N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/01/anp-460230710.jpg)
Foto Shawn Thew/EPA
Aan honderd jaar min of meer soepele machtsoverdracht in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden is dinsdag een eind gekomen. Kevin McCarthy, de belangrijkste kandidaat van de Republikeinse Partij, is er niet in geslaagd een meerderheid van zijn partijgenoten achter zich te krijgen in de verkiezing om het voorzitterschap van het Huis. Drie vernederende stemrondes lang bleven zo’n twintig Republikeinen aan de uiterst rechterflank van de partij andere kandidaten steunen. Daarna werd de vergadering verdaagd en zit het Huis vooralsnog zonder voorzitter – iets wat sinds 1923 niet meer is voorgekomen.
De rebellerende Republikeinen zeggen de gedoodverfde voorzitterskandidaat als een establishment-figuur te zien, onder wiens leiding het Huis nooit het scherpe wapen tegen de Democraten kan worden dat hun voor ogen staat. Een van Republikeinse afgevaardigden stuurde dinsdagavond een brief aan de beheerder van het parlementsgebouw, om hem erop te wijzen dat McCarthy alvast het kantoor van de voorzitter had ingenomen ,,terwijl hij na de stemming van vandaag niet langer als de aangewezen voorzitterskandidaat kan worden beschouwd”, schreef hij. ,,Hoe lang kan hij daar blijven zitten voordat we hem moeten aanmerken als een kraker?”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/01/data95065947-6db9b2.jpg)
Zelfs als McCarthy, sinds 2007 afgevaardigde van een district ten noorden van Los Angeles, er in de komende dagen of weken in slaagt alsnog 218 Republikeinse leden van het Huis achter zich te krijgen, is zijn gezag al uitgehold voordat hij is begonnen. Dat lijkt goed nieuws voor president Biden, die een vijandige meerderheid in het Huis tegenover zich weet. Dat de leider van die meerderheid een zwakkeling is, moet de Democraten en hun president geruststellen.
Machtige positie
De Speaker of the House is potentieel de machtigste politicus in het Capitool. Formeel is zij of hij de tweede in de lijn van opvolging: als de president en de vicepresident wegvallen, valt het presidentschap toe aan de voorzitter van het Huis. Informeel is de voorzitter degene die de agenda van het Huis bepaalt. De basis onder die niet geringe macht is: stemmen weten te vergaren om wetsvoorstellen aangenomen te krijgen of benoemingen door te drukken.
De vorig jaar teruggetreden Speaker Nancy Pelosi was een formidabele figuur in de Democratische Partij en in de landspolitiek. Als machtspoliticus was ze bovengemiddeld effectief – en werd ze door haar politieke vijanden buitenproportioneel gehaat – juist doordat ze altijd de stemmen kon leveren voor essentiële voorstellen, zoals president Obama’s zorgwet. In de onlangs uitgebrachte documentaire Nancy Pelosi in the House, geregisseerd door haar dochter Alexandra, vertelde Pelosi dat ze ’s nachts stemmen telt zoals anderen schaapjes tellen. Op belangrijke momenten zag je haar altijd met een velletje papier voor zich, met daarop de namen van de Afgevaardigden en de getallen erbij van hoeveel stemmen ze had en hoeveel ze nog miste.
Dat Kevin McCarthy juist op dit essentiële onderdeel van het stemmen behalen faalt, is een brevet van onvermogen dat hij lastig zal kunnen afschudden. Zeker als hij, om de laatste zestien benodigde dissidenten over de streep te trekken, aan hen concessies doet die de 202 partijgenoten die wel voor hem stemden tegen de borst stuiten. In de afgelopen dagen heeft McCarthy al toegezegd dat critici van de Speaker op elk willekeurig moment een stemming kunnen aanvragen om hem af te zetten.
Uitzonderlijke situatie
Het is onduidelijk wat er de komende dagen gaat gebeuren. De situatie is zo uitzonderlijk dat er geen recente scenario’s zijn die kunnen worden afgespeeld. In Amerikaanse media is gezinspeeld op de mogelijkheid om de drempel te verlagen van ‘een meerderheid van het Huis’ naar ‘een meerderheid van de stemmen’. Alleen lijken de Republikeinen daar weinig baat bij te hebben. De Democraten hebben de rijen gesloten gehouden: alle 213 Democratische afgevaardigden hebben op Hakeem Jeffries gestemd, de opvolger van Nancy Pelosi als fractieleider.
Als de Republikeinse fractie langs de huidige breuklijnen verdeeld blijft, ligt Jeffries vóór op enige Republikeinse kandidaat. Dat scenario zou hooguit een stok achter de deur kunnen zijn voor McCarthy om zijn tegenstanders schrik aan te jagen. Vooralsnog voelt het alsof de oude tijden van de Tea Party en hun paleisrevolutie tegen het Republikeinse establishment zijn weergekeerd. Democratische afgevaardigden twitterden dinsdag voor de opening van de vergadering al cynisch dat ze popcorn zouden meenemen om op te eten terwijl ze het Republikeinse spektakel aanschouwden.
