‘Voor de bondsregering heeft de opheldering van de sabotage van Nord Stream hoogste prioriteit”, aldus een woordvoerder van kanselier Olaf Scholz (SPD) deze week, naar aanleiding van het nieuws dat het Duitse OM een arrestatiebevel heeft uitgevaardigd naar een -Oekraïense man. Over de inhoud van het onderzoek wilde de woordvoerder niets kwijt. Wel wilde Scholz’ woordvoerder nog dit zeggen: „Ongeacht de uitkomst van het onderzoek: niets verandert iets aan het feit dat Rusland een oorlog voert tegen Oekraïne, een oorlog die pal indruist tegen het internationaal recht”.
De Duitse reacties op het Nord Stream-nieuws van deze week – dat een Oekraïense man gezocht wordt, dat volgens onderzoek van de Wall Street Journal de Oekraïense president Volodymyr Zelensky zou hebben geweten van het sabotageplan – zijn zeer terughoudend. Dat een opdracht uit Kyiv voor het saboteren van voor Duitsland belangrijke infrastructuur de verhoudingen tussen Berlijn en Kyiv zou kunnen bekoelen is denkbaar. Maar dergelijke consequenties worden tot nu toe door politici en commentatoren fel van de hand gewezen. Volgens de woordvoerder van Scholz zal de uitkomst van het onderzoek geen gevolgen hebben voor de Duitse militaire hulp aan Oekraïne.
Valse vlag-operatie
De prominente CDU-politicus, oud-militair en Oekraïne-pleitbezorger Roderich Kieswetter maande om terughoudend te zijn met het trekken van conclusies en wilde de mogelijkheid van een valse vlag-operatie nog niet uitsluiten. Hij zei bij Deutschlandfunk dat Rusland er groot belang bij zou hebben om Oekraïne voor de sabotage verantwoordelijk te maken. Kiesewetter wees erop dat één van de eigenaren van het reisbureau in Warschau, waar het zeiljacht zou zijn gehuurd waarmee de reis werd gemaakt om de pijpleidingen op te blazen, een Russisch paspoort heeft. Bovendien, zei Kiesewetter, werden de pijpleidingen opgeblazen op een moment waarop „al lang duidelijk was dat er nooit meer gas doorheen zou lopen”.
De vier leidingen van Nord Stream 1 en Nord Stream 2, die van Rusland door de Oostzee naar Duitsland lopen, waren op het moment van de aanslag niet in gebruik. Nord Stream 2, waarvan de aanleg eind 2021 was afgerond, was nog niet in gebruik genomen. Door Nord Stream 1, die belangrijk was voor de Duits gasvoorziening, stroomde vanaf het voorjaar van 2022 steeds minder gas. Dat verscherpte de energiecrisis in Duitsland, dat tot begin van de oorlog in februari 2022 40 procent van het gas uit Rusland importeerde. Gazprom, het Russische staatconcern dat de pijpleidingen beheert, gaf onderhoudswerkzaamheden als reden voor de verminderde gasdoorvoer door Nord Stream 1. Eind augustus 2022 kwam de gastoevoer helemaal stil te liggen. Eind september werden de leidingen gesaboteerd.
Deelstaatverkiezingen
Van Rusland-vriendelijke Duitsers klonk in de eerste maanden van 2022 steeds weer de roep om Nord Stream 2, oorlog of geen oorlog, gewoon in gebruik te nemen. Op 1 september zijn er deelstaatverkiezingen in Saksen en in Thüringen: in beide deelstaten komen de twee grote pro-Russische partijen, de Alternative für Deutschland (AfD) en het Bündnis Sahra Wagenknecht (BSW) op bijna 50 procent in de peilingen. Voor die pro-Russische burgers zal de onvrede over de koers van de Duitse regering alleen maar toenemen, als ook de sabotage van de geliefde gaspijpleiding Nord Stream voor Kyiv zonder gevolgen blijft.
In een artikel over de verdachte aanslagplegers stelt ook de Süddeutsche Zeitung de vraag of de miljardenhulp voor Oekraïne zomaar overeind kan blijven als blijkt dat de opdracht voor de sabotage van de leiding uit Kyiv kwam. Tegelijkertijd schreef de Frankfurter Allgemeine Zeitung in een commentaar dat de infrastructuur, waarvan het gebruik uiteindelijk de Russische oorlogskas zou spekken, onder bepaalde omstandigheden een „legitiem doelwit” is.
