Doel van Oranje: Athene overleven

Op het strand aan de Golf van Egina slaan Grieken zondag aan het eind van de dag nog een balletje, in de aangename nazomer. De zon gaat net onder, als verderop de selectie van het Nederlandse elftal met twee witte Mercedes-bussen arriveert voor met stip de belangrijkste wedstrijd in de tweede periode van bondscoach Ronald Koeman.

Een zilverkleurige Ferrari staat geparkeerd voor het luxueuze Divani Apollon Palace Hotel, iets ten zuiden van de Griekse hoofdstad. Van het wat frisse Zeist, waar Oranje zondagochtend nog trainde, trekt het circus naar de mondaine Atheense Rivièra, waar plukjes Nederlandse fans klaarstaan voor wat selfies. Hier moet het gebeuren, maandagavond, 20.45 uur Nederlandse tijd. Griekenland uit.

Koeman knikt in een conferentiezaal in het hotel. „Het is gewoon een gevaarlijke wedstrijd.” Vrijdagavond, na de 2-1 nederlaag tegen Frankrijk, zei hij bij de NOS dat „Griekenland bloed zal ruiken”. Nederland mist veel basiskrachten, onder wie spelverdeler Frenkie de Jong en aanvaller Cody Gakpo.

Wat staat er precies op het spel?

Athene overleven, dat is het doel. Derde staat Nederland in kwalificatiepoule B, met drie punten achterstand op Griekenland. Dat heeft daarmee de tweede plaats in handen, die recht geeft op een EK-ticket. Wint Griekenland, dan heeft het op 21 november in Athene tegen het al geplaatste Frankrijk (eerste in de poule) genoeg aan een gelijkspel voor EK-kwalificatie.

Bij een gelijkspel of overwinning van Nederland maandag, houdt Oranje het in eigen hand: dan kan het zich in november via zeges op Ierland en Gibraltar plaatsen. Nederland versloeg in september in Eindhoven de Grieken nog met 3-0. Dat kan van belang worden als beide landen op een gelijk aantal punten uitkomen: dan is het onderling resultaat bepalend.

Het is een wedstrijd die de tweede periode van Koeman als bondscoach kan maken of breken. Een goed resultaat maakt de weg vrij naar het EK – de wens om Oranje te leiden op een groot eindtoernooi, was een belangrijke reden dat Koeman terugkeerde.

Gaat het mis, dan is het een avond die zomaar in het rijtje kan komen met memorabele nederlagen als bij Ierland in 2001 onder Louis van Gaal (uitschakeling voor het WK), IJsland in 2014 onder Guus Hiddink (waarop het EK werd gemist) en Bulgarije in 2017 onder Danny Blind, wat leidde tot zijn ontslag en het missen van het WK.

In de OPAP Arena in het noordwesten van Athene wordt een hectische ontvangst verwacht. Grieks fanatisme, met alle emoties op de tribune die daarbij horen. Al is slechts de helft van de tickets, met een stadioncapaciteit van 32.500, vooralsnog verkocht. Het duel begint pas om 21.45 uur lokale tijd, op een maandagavond, wat wellicht wat enthousiasme wegneemt.

Toch, Oranje is gewaarschuwd: in een poging de tegenstander af te leiden, mikten AEK-fans in hetzelfde stadion met laserpennen op Ajax-spelers, in een Europa League-duel anderhalve week geleden. Als dat nu ook gebeurt, moet de scheidsrechter of de organiserende Europese bond UEFA ingrijpen, vindt Koeman.

Grieken hebben momentum

Nederland bouwt aan een vernieuwde ploeg, waar de Grieken het momentum hebben. Zaterdag keerden zij terug uit Dublin met een 2-0 zege op Ierland, waarmee ze Nederland van de tweede plaats hadden gestoten. „Het zal heel lastig worden, een hele andere wedstrijd dan thuis”, zegt centrale verdediger Nathan Aké. „Zij hebben weer hoop gekregen dat ze het EK halen.”

Maar Oranje vertrouwt op de ontwikkeling die is ingezet, na de sof in de Nations League in juni, toen het in eigen land verloor van Kroatië en Italië. Het spelsysteem met drie centrale verdedigers en aanvallende ingestelde backs past deze selectie beter. Die formatie, vorige maand geïntroduceerd in de thuiswedstrijd tegen de Grieken, brengt meer dynamiek, variatie en defensieve controle dan het klassieke 4-3-3-systeem.

De nederlaag tegen vicewereldkampioen Frankrijk, afgelopen vrijdag, bood perspectief. Quilindschy Hartman bracht veel energie en aanvalsdrang op de linkerflank. Evenals Tijjani Reijnders, een van de twee aanvallende middenvelders. Hij voelt goed aan waar ruimtes liggen, gaat veel diep, is handig aan de bal met zijn techniek en passing. Hij heeft „snelle voetjes”, zei Koeman.

Toch is het een dun lijntje, in de eerste zeven duels van ‘Koeman II’. Het duel met de Fransen van vrijdag liet óók zien dat Xavi Simons onvoldoende meeverdedigde, mede daardoor kon de voorzet worden gegeven waaruit een goal viel. „Tot twee keer toe heeft hij niet in de gaten wat er gebeurt”, zei Koeman kritisch.

En de afstemming op het middenveld tussen de „dienende” Marten de Roon en de „creatieve” Joey Veerman was niet goed, zag Koeman. „Bij momenten speelden ze te veel in elkaars ruimte.” De Roon werd gewisseld, net als in het thuisduel tegen Griekenland. In die linie is het – zeker als Frenkie de Jong er niet is – zoeken naar de juiste formatie.

Hoewel niemand bij Oranje daar nu over wil denken, is er nog een achterdeurtje naar het EK mocht het via de reguliere kwalificatie niet lukken. Vorig jaar werd Nederland onder Louis van Gaal groepswinnaar in de voorronde van de Nations League, waarmee het een vangnet verdiende: via play-offs (in maart 2024 moet het dan twee ‘finales’ winnen) zou het zich alsnog kunnen plaatsen voor Duitsland. Een risicovolle route, die Oranje in Athene wil voorkomen.