Een ‘maffia van machtige mannen’ en ‘seksuele intimidatie’ domineren de Mollywood-filmindustrie

Lekker naar de film? Voor fans van Malayalam cinema, films uit de zuidelijke Indiase deelstaat Kerala, is de betovering van het grote scherm wel zo’n beetje verdwenen. Al weken zijn filmmakers, hun publiek en beleidsmakers in de ban van een onderzoeksrapport naar seksueel misbruik van vrouwen, dat wijdverbreid blijkt in de regionale filmsector.

Een omgeving die „wordt gedomineerd door een maffia van machtige mannen”, waarin „seksuele intimidatie van vrouwen aan de orde van dag is”. Zo omschrijft de gepensioneerde rechter K. Hema de filmindustrie in Kerala, in haar rapport over de werkomstandigheden in Mollywood, naar de in de regio gesproken taal Malayalam.

Mollywood is voornamelijk gevestigd in deelstaathoofdstad Kochi en produceert films die in toon en stijl verschillen van de folkloristische en vaak uitbundige Bollywood-films van de Hinditalige filmindustrie in Mumbai. De films in het Malayalam zijn doorgaans verhalender en subtieler.

In India spreken zeker 37 miljoen mensen Malayalam, de officiële taal van Kerala; de films uit de zuidwestelijke deelstaat worden ook steeds meer bekeken in de rest van het land. Per jaar worden er zo’n tweehonderd films geproduceerd.

Beerput

K. Hema kreeg al in 2019 de opdracht om de filmindustrie door te lichten. Het heeft vervolgens vijf jaar geduurd om het rapport, waarin de onderzoekscommissie de beerput opent, gepubliceerd te krijgen. Onder meer de belangenorganisatie Women in Cinema Collective, die bestaat uit vrouwen uit de filmwereld, voerde jarenlang een juridische strijd om de autoriteiten tot publicatie te dwingen.

Bewindslieden van de deelstaatregering van Kerala voerden steeds nieuwe redenen aan waarom dat niet zou kunnen. Zo zou het rapport ‘te dik’ zijn voor publicatie en werd bescherming van de vrouwen die hun ervaringen hadden gedeeld met de commissie aangevoerd als reden om niet te publiceren.

Nu blijken de bevindingen van de Hema-commissie van zo’n ernst en omvang, dat de politie van Kerala wel een eigen onderzoeksteam moest oprichten. Zeker twintig getuigenverklaringen in het Hema-rapport geven mogelijk aanleiding tot vervolging. Deze maandag werd de eerste strafzaak aangebracht bij de rechtbank: een makeup-artiest wordt vervolgd op verdenking van seksuele intimidatie. Die zou in 2014 hebben plaatsgevonden in een lodge in Ponkunnam tijdens filmopnames.

Het in augustus openbaar gemaakte Hema-rapport beslaat nu 290 pagina’s – het is in feite een uittreksel van het duizenden pagina’s tellende origineel, waaruit de namen van getuigen en de van wangedrag beschuldigde daders zijn verwijderd. Maar de conclusie is nog bikkelhard: de Malayalam cinema wordt gerund door „een groep mannelijke acteurs, producenten, distributeurs en regisseurs” die niet alleen veel geld en roem vergaarden. Velen van hen werden aangewezen als daders.

Actrices hebben volgens het rapport te maken met een acting couch – de term die ook in Hollywood wordt gebruikt als eufemisme voor het verwachten van of dwingen tot seksuele gunsten in ruil voor een rol. Volgens een productieassistent worden jonge talenten soms in andere hotels opgevangen, afgezonderd van de rest van de cast, „waar ze kwetsbaar zijn, als prooi voor sekswerk”.

Een zaak uit 2017 had het publiek al duidelijk gemaakt dat ook beroemde actrices daarvan niet gevrijwaard zijn. Bhavana Menon deelde toen dat ze slachtoffer was van een afschuwelijke aanranding tijdens het productieproces van een film. Onderweg naar de studio werd de steractrice – ze maakte meer dan tachtig Malayalam films – gekidnapt door een groep mannen en vervolgens seksueel misbruikt. Er werden video’s van de aanranding gemaakt, volgens haar mogelijk om haar later mee af te persen. De zaak was extra schokkend omdat haar tegenspeler, een populaire acteur met artiestennaam Dileep, achter de aanval zou zitten. Hij werd hiervoor aangehouden en zat enige tijd vast, maar een veroordeling bleef uit.

Vrouwonvriendelijkheid op alle niveaus

Het Hema-onderzoek beperkte zich niet alleen tot actrices; allerlei vrouwen in de filmindustrie werden ondervraagd en konden zich melden bij de commissieleden. Uit gesprekken met werkneemsters in andere functies is gebleken dat vrouwonvriendelijkheid op alle niveaus in de sector dagelijkse kost is. Vrouwen zijn bijna in alle departementen in de minderheid; op de meeste sets en in filmstudio’s zijn geen toilethokken. Een art director kreeg van mannelijke collega’s een dweil in haar handen gedrukt, om „vrouwenwerk te doen”.

Juist het idee dat het zelfs Bhavana kan overkomen, bracht destijds een golf van verontwaardiging teweeg. De deelstaatregering van Kerala riep kort daarna de Hema-commissie in het leven. Vrouwen met negatieve eigen ervaringen startten toen de Women in Cinema Collective. Maar de verkrachtingszaak van de steractrice is nog altijd niet afgerond. Net als bij steracteur Dileep werden ook andere hooggeplaatste figuren uit de industrie in staat van beschuldiging gesteld, maar uiteindelijk niet bestraft.

De zaak verdween lang in de doofpot – net zoals het Hema-rapport jarenlang niet gepubliceerd werd. Kerala liet ook na om de aanbevelingen van de commissie op te volgen. Van een speciale wet om de veiligheid specifiek in de filmindustrie te controleren, is niets terecht gekomen. En volgens het Hema-rapport kwamen vrouwen die hun mond opendeden over hun werkomstandigheden daarna amper meer aan werk.

Dergelijke tegenreacties scheppen weinig vertrouwen in het vervolg dat de publicatie van het rapport zal krijgen. Tegenover de BBC constateert Deedi Damodaran, van het Women in Cinema Collective, bijvoorbeeld teleurgesteld dat mannelijke acteurs hun vrouwelijke collega’s in de afgelopen weken niet zijn bijgevallen. Hetzelfde geldt voor actrices uit Bollywood, India’s grootste filmindustrie: zij hebben zich in de ophef bijna allemaal stilgehouden. De belangenorganisatie probeert wel optimistisch te blijven: de publicatie is een stap vooruit, nu iedereen kan meekijken naar welke misstanden er waren. „Ja, de filmindustrie in India is zeer patriarchaal. Maar die hoeft dat niet altijd te zijn.”

Delen





Mail de redactie