N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Straatnaam Straatnamen zijn meestal een gegeven. Enkhuizen blijkt een ware schatkamer vol in onze oren grappige oude namen, ziet Casper van der Veen.
Hoewel er door het hele land gekke straatnamen voorkomen, maakt slechts één stad het zó bont dat er een heuse ‘Rare straatnamenroute’ is uitgezet door de ANWB. Het gaat om namen als De Drie Groene Eikels, Het Glop en Vette Knol, bovendien kent het havenstadje ook voor zover bekend ’s lands enige steeg met het woord ‘hoer’ in de naam.
Vanaf het treinstation lijken de mensen in Enkhuizen niet bezig met malle straatnamen, maar zitten ze vooral in het zonnetje op terrassen. Om de hoek van de oude toren met de naam Drommedaris (met dubbel m) vind je de steeg met de welluidende naam Tussen Hel en Vagevuur. Met de rustige allure en het weelderig groen heeft het straatje juist meer iets van een Hof van Eden. De steeg dankt zijn naam aan aardsere zaken: tot in de late Middeleeuwen huisden hier twee herbergen met de namen Hel en Vagevuur.
Spaans Leger
Enkhuizenaren zijn totaal gewend aan de namen in hun stad. Neem Christel Redelaar-Visser, die woont in Spaans Leger, dat is een verwijzing naar de Tachtigjarige Oorlog toen Enkhuizen diende als garnizoensstad. Ze vindt het niet erg om te wonen in een straat vernoemd naar de oude vijand van Willem van Oranje. „Mensen van buiten de stad vinden het wel eens gek, maar hier zijn ze wel wat gewend.”
De ANWB -route gaat ook langs die steeg genaamd Hoerejacht. Hoe deze bijzondere naam is ontstaan is niet bekend. Vermoedelijk heeft die niet te maken met prostitutie, maar met een gevelsteen of een oud café met de naam Hoornjacht – twee bronnen voor veel straatnamen in Enkhuizen. Feit is dat de straatnaambordjes in dit krappe steegje ontbreken tijdens mijn inspectietocht.
Hoerejacht heeft vermoedelijk niets te maken met prostitutie
Hoewel alles erop wijst dat hier flink verbouwd wordt, denkt iedereen die ernaar gevraagd wordt dat ‘de jeugd’ het wel weer gestolen zal hebben. Niet zonder reden: sinds luisteraars van 3FM Hoerejacht in 2005 kozen tot ‘Lelijkste straatnaam van Nederland’ (nog vóór de Brommy en Tommystraat in Almere en de Slettenhaarsweide in Nijverdal) worden de bordjes vaak als trofee gejat.
De ANWB-tour voert ook langs Het Kreupeltje, de oude weg naar een opvanghuis voor kreupele mensen, en de Olifant-steiger, waar ondanks het feit dat Enkhuizen een havenstad is geen steiger te bekennen is.
Wie van de route afwijkt, komt tot zijn verrassing nóg meer malle namen tegen: ineens stuit je op het Apenspel en de Meidenmarkt. De Vette Knol kruist met het Waaigat en dat zijn naam dankt aan een nabijgelegen water, waarover de Kat en Hondsbrug loopt. Ook zonder routekaart struikel je hier over de geinige namen.
Bij vrijwel elk bedrijf zou het nieuws dat de topman twee dagen per week iets anders wil doen, slecht ontvangen worden. Bij Tesla veroorzaakte het woensdag vooral opluchting.
Dinsdagavond, bij de presentatie van dramatische kwartaalcijfers, kondigde Elon Musk aan dat hij vanaf mei meer tijd wil gaan besteden aan zijn baan bij Tesla. Hij gaat zich minder bemoeien met zijn rol als hoofd van DOGE, de operatie die het Amerikaanse overheidsapparaat dient af te slanken en duizenden ambtenaren wil ontslaan. Dat gaat hij naar eigen zeggen nog maar „een dag of twee per week” doen.
De aankondiging volgde op het nieuws dat de winst van Tesla in het eerste kwartaal ruim 71 procent lager uitkwam dan in dezelfde periode een jaar eerder, op 409 miljoen dollar. Dat was ook veel lager dan analisten hadden verwacht. De beurskoers van het bedrijf steeg woensdag meer dan 7 procent (hij is wel nog altijd ongeveer de helft van een hoogtepunt half december).
Zonder opbrengsten van rente op de enorme berg cash die Tesla bezit, de opbrengsten van investeringen van het bedrijf én de opbrengsten van de verkoop van uitstootcredits aan andere automerken, was zelfs een verlies overgebleven.
Musk zei dat „het grootste deel van het werk” om DOGE op te zetten gereed is. Er is een team, benadrukte hij, dat verder zal werken om de overheidsfinanciën op orde te krijgen.
Hoewel Musk het verband niet expliciet maakte, lijkt hij met zijn stop toe geven aan een toenemende druk van beleggers en analisten die de laatste weken felle kritiek uitten. Musk leek compleet afwezig als topman van Tesla en toonde vrijwel geen interesse in het merk.
‘Merkcrisistornado’
De afgelopen maanden werd duidelijk dat Musk het merk schaadde door zich zo openlijk met president Trump te associëren en een controversiële bezuinigingsoperatie te leiden. Soms maakte het een bijna corrupte indruk: half maart leken de twee op een oprijlaan van het Witte Huis samen een soort autodealer te runnen, toen ze voor de verzamelde pers Tesla’s aanprezen en Trump verzekerde dat hij twee exemplaren had gekocht.
De afgelopen maanden werd al duidelijk dat de verkopen van het merk in met name Europa waren ingestort. Zelf sprak het bedrijf dinsdag bij de kwartaalcijfers in een bericht aan beleggers van „veranderend politiek sentiment” als een van de redenen voor een lagere vraag naar auto’s. Verder maakte het aan de activiteiten van Musk weinig woorden vuil. Financiële cijfers per continent deelde het niet.
De stap terug van Musk valt samen met zijn groeiende kritiek op het handelsbeleid van de regering-Trump
Zelfs grote Muskfanaten begonnen de laatste tijd kritiek te uiten op het gedrag van hun favoriete topman. Musk veroorzaakt een „merkcrisistornado”, zei Dan Ives van investeringsbank Wedbush Securities, al jarenlang een grote Muskfanaat. Hij riep Musk op meer tijd te besteden aan zijn automerk. „Je wilt niet dat Tesla een politiek symbool wordt.”
Duidelijk is overigens wel dat het gedrag van Musk niet de enige reden is voor de slechte prestaties van Tesla. Het bedrijf kampt ook met een verouderd modellenaanbod, en bouwt dezer dagen productielijnen om waar het later dit jaar een vernieuwde Model Y op wil produceren.
Vraag blijft in hoeverre een stap terug van Musk bij DOGE daadwerkelijk helpt om het imagoprobleem van het merk op te lossen. Musk blijft politiek actief, en in landen als Duitsland lijkt de schade al geleden. Hier trad Musk op in de verkiezingscampagne van de radicaal-rechtse AfD, tot afschuw van veel Duitsers. Tesla verkocht er in maart slechts 2.229 auto’s.
Bovendien blijft de tijd van Musk sowieso verdeeld. Hij runt officieel ook sociaal medium X, ruimtevaartbedrijf SpaceX en nog een aantal kleinere bedrijven.
Schadelijke impact
De stap terug van Musk valt ook samen met zijn groeiende kritiek op het handelsbeleid van de regering-Trump. Eerder deze maand noemde Musk heffingenarchitect Peter Navarro een „idioot” en „dommer dan een zak bakstenen”. De handelsbarrières die Trump opwerpt lijken Musk vanuit zijn rol als ondernemer dwars te zitten. Dinsdag zei hij daarover in een gesprek met analisten en investeerders dat hij zich bij Trump blijft inzetten voor „lage heffingen in plaats van hoge heffingen, maar dat is alles wat ik kan doen”.
In het bericht aan beleggers maakte Tesla ook melding van mogelijke schadelijke impact van „snel veranderend handelsbeleid”. Het merk heeft in de autowereld het zeldzame voordeel dat het de Amerikaanse markt bijna volledig kan bedienen vanuit de Verenigde Staten zelf. Maar Trump is voorlopig nog altijd van plan op 3 mei heffingen in te voeren op auto-onderdelen, en dat zou Tesla absoluut raken. Ook wees het bedrijf erop dat heffingen economische onzekerheid kunnen creëren, en daarmee de vraag naar auto’s kunnen beïnvloeden.
Lees ook
Lees ook: Van de Chinese concurrentie tot Elon Musk zelf, dit zijn de drie plagen van Tesla
Musk waarschuwde er in een gesprek met analisten bovendien voor dat hij mogelijk problemen ziet bij plannen van Tesla om menselijke robots te gaan maken. China heeft namelijk – niet lang na de aankondiging van Amerikaanse heffingen op Chinese producten – exportbeperkingen ingevoerd op magneten gemaakt van zeldzame aardmetalen. Deze zijn cruciaal voor deze robots, en tekorten hiervan kunnen de productie ervan dwarszitten, aldus Musk.
Oekraïne wil onderhandelen over vrede, maar niet over overgave. Dat is de boodschap waar de Oekraïense regering woensdag mee naar buiten kwam. De vredesbesprekingen met Europese ministers van Buitenlandse Zaken, die deze woensdag zouden plaatsvinden in Londen, werden in de ochtend afgeblazen.
Dit gebeurde nadat in de nacht van dinsdag op woensdag via nieuwssite Axios uitlekte dat de Amerikaanse speciaal gezant Keith Kellogg zou komen met „Trumps definitieve vredesvoorstel”. Het document van één pagina beschrijft botweg hoe Washington het einde van de oorlog ziet: met internationale erkenning van de Krim als Russisch grondgebied en het bevriezen van de frontlinie op het huidige punt – wat gezien kan worden als het opgeven door Oekraïne van de vier bezette regio’s aan Rusland.
Vicepresident JD Vance liet er woensdagmiddag geen twijfel over bestaan dat de Verenigde Staten de druk willen opvoeren: „De tijd is gekomen dat ze ja gaan zeggen”, zei hij over Rusland en Oekraïne bij een bezoek in India, „anders moeten de Verenigde Staten zich terugtrekken uit dit proces.”
Erkenning Krim
In het Amerikaanse voorstel staat onder meer dat Oekraïne zou beloven zijn ambitie voor NAVO-lidmaatschap op te geven, en dat alle sancties die sinds 2014 zijn ingesteld tegen Rusland worden opgeheven.
Kort na het lekken van de plannen werd bekendgemaakt dat de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio niet zou deelnemen aan het topoverleg in Londen. Daarna trokken andere ministers zich terug. Ook de Amerikaanse speciaal gezant voor Rusland Steve Witkoff heeft zich afgemeld voor het Europese overleg woensdag. Hij vliegt deze week weer naar Moskou voor verdere onderhandelingen met Vladimir Poetin.
Erkenning van de annexatie van de Krim, tegen het internationaal recht in en in strijd met de Oekraïense grondwet, is voor Oekraïne en de Europese bondgenoten een brug te ver. Maar ook de afgedwongen neutraliteit ten aanzien van de NAVO valt bij hen niet goed. Dit punt druist in tegen het Oekraïense zelfbeschikkingsrecht en maakt het land kwetsbaar voor verder Russisch geweld. Zeker zolang er onzekerheid blijft over een alternatief.
Oekraïne zou volgens het voorstel „robuuste veiligheidsgaranties” krijgen – maar die worden niet gespecificeerd.
Een derde halszaak is het abrupte opheffen van de sancties. Dit zou betekenen dat Rusland niets meer in de weg staat om de veroverde gebieden en daarbij gestolen terreinen en bedrijven uit te baten. Dat kan ook een veiligheidsrisico zijn voor Europa, omdat het Moskou in staat zou stellen zich militair en economisch razendsnel te herstellen – bijvoorbeeld omdat het voor China dan niet langer verboden is militaire producten en wapens te leveren.
Bovendien komen de bevroren Russische tegoeden dan vrij, die Europa graag wil aanwenden om het Oekraïense leger te ondersteunen, of de wederopbouw te financieren. In het Amerikaanse voorstel staat dat er een fonds moet komen voor de wederopbouw – nog ongewis is wie dat fonds zou moeten vullen.
Europees antwoord
Europa zal snel met een stevig antwoord moeten komen op het Amerikaanse voorstel, als het Oekraïne wil helpen. De Belgische minister van Defensie Theo Francken stelde woensdag in een debat in het parlement al dat België bereid is deel te nemen aan een vredesmissie voor Oekraïne. Frankrijk en Duitsland zullen waarschijnlijk het voortouw nemen in zo’n Europese vredesmacht. „Je hoort er misschien minder van”, stelde Francken over de vredesmissie. „Maar de gesprekken zijn heel hard bezig achter de schermen.”
Woensdag werden in Londen alsnog volop gesprekken gevoerd door afgevaardigden van de Verenigde Staten, Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Oekraïne. Oekraïense regeringsleden landden ’s morgens in de Britse hoofdstad. „Met minister van Defensie Roestem Oemerov en minister van Buitenlandse Zaken Andri Sybiha ben ik in Londen aangekomen,” schreef de presidentiële stafchef Andri Jermak online. „Ondanks alles zullen we werken aan vrede.”
De Franse president Emmanuel Macron stelde in Parijs dat „Oekraïense territoriale integriteit”, wat Europa betreft, een noodzaak is bij een vredesdeal.
Onder het Amerikaanse voorstel zou het conflict niet geheel maar wel grotendeels langs de huidige frontlinie bevroren worden. Zo zou Oekraïne onder andere wat bezette stukjes van de noordoostelijke provincie Charkiv terugkrijgen.
Tot slot is voorgesteld dat het gebied rond de kerncentrale van Zaporizja formeel teruggaat naar Oekraïne, maar in de praktijk beheerd zal worden door de Verenigde Staten. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky merkte daarover deze week al op dat de kerncentrale zonder Oekraïense technici niet veilig benut kan worden. De centrale staat momenteel op een ‘waakstand’ en genereert geen elektriciteit omdat er tijdens de oorlog meermaals een kernramp dreigde.
Het Amerikaanse voorstel refereert aan een mineralendeal tussen Oekraïne en de VS. Trump stelde eerder dat dit verdrag over de Oekraïense bodemschatten deze week getekend zal worden.
Terwijl de Europese leiders woensdag een sterk antwoord op het Amerikaanse drammen probeerden te formuleren, voerde Rusland zware aanvallen op Oekraïne uit. In de ochtend werden in de stad Marhanets negen burgers gedood bij een Russische drone-aanval op een bus die werknemers vervoerde. Marhanets ligt in het zuiden van Oekraïne, langs de rivier de Dnipro, op 15 kilometer afstand van de door Rusland bezette kerncentrale in Zaporizja. Door de aanval raakten 45 mensen gewond. Ook klonken er explosies in Odesa en waren er Russische beschietingen en drone-aanvallen op Tsjernihiv en Soemy in het noorden en Cherson in het zuiden.
De Romeinen gebruikten al beton in veel van hun bouwwerken, bijvoorbeeld het Pantheon in Rome. Tegenwoordig zit beton in bijna alle bouwconstructies. Maar cement, het bindmiddel dat het zand en grind bij elkaar houdt, is enorm vervuilend. Chemisch gezien zijn er mogelijkheden om de cement- en betonsector verduurzamen. Maar zullen die ook doorbreken?
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/data102816200-ebc251.png)
