De Bondsdag heeft gekozen: Duitsland laat decennia van zuinig begrotingsbeleid en een krap defensiebudget achter zich. De motie van onderhandelingspartners CDU en SPD om de Schuldenbremse (schuldenrem) te versoepelen, en daarvoor ook de grondwet te wijzigen, is met de benodigde twee derde meerderheid aangenomen. Daarmee is voorkomen dat de net aangevangen coalitieonderhandelingen in een impasse belandden.
Aan de stemming gingen twee weken van discussie en onderhandelingen vooraf, met als slotstuk een drie uur durend debat deze dinsdag. De schuldenrem beperkt de Duitse overheidsuitgaven aanzienlijk. Volgens de grondwet mag de regering slechts schulden maken van 0,35 procent van het bruto binnenlands product. Daarmee wijkt Duitsland af van de rest van Europa: binnen de Europese Unie geldt een limiet van 3 procent. De ‘rem’ liet Duitsland, in tijden van een kwakkelende economie en een oorlog in Europa, weinig ruimte voor investeringen. De hervorming van de schuldenrem kan de impasse waarin de Duitse politiek zich de afgelopen jaren daardoor bevond doorbreken.
Lees ook
Een nieuwe Wende: Duitse politiek breekt met pacifisme en financiële zuinigheid
De schuldenrem blijft als mechanisme overeind, maar defensie-uitgaven worden grotendeels uitgezonderd en speciale fondsen voor infrastructuur en klimaat moeten meer investeringen mogelijk maken. Voor defensie betekent de hervorming in principe dat de overheid onbeperkt geld kan uitgeven.
Parlement in oude samenstelling
Tot afgelopen vrijdag bleef het spannend of de hervorming er zou komen. De Bondsdag stemde deze dinsdag op een speciaal ingelaste sessie in oude samenstelling – een list van CDU en SPD omdat AfD en Die Linke vanwege de verkiezingsuitslag sterker vertegenwoordigd zijn in de nieuwe Bondsdag, die pas volgende week voor het eerst samenkomt. Die partijen zijn tegen de plannen.
Met De Groenen hoopten CDU en SPD de miljardeninvesteringen nu al te verwezenlijken, maar die neigden aanvankelijk naar een tegenstem.
Onderhandelingen tussen de drie partijen resulteerden in een nieuw plan, waarbij niet alleen grote bedragen voor defensie (500 miljard euro) en infrastructuur (400 miljard) worden vrijgemaakt, maar ook voor klimaat (100 miljard). Daarnaast werd in het akkoord opgenomen dat met de miljarden voor infrastructuur alleen nieuwe plannen worden gefinancierd, om „verkiezingscadeautjes” van SPD en CDU aan de eigen achterban, waar De Groenen voor vreesden, te voorkomen.
Hoewel de uitkomst daardoor al vrijwel vast lag, was het debat dinsdag op momenten toch verhit. De Groenen-fractievoorzitter Britta Haßelmann beschuldigde CDU-partijleider en aanstaand bondskanselier Friedrich Merz bijvoorbeeld van „smaad” omdat hij eerder juist kritiek gaf op voorstellen van De Groenen om van de schuldenrem af te wijken. Haßelmann kreeg applaus van onder meer SPD-parlementsleden.
De stemming over de miljardeninvesteringen in (hoofdzakelijk) defensie kwamen op de dag na grootschalige nachtelijke luchtaanvallen van Israël in Gaza, waarbij Israël ruim 400 Palestijnen doodde, en het staakt-het-vuren schond. Online en op straat is dat reden voor luid protest: Duitsland is een van de grootste ondersteuners van Israël. De vrees onder sommigen is dat de verhoging van het defensiebudget niet alleen zal resulteren in meer wapens en geld naar Oekraïne, maar óók naar Israël. In Berlijn waren dinsdag verschillende demonstraties tegen de hervorming.
