Eerst kwam de vulpen, toen de lange zoektocht naar de perfecte inkt

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

De vulpen Met een verbeten soort hebberigheid ging Ellen de Bruin, na dertig jaar geen vulpen te hebben aangeraakt, op zoek naar inkt in de perfecte, alle andere inkten overbodig makende kleur blauw. Een reis door vulpeninktland.

Illustratie Viola Lindner

De hobby die mij, qua uitstelgedrag, de afgelopen maanden het meest in de weg heeft gezeten bij het werken aan mijn nieuwe roman, is schrijven. Echt schrijven. Letters vormen op papier, met een vulpen.

Maar er schrijft toch niemand meer met een vulpen? Dat zou je denken, tot je eens om je heen vraagt. Of op Instagram kijkt (#fountainpen), of op Reddit (r/fountainpens). Of als je, zoals ik in januari, je eerste vulpen in dertig jaar koopt, gewoon om het weer eens te proberen, en dan in de winkel een bevriende hoofdredacteur ontmoet, die toevallig net zijn eerste vulpen in vijftig jaar staat aan te schaffen, en die daarna af en toe een ansichtkaartje stuurt, prachtig beschreven in Waterman Mysterious Blue Ink.

Sowieso blijkt: de allermooiste letters zijn de letters geschreven met een fijne vulpen. En met lekkere inkt. Want ik mag dan sinds januari een minicollectie van drie vulpennen hebben opgebouwd (Kaweco Liliputs, een Duits merk, in een klein donkerblauw lederen etuitje van het Turkse merk Galen Leather, alles gekocht bij Akkerman Amsterdam), maar in vulpennen verzamelen ben ik verder niet zo geïnteresseerd. Het gaat me vooral om de verschillende merken, soorten en vooral kleuren vulpeninkt die er bestaan.

Er ontstond een kleur opgewekt frisgroen die mijn hele ziel deed juichen

Dat kwam zo. Bij mijn januari-vulpen kocht ik meteen wat kleurtjes Kaweco-inktpatronen: blauwe, groene, grijze en, in de leegverkoop van een helaas gestopte winkel in Wolvega, fluorescerend gele. Ik herinnerde me van dertig jaar geleden dat de leukste kleuren inkt ontstaan als je een inktcartridge leeg hebt en je stopt een andere kleur in je pen. Dan krijg je eerst een tussenkleur, die geleidelijk plaatsmaakt voor de nieuwe. Toen ik na groene inkt de fluorescerend gele cartridge in mijn pen deed, ontstond er een kleur opgewekt frisgroen die mijn hele ziel deed juichen.

Maar niet voor lang. Al snel schreef mijn pen louter fluorescerend geel: fel onleesbaar. Als ik nou eens een druppeltje blauwe of groene inkt aan die gele cartridge toevoegde? Bij Fontoplumo in Delft bestelde ik een injectienaald met stompe punt, pipetteerde een druppel inkt op uit een blauwe cartridge en spoot die bij het geel. Mijn pen bleef hardnekkig geel schrijven. Het fluogeel was te sterk.

Dit was het begin van een obsessie. Ik zocht op internet naar ervaringen met vulpeninkt mengen en las dat dat eigenlijk niet mag, omdat inkten (ook van hetzelfde merk) met elkaar kunnen reageren tot iets wat je penpunt lelijk kan verstoppen. En dat je altijd je pen moet schoonmaken (hoe verschilt per pen, maar is makkelijk googlebaar) voor je aan nieuwe inkt begint.

Maar hoe kon ik dan aan vulpeninkt komen die de ogen troost? Want aan wat ik écht graag wilde, met een verbeten soort hebberigheid, was ik nog niet eens begonnen: inkt in een perfect bij mij passende, alle andere inkten overbodig makende kleur blauw. Mijn signature inkt.


1. Inktpatronen

Het handigste zou zijn als er inktpatronen bestonden in mijn gedroomde blauw. Sommige vulpenmerken maken pennen waar alleen hun eigen specifieke inktpatronen in passen, maar in mijn Kaweco-vulpennen gaan gelukkig ‘gewone’ korte cartridges. Daardoor kan ik ook andere helderblauwe inkt proberen dan het best mooie, maar misschien wat generieke Kaweco Royal Blue. Bij Scrittura Elegante in Dordrecht, gespecialiseerd in minder bekende merken vulpennen en inkt, bestel ik wat inktpatronen van het Britse merk Diamine. Dat is trouwens wél een bekend merk in vulpenland, en een van de weinige die behalve potten inkt ook een groot assortiment aan kleuren in cartridges biedt.


2. Inktsamples

De meeste vulpeninktmerken verkopen hun inkt per pot, die maken helemaal geen inktpatronen. Je kunt je vulpen dan vullen met een speciale converter. Alleen zijn mijn Liliput-vulpennen daar te klein voor. Bovendien: moet ik dan van elke inkt die ik wil proberen een hele pot kopen? Nee, blijkt als ik verder zoek: er zijn inktsamples te koop. Daarmee kan ik, dankzij mijn injectienaald, lege en schoongewassen cartridges vullen. Nu is het hek van de dam. Fountainfeder in Flensburg (een Duits plaatsje bij de grens met Denemarken waar ik een paar maanden eerder nog met de trein strandde, had ik toen maar van die winkel geweten) verkoopt inktsamples van 35 verschillende merken, waaronder de fantastische Iroshizuku-serie van het Japanse merk Pilot waar ik bij Akkerman Amsterdam al een keer mijn penpunt in mocht dopen. Ik bestel negentien samples helderblauwe inkt van verschillende merken, en een paar soorten groen.


3. Sommige inkt is wél te mengen

Ook koop ik bij Fountainfeder meteen een setje mix-inktsamples van het Japanse merk Platinum, in twee kleurtjes meer dan de regenboog. Want dat is inkt die gemáákt is om te mengen. En er zitten twee mooie tinten blauw tussen.


4. Het perfecte groen

Nog voor ik de blauwe inkten test, ontdek ik dat Diamine Apple Glory het soort heldergroene inkt is dat je hele dag opfleurt. Voor de zekerheid koop ik meteen een heel potje (bij, heel toepasselijk, Appelboom in Laren). Ik doe dat ook om de groene tak van mijn zoektocht te stoppen: alleen Diamine heeft al meer dan vijftig soorten groene inkt. Soms moet je satisficen in plaats van optimizen.


5. Het perfecte blauw

Inmiddels heb ik bijna dertig soorten blauwe inkt geprobeerd. En ik heb vooral heel veel niet geprobeerd. Diamine heeft zo’n honderd blauwe inkten uitgebracht; ik heb er maar tien. Er bestaat een blauwe inkt uit Taiwan die Cat at Dawn heet; ik wil die inkt. Zo ook Confidence Blue uit de Emotions-serie van Monteverde, een Amerikaanse inkt waar je ongetwijfeld instant-zelfvertrouwen van krijgt.

Tot nu toe ben ik over drie inkten het meest enthousiast. Iroshizuku Asa Gao en Iroshizuku Tsuyu Kusa schrijven heerlijk en zijn prachtig van kleur (Tsuyu Kusa gaat trouwens uit de handel, zul je net zien). En laatst bezocht ik Akkerman Den Haag, waar ik als kind in de jaren 70 mijn Snoopy-spulletjes kocht. De winkel is sindsdien wat intimiderender geworden, het is er manchetknoop-chic – maar ze maken er ook hun eigen inkten en ik wilde graag hun Akkerman Blauw in het echt zien. Meteen een hele pot gekocht, wat eigenlijk niet mocht van mezelf. Heerlijke inkt, mijn favoriete blauw tot nu toe. „Is dit je eerste Akkerman-inkt?”, vroeg meneer Akkerman. „Dan is het zeker niet je laatste.” Dat denk ik ook.


6. Wat ik nog meer weet

In ruim een half jaar heb ik van alles geleerd over vulpennen en inkt. Er is ‘nattere’ en ‘drogere’ inkt en dat heeft te maken met hoe lekker het uit je pen vloeit. Een droge inkt in een extra fine nib (een heel dunne penpunt) schrijft gekmakend moeizaam. Mijn favoriete penpunt van Kaweco is fine, maar de precieze puntdikte kan per pennenmerk verschillen.

Er bestaat ‘vulpenvriendelijk’ papier. Dat geeft relatief weinig bleeding (dat de inkt doordrukt) en ghosting (dat je het geschrevene kunt zien aan de andere kant van het papier). Ook zie je daarop typische inkteigenschappen beter, zoals shading (donkere en lichte stukjes binnen een geschreven letter), sheen (overgangen naar een heel andere kleur binnen een letter) en shimmer (toegevoegde glitter). Die eigenschappen zie je ook beter als je een bredere penpunt gebruikt.

Als je ertegen kunt dat je letters minder strak zijn omdat de inkt een beetje uitloopt (feathering, wordt op neergekeken) kan goedkoop kopieerpapier, dat de inkt een beetje uit je pen zuigt, stiekem best lekker schrijven. Er bestaat geparfumeerde vulpeninkt (maar waarom zou je) en min of meer watervaste.

Je kunt van veel inkten online recensies met testfoto’s vinden (er staan ruim 2.200 inkttests op Mountain of Ink, mijn nieuwe favoriete site). Kleuren inkt op een telefoon- of computerscherm zijn niet precies gelijk aan kleuren inkt thuis, uit je pen, op papier. Smaken verschillen. En stel dat je een hele verzameling samples vulpeninkt hebt waarvan je een deel niet mooi of lekker vindt schrijven, dan kun je die inktjes prima gebruiken om aquarelachtige tekeningen mee te maken, met een waterpenseel. Dat werkt trouwens ook erg goed als uitstelgedrag.

De auteur heeft haar pennen en inkt zelf betaald. Geen van de vermelde winkels wist van dit artikel. Inmiddels heeft ze een potje Confidence Blue besteld.

Illustraties Viola Lindner

Related Posts

Kookboekschrijver Meera Sodha: ‘Als je bij mij thuis komt eten, krijg je deze gerechten’

  • admin
  • November 14, 2024
  • 0

Na drie succesvolle kookboeken, Made in India, Puur India, Azië en een veganistische receptenrubriek in de Britse krant The Guardian verloor Meera Sodha het plezier in koken. Ze schrijft openhartig over die donkere periode in haar nieuwste boek Bij Meera aan tafel. „Ik heb heel lang in bed gelegen en maanden en maanden niet gekookt”, vertelt ze tijdens een videogesprek vanuit haar huis in Londen. De oorzaak noemt ze complex, maar de vele deadlines, een jonge baby en de coronapandemie hielpen niet. „Het was een opeenstapeling van alles in mijn leven waardoor ik mijn hoofd niet meer boven water kon houden en mijn weerstand volledig verdween.”

Het omslagpunt kwam toen ze zag dat haar man, die naast zijn baan alle zorg voor hun dochters en het huishouden op zich had genomen, brak. „Ik was zo met mezelf bezig dat ik me niet had afgevraagd hoe het met hem ging.”

Ze ging naar de keuken, pakte intuïtief wat ingrediënten, linzen, curryblad, citroengras en chilipepers, en maakte dahl. „Ik voelde een nieuwe energie in mijn vingertoppen, kon mijn longen voelen en weer ademhalen. Voor het eerst in lange tijd voelde koken anders, niet als een opgave.”

Ik was zo met mezelf bezig dat ik me niet had afgevraagd hoe het met hem ging

Sodha besefte toen dat dit was hoe ze wilde koken, eenvoudige gerechten voor haar man, dochters en zichzelf. En ze realiseerde zich hoe belangrijk ze de avondmaaltijd vindt. „Niet het ontbijt, niet de lunch, ik wilde alleen nog maar het avondeten maken.”

Het vermogen om een lekkere avondmaaltijd – de Engelse titel van haar boek is Dinner – op tafel te zetten noemt ze een ‘superkracht’. Ze kreeg weer plezier in koken; het voelde als een prestatie om iedere dag een maaltijd voor te bereiden en ’s avonds met haar gezin aan tafel te zitten. „Ik weet niet of dit voor iedereen geldt die mentaal door een diep dal is gegaan, maar ik was verdoofd, ik voelde niks meer. Door het klaarmaken van het avondeten voelde ik me geaard, ik had weer een doel.”

Bij moeder nog vlees

De recepten die ze in deze periode maakte vormden de basis van Bij Meera aan tafel. Ze noemt het haar meest persoonlijke boek. „Ik kookte altijd, maar het was nooit echt het soort eten waar ik van houd.” En dan aarzelt ze even. „Ik twijfel of ik dit woord moet gebruiken, maar het ging erom andere mensen te imponeren. Heel veel in deze wereld draait om indruk maken, waarom zou je anders nieuwe recepten verzinnen? Maar ik hou juist van eenvoudig eten. Als je bij mij thuis komt eten, krijg je de gerechten in dit boek.”

Door het avondeten voelde ik me geaard, ik had weer een doel

Die zijn allemaal vegetarisch. Alleen als ze bij haar moeder eet, eet ze nog weleens vlees. „Eten is niet alleen brandstof, maar ook nostalgie, plezier, geschiedenis en traditie, dus ik hou wat ruimte vrij voor mijn moeders kip curry of kip pilav, waar ik dol op ben.”

Sodha is de dochter van Indiase ouders uit Oeganda, die in 1972 het land moesten ontvluchten, omdat dictator Idi Amin de bevolking tegen de Indiase minderheid ophitste. „Ik heb geen plek om naar terug te gaan, ik kan niet naar het huis waar mijn ouders geboren zijn, de gemeenschap van toen is er niet meer. Daarom hou ik me vast aan de verhalen en de spullen die me verbinden met dat verleden.”

Ze staat op en komt terug met een houten lepel die haar dierbaar is, die ze van haar moeder kreeg en waar ze in haar boek over schrijft, net over als het koperen pannetje van haar oma en de beelden van de Hindoegoden Ganesha, Lakshmi en Annapurna in haar keuken. Ze staat weer op, pakt haar telefoon en laat ze zien. Ze is niet religieus, schrijft ze in haar boek, maar ‘door verbinding, traditie of rituelen’, geven ze haar ‘troost en het geluk dat ze nooit in haar eentje staat te koken’.

Haar ouders kwamen op het Engelse platteland van Lincolnshire terecht. „Wat mijn moeder aan mij heeft doorgegeven is dat koken je verbindt met tradities en in mijn geval was dat de Indiase Gujarati-keuken.” Gujarat is een deelstaat van India die aan Pakistan grenst.

De Indiase en Aziatische keuken zijn belangrijk voor Sodha, maar in Bij Meera aan tafel is de stijl veel uiteenlopender met invloeden uit bijvoorbeeld de Italiaanse en Egyptische keuken. De 120 recepten ademen de Londense diversiteit waar ze deel van uitmaakt. „Eten verandert met de omgeving en de mensen mee en dat omarm ik. Als ik iets van een andere cultuur gebruik, doe ik dat met respect en begrip voor de oorsprong, maar eten is ook een geweldig creatief medium.”

En eten is leuk, benadrukt ze. „Het moet leuk zijn. Hoewel de aanleiding voor dit boek verdrietig was, is het boek vrolijk geworden. Ik hou nu van mijn leven en als ik niet was ingestort, was ik zonder nadenken op oude voet door blijven gaan. Nu leef ik bewust en weet ik wat me gelukkig maakt.”

Dat zijn kleine dingen als zonlicht op haar gezicht, yogalessen, om drie uur klaar zijn met werken – en eenvoudige gerechten. „Ik heb aan dit boek echt met mijn hart en buik gewerkt. Wat ik er zo fijn aan vind is dat het me weer bij mezelf heeft gebracht.”


In de Westelijke Tuinsteden zouden functioneel ingerichte woningen leiden tot ‘een gelukkiger gezinsleven en een vitale samenleving’

  • admin
  • November 13, 2024
  • 0
Foto Jordi Huisman

Een halve eeuw geleden geleden verdween de verzuiling stilletjes uit Nederland. Maar in Slotermeer, de oudste van de Westelijke Tuinsteden van Amsterdam, zijn de restanten ervan nog zichtbaar. Daar staan in de Dobbebuurt ‘katholieke’ woningblokken van vijf verdiepingen tegenover ‘algemene’. De bewoners van de algemene, rechttoe-rechtaan-blokken moeten een trappetje op naar de entree van hun woningen. De katholieke blokken hebben daarentegen op de begane grond een soort kerkportalen als ingangen, met gemetselde bogen en eenvoudige tympanen. Boven de bogen zitten veelkleurige, half abstracte mozaïeken van de kunstenaar Theo Forrer. Met enige moeite vallen hierin onder meer ploegende boeren, zwoegende werklui en de hand van god te herkennen.

De door Nielsen Spruit en Van der Kuilen ontworpen algemene blokken zijn begin jaren vijftig gebouwd voor de algemene woningbouwvereniging Rochdale. De blokken die een katholieke woningbouwvereniging liet neerzetten zijn van Aat Evers en Geert Sarlemijn, twee traditionalistische architecten die omstreeks 1950 de cursus kerkelijke architectuur van pater-architect Dom Hans van der Laan volgden. Evers en Sarlemijn gaven hun bakstenen woondozen, waarvan enkele in de jaren tachtig helaas vaal wit zijn gestuct, niet alleen stichtelijke entrees maar ook natuurstenen lateien en vier dikke, bakstenen zuilen op de kopse kanten. Een naburig, ook door hen ontworpen blok met winkels en woningen heeft zelfs rijen witte zuilen met rare ionische kapitelen aan weerszijden van een boogvormige poort.

Foto Jordi Huisman

De stedenbouwkundige Cornelis van Eesteren, hoofd stadsontwikkeling in Amsterdam, zag de architectonische gevolgen van de verzuiling in Slotermeer met lede ogen aan. De hoofdontwerper van de Westelijke Tuinsteden hield niet van diversiteit. Het liefst had hij de enorme Amsterdamse uitbreidingswijken helemaal volgezet met radicaal modernistische architectuur. Van Eesteren en Sarlemijn en andere architecten die in Slotermeer hadden gebouwd vond Van Eesteren „kwalitatief op een laag peil” staan, schrijft Ineke Teijmant in het boekje De Dobbebuurt. Ze hadden er gezorgd voor een weerzinwekkende „kakofonie”, meende hij. De bewoners dachten hier anders over: zij vonden Slotermeer juist „gezellig gevarieerd”.

Foto Jordi Huisman

Goede smaak

Om de kloof tussen de smaak van Van Eesteren en die van de toekomstige bewoners van de Westelijke Tuinsteden te dichten, was in 1946 de stichting Goed Wonen opgericht. Uitgangspunt van Goed Wonen was dat smaak een kwestie van opvoeding is en de meeste Amsterdammers onopgevoed waren. „Slechts zelden treft men een interieur aan, waarin zuivere vormgeving, innerlijk evenwicht en harmonische kleurencombinatie ons het gevoel geven van werkelijke sfeer”, schreef de voorzitter van Goed Wonen (en Amsterdamse PvdA-wethouder van Volkshuisvesting) Jan Bommer in 1948 in het eerste nummer van het gelijknamige tijdschrift.

Om de lezers bij te brengen hoe ze hun interieurs konden zuiveren van zware balpootmeubelen en andere foute huisraad, schreef Goed Wonen niet alleen over „doelmatige” woninginrichting maar ook over kitsch en de vraag of massaproductie „een gevaar was voor onze persoonlijkheid”. Ook deed het tijdschrift de lezers een proefje aan de hand om vast te stellen of hun interieur ‘zuiver’ genoeg was: de melkflestest. De dikke, onelegante melkfles was „typerend voor onze tijd en voor de stand van onze natuur- en scheikunde” en past in elk „modern” interieur, zo legde de bedenker van de melkflestest uit. „Als u het beslist nodig vindt om de melk eerst over te gieten in een ‘mooi’ kannetje, dan is er ergens iets fout òf bij u òf bij uw interieur, want de fles is goed.”

Foto Jordi Huisman

In de jaren vijftig en zestig liet Goed Wonen twaalf modelwoningen inrichten in de Westelijke Tuinsteden. Wat de toekomstige tuinstedelingen daar toen zoal aantroffen, is te zien in de Van Eesteren Museumwoning, gevestigd in een woning in een algemeen blok in de Dobbebuurt. Hier staan de woon-, eet- en slaapkamer vol met huisraad die Goed Wonen had goedgekeurd, zoals de nog altijd populaire slaapbank van Mart Visser en een fauteuil van gebogen rotan. Aan de knalrode wand van de woonkamer hangen metalen wandrekken van het merk Pilastro, de keuken heeft een modulaire Bruynzeelkeuken van Piet Zwart en in de slaapkamer staan bedden van Auping met ‘hygiënische’ metalen spiraalbodems. Boven de eettafel hangt de beroemde en nog altijd geproduceerde PH 5-lamp van de Deense ontwerper Poul Henningsen.

De eerste modelwoning van de Westelijke Tuinsteden stond in Slotermeer en was in 1955 ingericht door Johan Niegeman, die in de jaren dertig in Stalins Sovjet-Unie had gewerkt. Daar werkte hij onder meer aan ‘sotsgorods’ als Magnitogorsk, nieuwe socialistische steden waar de Nieuwe Mens gestalte moest krijgen. De sotsgorods werden een faliekante mislukking en Niegeman moest in 1937, net als eerder de communistische architect Mart Stam, de Sovjet-Unie verlaten.

Foto Jordi Huisman

Betere mensen

Ook de Westelijke Tuinsteden waren bedoeld als een soort sotsgorods. Ontwerpers als Niegeman geloofden dat ‘zuiver’ ingerichte woningen betere mensen zouden maken van de bewoners. Mensen die zich omringen met melkflessen en andere ‘neutrale’ industrieel vervaardigde voorwerpen en meubels getuigen van een sterke persoonlijkheid, schreef Goed Wonen: „Zij hebben geen opvallende meubelen nodig in hun interieur om zichzelf tot recht te laten komen. Hoe eenvoudiger de meubelen, hoe beter de mens uitkomt.” Ook zouden functioneel ingerichte en hygiënische woningen leiden tot „een gelukkiger gezinsleven, een harmonieuze opvoeding van de kinderen en een vitale samenleving”.

De modelwoningen vielen lang niet bij alle bezoekers in de smaak. Velen vonden ze ‘kaal’ en ‘ongezellig’. En de degenen die er wel in iets zagen, konden de eenvoudige, maar desondanks dure huisraad meestal niet aanschaffen. Zo bleef het zuiver vormgegeven interieur alleen weggelegd voor een elite die ermee kon getuigen van hun goede smaak.

Museumwoning Van Eesteren. Freek Oxstraat 27, Amsterdam. Info: www.vaneesterenmuseum.nl/museumwoning

Foto Jordi Huisman


Column | De oppaskat van Jan

  • admin
  • November 13, 2024
  • 0

Mijn vriend Jan kwam bij ons eten. Van tevoren zei Willem: „Ik heb echt zin in vanavond. Jan gaat in ieder geval niet zo verschrikkelijk lopen jeremiëren over de toestanden in de wereld.” Daar verheugde ik me ook op, want ik kan er alleen tegen als ik zelf jeremieer.

Jan kwam bij het vallen van de avond binnen, een en al benen en glanzend kaal hoofd. Kaas klom als een kapucijnaapje tegen hem op, nestelde zich op zijn schoot en lispelde dat hij spaghetti carbonara wilde. Die kreeg hij, in een handomdraai door Jan bereid, maar vol en vet en bevredigend. De kaarsen brandden, er werd gegeten, buiten was het zacht novemberweer.

Jan woont in Leeuwarden, maar past in Amsterdam op een kat van achttien jaar oud, die allerlei medicijnen nodig heeft om door de dag te komen. Ik had weinig begrip voor de hele situatie. Een bejaarde kat in het licht van deze tijd vraagt te veel van iedereen, zeker op een avond als deze, die eindeloos moest duren. Ook heb ik mijn vader weleens een ongelukkig kuikentje, wiens hoofd verkeerd om aan zijn lijf zat, bij geboorte de nek om zien draaien. Toen zat het hoofd weer goed, maar daar was dan ook alles mee gezegd.

De kinderen gingen slapen. Willem bracht ze naar boven, aan tafel werd het even stil. Ik begon maar weer eens over het lot van vrouwen over de hele wereld. „Het is de alsof de wapens in je handen van suiker zijn, in een heel stroperige zich eeuwig herhalende droom”, fluisterde Jan en daarna, schel: „We kunnen er helemaal niks aan doen, vergeet die linkse lente.” We deden de gordijnen dicht. Willem kwam naar beneden, we moesten het er toch nog iets langer over hebben, je komt er niet onderuit. Dus vroegen we ons af waarom er zoveel stemmen zich laven aan de steeds grotere chaos, hoe die stemmen iedereen nog verder opdrijven, de waanzin willen laten heersen, de hoofdstad vol geweld en zij, juichend achter hun schermpjes verontwaardiging fingerend. „Het is nu wachten op Gavrilo Princip, en ondertussen verdringen ze elkaar om hem te mogen zijn”, zei ik en was geheel niet ontevreden met mezelf.

Toen begon Jan nonchalant The Waste Land te citeren en daarmee keerden we terug naar onze eigen, voor velen onuitstaanbare, veiligheid van oude teksten, liedjes, luisterend, in stille bewondering. Drie sukkels aan een keukentafel, met een stapel boeken, Medea en Cavalleria Rusticana. Een grote troost, maar één die moeilijk te vinden is, en daarom in het dagelijkse leven steeds verder uit zicht leek te verdwijnen.

De kat moest haar pillen, Jan vertrok even plots als hij gekomen was. Wij zaten nog even. Ik dacht aan Antigone die haar broer wilde begraven tegen de wens van de staat in. Daarna dacht ik aan mijn vader, die weigerde onze dode hond aan de dierenarts af te geven en hem achter in de tuin onder een appelboom begroef.

De volgende dag fietste ik met Kaas en Cléo katerig door onze straat. Op de hoek stond een verwarde man naar duiven te trappen. „Rot op, tyfusbeesten” schreeuwde hij. Toen kreeg hij er eentje onder zijn laars en stond met zijn volle gewicht op het beestje. Ik fietste met kloppend hart door en dacht aan de oppaskat van Jan. Moge het lieve dier voor eeuwig leven.