Dilemma
Een feestje pakken buiten de deur, terwijl je met een burn-out ziekgemeld bent. Mag dat? Nee, vond de werkgever. Ja, zei de rechter. Die oordeelde onlangs dat een stellingmonteur ten onrechte op staande voet was ontslagen, nadat zijn werkgever erachter was gekomen dat hij een concert had bezocht.
Wie met een burn-out thuis komt te zitten krijgt vaak te maken met onbegrip van werkgever en collega’s. Zeker als op sociale media te zien is dat je wel energie hebt voor andere zaken. Wat voor pleziertjes buiten de deur mag je je met een burn-out eigenlijk permitteren? En hoe moet een werkgever ermee omgaan als die erachter komt dat je de bloemetjes buiten zet?
Werk mee aan herstel
De basisregel is heel simpel, zegt arbeidsrechtadvocaat Suzanne Meijers. „Een werkgever mag van alles vinden over wat iemand in z’n privétijd doet, maar hij moet het lekker bij zichzelf houden en mag er in principe geen consequenties aan verbinden.”
Na ziekmelding moet de werkgever de werknemer binnen een week aanmelden bij de arbodienst of een zelfstandig bedrijfsarts. Vervolgens loopt het contact via de arts, die het medische dossier niet mag delen met de werkgever. De arts beoordeelt de medische situatie en maakt een inschatting van hoe lang het duurt voordat de zieke werknemer weer aan het werk kan. Samen wordt gekeken naar een re-integratietraject.
De ene ziekmelding is de andere niet, weet Hanneke Kuipers, die als coach helpt ‘werkgeluk’ te vergroten en (werk)stress te verminderen. „Een burn-out is geen gebroken been, dan is het heel duidelijk wat je wel en niet kan. Maar als je mentaal overbelast bent, snappen mensen en dus ook werkgevers dat vaak minder goed”, aldus Kuipers.
Zeker voor klachten die mentaal van aard zijn, is het belangrijk een balans te zoeken in wat wel en wat niet meer kan, en waar je energie van krijgt. Dat is een constante zoektocht, stelt Kuipers. „Als je in je pyjama op de bank gaat zitten, voel je je aan het eind van de dag in ieder geval niet beter. Eropuit gaan zorgt vaak voor meer ontspanning.” Bedrijfsartsen stimuleren dat in de regel ook. Kuipers: „Ook als je al aan het re-integreren bent, gaat het niet alleen om wat je op je werk aankan, maar ook daarbuiten.”
In 2023 had bijna een op de vijf werknemers last van burn-outklachten, bleek uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden van het CBS en onderzoeksbureau TNO. Voor zelfstandigen was dat vorig jaar iets meer dan één op de tien. Mensen met stressklachten stuiten weliswaar nog vaak op onbegrip, maar hun problemen zijn door de grote aantallen ook breder bekend.
Toch gaat het nog vaak genoeg mis, ziet CNV-voorzitter Piet Fortuin. „Dan oefenen werkgevers druk uit door bijvoorbeeld salaris in te houden of vakantie in te trekken, of zijn werknemers niet bereikbaar.” Het wederzijdse wantrouwen dat dat in de hand kan werken, is „geen goede basis”, aldus Fortuin, die werknemers aanraadt in ieder geval goed te communiceren en bereikbaar te zijn. „Je moet als werknemer meewerken aan herstel en een werkgever mag dat niet belemmeren.”
De rechtszaak van de stellingmonteur is zo’n voorbeeld, waarbij er al vanaf de ziekmelding wantrouwen bestond van de werkgever naar de werknemer. Eerder dit jaar diende een andere rechtszaak waarbij een zorgmedewerker ontslagen werd, omdat de werkgever dacht dat ze tijdens haar ziekteverlof op vakantie was geweest. Het TikTok-filmpje dat de werkgever als bewijsmateriaal aandroeg, bleek een compilatie van de vakantie een jaar eerder. Ook dat ontslag werd teruggedraaid.
Bedenk hoe iets overkomt
Sociale media hebben de grens tussen wat privé en publiek is enorm vervaagd. Werkgevers en collega’s kunnen soms live meekijken hoe zieke collega’s hun tijd besteden. Overigens mag je, als de bedrijfsarts vindt dat het je re-integratie niet in de weg staat, gewoon op vakantie tijdens je ziekteverlof.
Arbeidsrechtadvocaat Suzanne Meijers ziet dat er nogal eens wat misgaat in de communicatie. Werkgevers mogen vanwege privacywetgeving een hoop niet, maar vaak zijn beide partijen toch gebaat bij enige communicatie, is haar overtuiging. „Ik raad werkgevers aan in gesprek te gaan met werknemers en ze te vragen: zie je hoe het op collega’s overkomt als je bepaalde dingen op sociale media deelt?” Zo’n gesprek kan volgens de advocaat leiden tot meer begrip en minder gefronste wenkbrauwen.
De moeilijkheid bij burn-outklachten is dat meer dan eens de communicatie met de werkgever aan die klachten heeft bijgedragen. Werknemers voelen bijvoorbeeld onbegrip over dat ze te lang over hun grenzen heen zijn gegaan, weet Meijers van haar cliënten. „Dan weigeren ze met hun werkgever in gesprek te gaan, omdat ze zeggen dat niet aan te kunnen.”
Voorkomen is beter dan genezen, dus beter is het gesprek al in een eerder stadium te voeren. Werkgevers kunnen het dan tijdig opmerken als mensen tegen hun grenzen aanlopen. Er is de afgelopen jaren veel aandacht voor ‘duurzame inzetbaarheid’. En hoewel er verbetering zichtbaar is, wordt dat vaak nog niet heel structureel aangepakt, ziet coach Hanneke Kuipers. „Vaak is het een sportlesje aanbieden of een fruitmand neerzetten, en daar blijft het dan bij.”
Dus
In principe mag een werkgever zich niet bemoeien met wat een werknemer die ziek is in zijn vrije tijd uitspookt. De door sociale media vervaagde grens tussen wat privé en publiek is, kan tot scheve blikken bij werkgevers én collega’s leiden. Zeker als de klachten fysiek niet direct zichtbaar zijn, is het goed je daar bewust van te zijn als je je hebt ziekgemeld. Net als alle relaties begint ook die tussen een werkgever en werknemer met goed vertrouwen, waaraan het best in een vroegtijdig stadium kan worden gewerkt.