N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Nauwe verwanten Bernard Hulsman bespreekt ontwerpen die op elkaar lijken. Dit keer het ontwerp voor een zwevend stadscentrum in Dubai, en het Wolkenstrijkijzer van El Lissitzky uit 1925.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data91611757-b7fa91.jpg)
Al vele jaren lang is er een architectuurwedloop gaande tussen Saoedi-Arabië en de Arabische Golfstaten. Toen in 2010 bijvoorbeeld de Burj Khalifa, de hoogste wolkenkrabber ter wereld (828 meter), werd voltooid in Dubai, waren de Saoedi’s al jaren druk doende met de planning van de nog hogere Koninkrijkstoren. Ook zij hadden Adrian Smith, de Amerikaanse architect van de Burj Khalifa, aan het werk gezet. En al bestaat de Koninkrijkstoren uit scherpe, hoekige vormen en de Burj Khalifa uit ronde, door hun taps toelopende hoofdvorm lijken de torens allebei op immens lange naalden.
In 2013 begon het bouwbedrijf van de bekende Saoedische familie Bin Laden in Jeddah met de bouw van de de toren. Maar vijf jaar later werd de bouw van de inmiddels tot Jeddah Toren omgedoopte toren om duistere redenen gestaakt, zodat er nu een dikke Breugeliaanse Toren van Babel van slechts 350 meter staat in plaats van een hoekige naald met een hoogte van minstens een kilometer.
Continue metropool
Het debacle van de Jeddah Toren was geen reden om de wedloop te staken. Wel heeft die nu het virtuele domein bereikt van utopische projecten. Zo kondigde enkele maanden geleden de Saoedische regering de bouw aan van De Lijn, een kaarsrechte lineaire stad voor 9 miljoen inwoners die bestaat uit twee met spiegelglas beklede, 500 meter hoge megabalken met een lengte van 170 kilometer. Alleen Saoedi’s denken dat de miljoenenstad ooit wordt gerealiseerd.
Anders dan steden vol woon- en kantoortorens wordt de horizontale wolkenkrabber in Dubai een bruisend stadsdeel
Onlangs sloeg Dubai terug, toen het plaatselijke architectenbureau ZN Era met veel publicitair kabaal een nieuw, zwevend stadscentrum van Dubai presenteerde. Centrumring heet het ontwerp voor een 550 meter hoog gebouw dat bestaat uit twee met elkaar verbonden ringen met een diameter van 955 meter die rusten op vier staanders. In de ringen is niet alleen plaats voor woningen en kantoren, maar ook voor winkelcentra, culturele en religieuze voorzieningen en hangende tuinen.
De ‘continue metropool’, zoals de architecten van ZN Era de ringstad op de architectuursite Dezeen noemen, is bedoeld als een alternatief voor wolkenkrabbers. Anders dan steden vol woon- en kantoortorens wordt de horizontale wolkenkrabber in Dubai een bruisend stadsdeel, belooft ZN Era.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data91611689-15b5d6.jpg|https://images.nrc.nl/i1zLKZfuVmRujGoG3ArRpPHtVfI=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data91611689-15b5d6.jpg)
Centrumring doet denken aan het Wolkenstrijkers van de Sovjetarchitect El Lissitzky uit 1925, het eerste ontwerp voor een horizontale wolkenkrabber uit de geschiedenis. Net als ZN Era beschouwde Lissitzky zijn ontwerp voor haakvormige gebouwen van drie etages op drie vijftig meter hoge liftschachten als een alternatief voor wolkenkrabbers. En zoals ZN Era nu oppert om het zwevende stadscentrum te bouwen rondom de Burj Khalifa, zo stelde Lissitzky bijna een eeuw geleden voor om het Kremlin in Moskou te omringen met acht Wolkenstrijkers op de kruispunten van de radiaalstraten en de ringboulevard.
Verder dan de tekentafel zijn de Wolkenstrijkers niet gekomen. Hoewel ze bouwbaar waren, zagen de communistische machthebbers in het Kremlin er niets in. Ook de Centrumring zal, net als de Wolkenstrijkers en De Lijn, ongetwijfeld een luchtkasteel blijven. Verschillende experts hebben er al op gewezen dat een dubbele megaring met een omtrek van drie kilometer onmogelijk op slechts vier staanders kan rusten.
