Duitsland komt met de schrik vrij, maar het dodelijke marburgvirus is niet weg

Eén dag stond Duitsland op scherp. Twee perrons op station Hamburg afgesloten, politie erbij, andere reizigers weggestuurd, om met een speciale ambulance een student geneeskunde en zijn vriendin in het ziekenhuis te testen op het dodelijke marburgvirus. Loos alarm, bleek donderdagochtend.

De twee werden gelinkt aan een recente uitbraak van het marburgvirus in Rwanda. Elf doden en 36 besmettingen zijn tot nu toe in het Afrikaanse land gerapporteerd. De Duitse student had daar contact gehad met een patiënt, en toen hij en zijn vriendin zich onderweg in de trein naar Hamburg grieperig voelden en moesten overgeven, waarschuwden ze de hulpdiensten.

De pcr-test die ze in het ziekenhuis kregen bleek negatief, ongetwijfeld niet alleen tot opluchting van het stel. Er is geen gevaar voor andere reizigers, meldde de gemeente Hamburg al snel.

Af en toe een uitbraak

Even was de vrees dat het virus Europa had bereikt. Marburg, een infectieziekte die lijkt op ebola, zorgt af en toe voor een uitbraak in Afrika. Na een laatste grote uitbraak in 2004 en 2005 in Angola, waar 311 mensen overleden, stak het in 2022 de kop op in Ghana. Eind september werden de eerste gevallen in Rwanda gemeld, in centraal-oost-Afrika.

Intussen manen infectiedeskundigen tot kalmte. „Laten we niet overdrijven”, twitterde viroloog Marion Koopmans, toen valse berichten over verspreiding naar België rondgingen. (Weliswaar ging er iemand uit Rwanda in isolatie, maar die bleek niet besmet.) „Ja, infectieziekten kunnen overal opduiken, want mensen reizen de hele wereld over. Maar marburg is geen covid, het is veel minder besmettelijk.”

Het is al vaak beschreven: hoe dodelijker een virus is, hoe minder snel het in de regel zal worden overgedragen: het virus krijgt simpelweg geen kans verder te reizen als zijn gastheer of -vrouw ziek in bed ligt of overlijdt. Zoals de WHO het eerder omschreef: het risico op een uitbraak is lokaal groot, maar wereldwijd klein. De laatste jaren is in Europa nog niemand positief getest.

Spontane bloedingen

Dat maakt de ziekte zelf niet minder ernstig. Net als ebola is het marburgvirus extreem dodelijk. Het risico om te overlijden aan het marburgvirus kan oplopen tot 88 procent, volgens de WHO, hoewel goede patiëntenzorg dit risico wel degelijk drukt. Gemiddeld overlijdt de helft van de patiënten.

Hoewel er naarstig aan wordt gewerkt, is er nog geen vaccin tegen het marburgvirus. Artsen kunnen alleen iets doen tegen de complicaties en virusremmers geven.

De symptomen van het marburgvirus lijken op die van ebola: hoge koorts, diarree, overgeven en soms spontane bloedingen. Vaak worden mensen abrupt ziek. Ebola, marburg en ook lassa vallen alledrie onder de noemer hemorragische koorts: vaak gaan ze gepaard met bloedingen in het lichaam.

Omdat iedereen weleens koorts heeft of misselijk is, en omdat de incubatietijd relatief lang is, wordt het virus niet altijd even snel opgemerkt. Wie het virus oppikt kan na twee dagen ziek worden, maar ook nog na drie weken. Meestal krijgen mensen de eerste verschijnselen een dag of negen nadat ze besmet zijn.

In Afrikaanse landen wordt in het beginstadium vaak als eerste gedacht aan malaria of een darminfectie. Overigens springt het virus zelden over voordat besmette mensen klachten krijgen. Asymptomatische besmettingen – waarbij mensen het virus wel verspreiden, maar zelf nergens last van hebben – zijn niet bekend.

De meeste besmettingen in Rwanda gebeuren in ziekenhuizen, waar zorgverleners in aanraking komen met bloed, braaksel of ontlasting van patiënten. Simpel huidcontact is al minder gevaarlijk. Vooralsnog is er geen onderzoek dat laat zien dat het virus zich via de lucht verspreidt.


Lees ook

Hoe het Marburgvirus van Equatoriaal Guinea in Tanzania terechtkwam

WHO-medewerkers bij de bestrijding van een uitbraak van het marburgvirus in Angola in 2005.

Strikte hygiënemaatregelen

Om te voorkomen dat de ziekte zich in Afrika verder verspreidt, worden dezelfde maatregelen genomen als bij ebola. Driehonderd mensen die contact hebben gehad met besmette mensen worden getest en in de gaten gehouden. Zieke mensen worden geïsoleerd, verzorgers moeten allerlei strikte hygiënemaatregelen nemen en beschermende witte pakken dragen.

Het advies is verder om uit de buurt van vleermuizen te blijven. Een Nederlandse vrouw overleed in 2008 nadat ze in Oeganda was aangevlogen in een vleermuizengrot.

Het virus dat nu vooral met Afrika geassocieerd wordt, dankt zijn naam overigens aan de Duitse stad Marburg, waar in 1967 de eerste gevallen beschreven werden. Daar raakten onderzoekers besmet door Afrikaanse groene meerkatten, die werden gebruikt om poliovaccins te ontwikkelen. Ook in Frankfurt am Main en in Belgrado werden toen mensen ziek.

De Duitse student en zijn vriendin blijven voorlopig in quarantaine. Tot de incubatietijd verstreken is, in totaal 21 dagen.