatst of verspreid.”

De familie heeft veel vragen. Wat is er gebeurd rond Anja’s overlijden? Wie initieerde het testament? Waar is de muntenverzameling, en van wie is nu het huis?’

Doel

Het is augustus 2023. De gezinswoning van Dirk en Chantal ligt in een rustige dorpsstraat met weelderige voortuinen. Ze wonen in een van de weinige huizen waar een hoog hek omheen staat. De buren zeggen amper contact met hen te hebben. Dirk en Chantal doen niet open.

Ze reageren een paar uur later wel op een brief die NRC in hun brievenbus heeft achtergelaten. Ze willen wel met de krant praten, maar alleen als hun advocaat bij het gesprek mag zijn. Vanwege privacy-overwegingen wordt hun volledige naam niet genoemd.

In een advocatenkantoor in het Zeeuwse Hulst zitten Chantal en Dirk te wachten aan een ovale tafel, maar eerst neemt hun advocaat Frank De Vleesschauwer het woord. Hij zegt dat Chantal en Dirk worden „kapotgemaakt” op Facebook, dat media „vooringenomen” zijn. Hij vraagt: „Met welk doel zijn jullie hier gekomen?”

Chantal begint door De Vleesschauwer heen te praten. Ze zegt dat ze tien jaar geleden via haar kinderen op Habbo terechtkwam, „om te helpen met kamers bouwen. Anja zag dat ik nieuw was, ze bood haar hulp aan.” Volgens Chantal leerden ze elkaar steeds beter kennen. Andere spelers werden jaloers op hun band. „Anja vertelde dat ze nog bij haar vader woonde. Ze had alleen haar werk en familie. Haar vader bepaalde hoe haar leven eruitzag.”

In 2016 spraken ze voor de eerste keer af. In Rotterdam. Chantal lacht als ze erover begint te vertellen. „Anja stapte de auto uit, en ze stráálde. Ze zei: voor de eerste keer in mijn leven heb ik een echte vriendin. Ik voel me vrij!’”

Ze winkelen, gaan naar de bioscoop, en reizen. Ze gaan naar de Efteling, Center Parcs en „naar Van der Valken. Vooral de Van der Valk in Breda vonden we prachtig.” Het was vriendschap, geen liefde, zegt Chantal. „Anja’s familie zei dat we lesbisch waren. Ze wilden niet dat we elkaar zagen.” Chantal zegt nooit gemerkt te hebben dat Anja autistisch was, of zeer slechthorend. Bij haar liet ze wel emoties zien.

‘Vieze strontzak. Wat doe je op Anja haar telefoon?’

Chantal zegt dat ze zich wel heeft willen voorstellen aan de familie van Anja, maar dat Anja’s familie dat niet zou hebben gewild. Dirk vult aan: „We hebben Anja meerdere malen thuis opgehaald. We zagen haar vader door het raam naar onze auto kijken, maar hij kwam niet naar buiten.” Chantal en Dirk laten berichten zien die Wilma en haar dochter stuurden. Anja’s nichtje vermoedt dat Chantal op Anja’s telefoon zit en schrijft: „Jij bent de grootste gestoorde. Vieze strontzak. Wat doe je op Anja haar telefoon?”

Chantal en Anja reizen de wereld rond. „Voor haar was Lapland haar droomreis. Amerika was mijn droom.”

Dirk zit zwijgend naast haar. Wat vond hij ervan? „Ik reis niet graag.”

Als Chantal en Anja elkaar door corona minder zien, spreken ze af „elke dag even te bellen”. Dat lukt niet: „Ze durfde niet altijd.” Chantal zegt dat ze moeten bedenken hoe ze kunnen spreken zonder dat Anja’s familie ervan weet. Op een dag belt Anja terwijl ze naar de Albert Heijn loopt, ze zegt Chantal dat ze maar tien minuten de tijd heeft. „Ze had een smoes verzonnen, ze zei dat ze saus moest halen. Hoe heet die saus nou? Zoetzure saus! Ja! Alleen maar omdat ze stiekem wilde bellen.”

„Ze had me nodig”, zegt Chantal. Dus brengt Dirk Chantal naar Anja, ze hebben in Rotterdam afgesproken. Het valt Chantal bij het weerzien op dat Anja „opmerkelijk bleek en vermagerd” is. „Ze zei dat ze zelfmoord had gepleegd als ik niet was gekomen.” Het leven van Anja, zegt Chantal, werd bepaald door haar familie.

In het voorjaar van 2020 stapt Chantal met Anja naar de Nederlandse politie, zegt ze. Anja wilde „een klacht indienen over hoe ze door haar familie geleefd werd”. Chantal zegt dat de Rotterdamse politie hun vertelde dat zij en Anja gevaar zouden lopen. Een agente aan de balie zou hebben gezegd dat ze „zo ver mogelijk” van Anja’s familie weg zouden moeten gaan. „De agente zei dat we het beste uit Nederland konden vertrekken. Ze adviseerde ook om Anja’s telefoonnummer te veranderen. Anders, zei de agente, zou Anja nooit rust kennen.”

In een reactie zegt de Rotterdamse politie dat het „zeer onaannemelijk klinkt” dat „wij zonder verder onderzoek te doen adviezen van deze strekking zouden geven”.

Ze melden zich ook in Scheveningen bij de politie, zegt Chantal. Daar worden ze niet serieus genomen. „Ze probeerden aan te sturen op psychiatrische hulp voor Anja. Ik werd ondertussen behandeld als een crimineel.” De politie Den Haag zegt desgevraagd „adviezen over psychiatrische hulp niet zomaar te geven”. Zowel de politie in Rotterdam als in Den Haag zegt er niets over in de administratie terug te kunnen vinden.

Het is de periode waarin Anja onderzocht wordt in het ziekenhuis. Chantal gaat met haar mee voor de uitslag. Ze horen dat Anja een tumor van zes centimeter in haar baarmoeder heeft. Ze moet geopereerd worden. „Gelukkig mocht ik in het ziekenhuis blijven om haar te ondersteunen.” Na de operatie wordt Anja meerdere malen bestraald. Chantal en Anja verblijven in een hotel in Rotterdam, omdat Anja volgens Chantal niet in een revalidatiecentrum wilde verblijven en ook niet terug naar haar familie wilde. Chantal laat de boekingen van de kamer zien. Chantal leerde zelfs prikken zetten om voor Anja te kunnen zorgen. „Terwijl ik enorme schrik van prikken heb.”

Vanaf dat moment, vertelt Chantal, is ze vooral samen met Anja. Ze verblijven samen in vakantieparken, in Nederland of België. Afschriften of ander bewijs laat ze niet zien. Soms gaat Chantal even naar haar gezin, „om te kuisen of te wassen”, maar meestal is ze samen met Anja. Waarom? „Ze had me nodig.”

Wie laat z’n gezin achter voor een vriendin? Chantals stem wordt steeds luider. „Iemand met kanker wil zelfmoord plegen. Wat had ik dan moeten doen?”

„Ruuuuustig”, maant advocaat De Vleesschauwer.

En Dirk? „Wat ik daarvan vond?”, vraagt hij.

Chantal: „Dirk heeft altijd gezegd: ‘Je hebt goede tijden gehad, dan moet je er ook in slechte tijden zijn.’”

Chantal schuift een handgeschreven, nooit verzonden brief over tafel. Van Anja, zegt ze. De datum: 6 juni 2021. Het is een verslag van ruim twee A4’tjes waarin Anja alles zou hebben opgeschreven over haar familie. In de brief staat: „Ik durf na een uitstapje of reis niet meer naar huis te gaan omdat ik bang ben dat als ik eenmaal thuis ben het steeds moeilijker wordt om de deur uit te gaan en ze er alles aan zullen doen om ervoor te zorgen dat ik geen contact meer met de buitenwereld heb.”

Daarom, en op advies van de politie, zegt Chantal, is Anja twee keer met beveiligers naar haar huis in Scheveningen gegaan. De tweede keer ging Dirk mee als chauffeur. Als ze worden geconfronteerd met de verklaring van de beveiliger die achteraf een slecht gevoel bij het bezoek had, begint iedereen door elkaar te schreeuwen. „Valse verklaring!”, roept Chantal. „Sssst”, zegt advocaat De Vleesschauwer. Ze zeggen dat Anja die dag geen munten heeft meegenomen en dat ze bewijzen hebben die de verklaring van de beveiliger „compleet afbreken”. Maar die willen ze niet geven, omdat ze de mogelijkheid willen openhouden „gerechtelijke stappen” te zetten.

„Anja genoot van haar vrijheid”, zegt Chantal. „Ze lachte hele dagen.” Wie betaalde voor hun leven? Chantal vertelt dat zijzelf vooral betaalde, meestal cash. Ze zegt dat er wel rekeningen zijn, maar ze wil die niet tonen. Toen het slechter ging met de gezondheid van Anja, in de zomer van 2022, verbleef ze een aantal maanden bij Chantal en Dirk in België.

In het advocatenkantoor in Hulst laat Chantal foto’s van Anja zien. Anja achter een pannenkoek met appel. Chantal en Anja samen voor een houten vakantiechalet. De foto’s zijn gemaakt in de periode dat Anja geen contact meer had met haar familie, in 2020 en 2021.

Dan de foto’s uit 2022. Haar gezicht is magerder geworden. Anja in een scootmobiel, voor Lange Jan in de Efteling. Ze had na de operatie en bestralingen geen nieuwe behandelingen nodig, zeiden de dokters tegen Chantal, maar twee jaar later, in juni 2022, zag ze „zo wit als een vel papier”.

Chantal laat een foto zien van een ziekenhuisbed in hun Belgische woonkamer, dat daar de laatste maanden voor Anja stond. Bij het hoofdeind ligt een kussen van Minnie Mouse, een souvenir van de reis naar Walt Disney World in Orlando. Op de volgende foto blaast ze kaarsjes uit. Ze ligt in het ziekenhuis van Leidschendam, ze is zestig geworden.

De familie van Anja weet uit haar dossier dat ze baarmoederkanker had. In een ander document valt te lezen dat Anja wil dat haar gegevens alleen met Chantal worden gedeeld. Volgens Chantal heeft ze er meerdere keren op aangedrongen Anja’s familie op de hoogte te brengen, maar Anja’s antwoord was „resoluut” nee. „Anja wilde niet dat het buiten mij ging, dat heb ik haar beloofd”, zegt Chantal. „Dat ze is overleden, verandert daar niks aan.” Chantal zegt dat ze tegen Anja heeft gezegd „geen cent” van haar te willen krijgen, en dat zij, Anja, „op eigen houtje” Dirk als erfgenaam heeft benoemd.

De rechtszaak

Twee keer ontmoeten de families elkaar, in 2023, in de rechtbank. De familie Van der Zwan eist dat Dirk wordt ontslagen als executeur-testamentair, degene die het nalatenschap beheert. De familie schrijft verder in het verzoekschrift dat ze het vermoeden hebben dat de Belgische familie Anja tweeënhalf jaar gegijzeld heeft gehouden en „mogelijk om het leven heeft gebracht.” Volgens de familie van Anja moest het een noodlottig ongeval lijken.

De familie Van der Zwan stelt dat zij de wettelijke erfgenamen van Anja zijn, omdat Anja niet uit vrije keus haar familie onterfd zou hebben. Dirk bestrijdt dat via zijn advocaat: hij is de wettelijke erfgenaam. Tijdens de zaak zeggen de Belgen dat ze op het Facebookprofiel worden uitgemaakt voor „heks, sekteleidster, rat, bloedhond en moordenaar”. In België hebben ze aangifte van laster gedaan.

Omdat er op dat moment nog een oriënterend politieonderzoek naar het overlijden van Anja loopt, wordt Dirk na de eerste zitting begin 2023 geschorst als executeur-testamentair. In maart, in voorbereiding op de volgende zitting, dient advocaat De Vleesschauwer namens de Belgen een afschrift in van de uitvaartondernemer, waaruit blijkt dat Anja een natuurlijke dood is gestorven. Daarnaast verwijzen ze naar de uitkomst van het Nederlandse politieonderzoek, dat Anja’s overlijden een gevolg is van de complicaties van baarmoederkanker. Ook eist de advocaat, op last van een dwangsom, dat de Scheveningse familie alle uitingen over Dirk en Chantal van de Facebookpagina verwijdert.

In mei stelt de rechter de Belgen voor het grootste deel in het gelijk. Omdat het politieonderzoek is stopgezet en er door de arts en uitvaartonderneming is geconcludeerd dat sprake is van een natuurlijke dood, mag Dirk de nalatenschap weer beheren. Wilma en haar familie voeren nog aan dat er sprake is van „bizarre omstandigheden” die aan het overlijden van Anja vooraf gingen, maar die zijn volgens de rechter onvoldoende concreet. De tegenvordering over de Facebookberichten wordt door de rechter niet overgenomen.

Afscheid

Wat gaan ze met het huis van Anja in Scheveningen doen, nu ook de rechter heeft bepaald dat Dirk de rechtmatige eigenaar is? In het advocatenkantoor valt het even stil. Dirk zegt dat hij niet wist dat het huis al op zijn naam staat. Hij heeft de erfenis naar eigen zeggen nog niet officieel geaccepteerd.

Maar anderhalve maand na het gesprek stuurt advocaat De Vleesschauwer namens Dirk een brief naar een nichtje van Anja, die in het familiehuis woont. Dirk wil 4.900 euro vorderen, vanwege een huurachterstand van veertien maanden.

De familie Van der Zwan heeft nooit afscheid van Anja kunnen nemen. Ze snappen het nog steeds niet, zeggen ze. Waarom heeft Anja nooit iets verteld? Ze hebben de handgeschreven brief die Chantal in het advocatenkantoor over tafel schoof, ook gelezen. Ze zeggen dat Anja’s woorden er niet in doorklinken. Zo zou Anja hebben geschreven dat ze haar vader niet durft „mijn gedacht te zeggen” – een Vlaams klinkende formulering die ze herkennen uit app-berichten van Chantal aan Anja.

De Belgen zeggen dat mensen die veel tijd met elkaar doorbrengen „bepaalde woorden en manieren van spreken” van elkaar overnemen. En waar is Anja’s as uitgestrooid? Wilma: „Ze wilde nooit gecremeerd worden. Anja wilde worden bijgezet in het familiegraf.”

Anja wilde wél gecremeerd worden, zegt Chantal. Tijdens haar uitvaart, in de zomer van 2022, was alleen het Belgische gezin aanwezig. Dirk en Chantal willen niet zeggen waar de as van Anja is uitgestrooid. „Dat hebben we haar beloofd. Anja wilde niet dat de familie ergens bloemen kan leggen.”

Illustratie’s Fieke Ruitinga