Dit zijn de mooiste films, series, boeken en podcasts over het vaderschap

Je kunt natuurlijk wéér een paar sokken, een bierpakket of aftershave geven aan je vader op Vaderdag. Of negeren dat deze dag bestaat. Maar je kunt óók samen een film of serie kijken waarin de bijzondere, mooie en soms ook ingewikkelde band tussen vader en kind centraal staat. Of deze dag aangrijpen om jezelf te verdiepen in het vaderschap (of te vermaken) met een goed boek of interessante podcast waarin vaders centraal staan. NRC-redacteuren geven kijk-, lees- en luistertips.

Films met bijzondere vaders

Wat zijn de beste films over het vaderschap? Filmredacteur Tristan Theirlynck van NRC selecteert memorabele films met vaders in de hoofdrol.

Interstellar | Christopher Nolan

Te veel, te serieus, te sentimenteel – zo omschreven veel filmrecensenten Interstellar in 2014. Het is makkelijk te zien waarom. Christopher Nolan wilde alles in deze film: grootschalige actie, cutting-edge kwantummechanica, filosofische diepgang op het niveau van 2001: A Space Odyssey én een verkenning van de band tussen vader en dochter. Toch blijft deze film in je hoofd rondspoken. Niet door het visuele spektakel, maar door dat laatste: het ontroerende verhaal van een vader die alles doet en alles opgeeft om zijn belofte aan zijn dochter waar te maken. Zelfs die ene vreselijk sentimentele zin raakt je dan: “Liefde is het enige wat ruimte en tijd doorkruist.”

Interstellar is o.a. te bekijken via HBO Max

The Father | Florian Zeller

Je verlaat deze film met een ongelooflijk rotgevoel. En dat is, hoewel niet erg wervend, wel het beste bewijs van hoe briljant deze film over de dementerende Anthony, gespeeld door Anthony Hopkins (en die met deze rol een Oscar won). Een tachtigjarige man verliest in zijn appartement langzaam zijn verstand. Je volgt alles vanuit zijn perspectief. De indeling, aankleding, muren van het appartement veranderen. Zijn horloge is verdwenen – is het gestolen of heeft hij het gewoon ergens anders neergelegd? Zijn dochter blijft voor hem zorgen, maar ook zij verandert van gestalte, wordt niet herkend, wordt als vuil behandeld. Toch blijft ze komen – en blijf je kijken. The Father is een monster om te zien, maar je komt er veranderd uit.

The Father is o.a. te bekijken via Amazon Prime Video

Aftersun | Charlotte Wells

De jonge vader Calum viert met zijn elfjarige dochter Sophie vakantie in Turkije. De setting is vreselijk: zo’n all-inclusive resort met Macarena en cocktailbar waar Turkije alleen zichtbaar is in de tapijtwinkel waar je met de toerbus heengaat. Maar daarover gaat deze film niet. Het is de herinnering van Sophie aan een moment dat ze nog dicht bij haar vader was. Alles in de film plaatst je in het hoofd van Sophie. Kleur, resolutie, chronologie worden door elkaar gehusseld tot er een droomachtige sfeer ontstaat. Alsof je naar je eigen herinneringen op beeld kijkt.

Aftersun is o.a. te bekijken via Apple TV

Beautiful Boy | Felix Van Groeningen

Journalist David Sheff belandt in een tweestrijd, als zijn zoon Nic verslaafd raakt aan crystal meth. Dit is niet de Breaking Bad-versie van crystal meth, geen fascinerend chemisch goedje voor in een drugssprookje – in Beautiful Boy is het een sloper. En een verslaving is een ziekte, die familiebanden verwoest, toekomstperspectieven verfrommelt en levenslange gevolgen heeft. De eerste Amerikaanse film van de Belg Felix Van Groeningen weet ver weg te blijven van de liefde-overwint-alles-clichés. Het uitzonderlijke acteerwerk sleept je erdoorheen.

Beautiful Boy is o.a. te bekijken via Amazon Prime Video

Finding Nemo | Andrew Stanton, Lee Unkrich

Deze film behoeft eigenlijk geen introductie, maar is wél het herkijken waard. Clownvis Marlins enige overgebleven gup wordt uit het water gevist door een duiker. Hij moet de oceaan doorkruisen, haaien bevechten, surfen met stonede schildpadden en de vergeetachtigheid van zijn metgezel Dory doorstaan om Nemo weer terug te krijgen. Het is allemaal heerlijk koddig en zoet. Eindelijk een film over vaderschap die je niet door zeven cirkels van de hel sleept om zijn punt te maken. Enige misser in de film: clownvissen zijn hermafrodiet, ze beginnen als mannetje en worden op een later punt in hun leven een vrouwtje. Afijn, het is animatie.

Finding Nemo is o.a. te bekijken via Disney +

Een bijfiguur die promoveert tot hoofdfiguur, zoals in ‘Finding Dory’, is dat een goed idee?

Tv-series met opmerkelijke papa’s

Helden, eikels, vijanden: papa’s komen in alle vormen en maten. Mediaredacteur Wilfred Takken van NRC zet een aantal series op een rij.

This is us | Amazon Prime Video

Toen de televisie nog als moreel baken gold, waren vaders in series traditionele helden, die na het werk kalm alle gezinsproblemen oplosten en hun kinderen wijze levenslessen meegaven. Dat ging zo van Father Knows Best in de jaren 50 tot The Cosby Show in de jaren 80. Het warme, menselijke familiedrama This is Us bevat ook zo’n superpapa: Jack Randall. Hij doet alles voor zijn vrouw en zijn drieling. Een moderne twist is wel dat alle papa’s in This Is Us verslavingen en angsten moeten overwinnen alvorens ze liefdevol en wijs worden.

This is us is hier te bekijken

The Simpsons | Disney +

Als reactie op de superpapa bevatten dwarse sitcoms als Married With Children en Family Guy vaders die niet deugen – niet als mens, zeker niet als opvoeder. Drinkende, domme egoïsten zijn het. Homer Simpson uit The Simpsons is de bekendste. Hoewel hij volgens sommige fans ook zijn liefdevolle kanten heeft, is zijn immorele stupiditeit de hoofdattractie van de serie.

The Simpsons is hier te bekijken

Homer Simpson: een persiflage of verpersoonlijking van Amerika?

Succession | HBO Max

Papa is ook de machthebber tegen wie je in opstand moet komen, zo blijkt uit het koningsdrama Succession. Meedogenloze mediatycoon Logan Roy heeft zijn kinderen opgevoed tot vier mini-monsters. Hij hoopte een erfopvolger te kweken, maar geen van hen is sterk genoeg om tegen hem op te kunnen. Ze blijven in de schaduw van hun godgelijke vader.

Succession is hier te bekijken

The Fresh Prince of Bel-Air | Disney +

Hij is wellicht ietwat pompeus en heetgebakerd, maar Uncle Phil is een geweldige vader voor zijn drie kinderen en zijn inwonende probleemneefje Will Smith. Wat zwarte serievaders van witte serievaders onderscheidt, is dat ze doorgaans strenger zijn, een onberispelijk rolmodel moeten zijn, en hun kinderen wegwijs moeten maken in de racistische witte wereld. Zie ook de superpapa’s in Moesha, My Wife and Kids en Black-ish.

The Fresh Prince of Bel Air is hier te bekijken

The Last of Us | Netflix

Wil je de zombie-apocalyps overleven, dan kun je het beste een vader uitzoeken die handig is met vuurwapens. In The Last of Us zitten eigenwijs pubermeisje Ellie en norse vijftiger Joel met elkaar opgescheept. In series lopen heel wat van dat soort surrogaatvaders rond – denk aan Hawkeye, The Mandalorian en Jim Hopper in Stranger Things. Doorgaans begint het stroef, geen van beiden heeft er zin in, de substituut-papa lijkt ongeschikt voor het vaderschap. Maar dan blijkt de hork een klein hartje te hebben, en een sterke beschermingsdrang, en raken ze toch aan elkaar gehecht.

The Last of Us is hier te bekijken

Podcasts over vaderschap

Audioredacteur Jeanne Geerken van NRC tipt podcasts waarin vaders vertellen over hun goede, slechte, moeilijke en mooie momenten als vader.

Ouder | Radio 1

Raf’s vader was altijd afstandelijk en mysterieus: over zijn verleden werd niet gesproken.Maar wanneer hij in 2017 uit een coma ontwaakt doet hij plotseling een onthulling: hij zou tien jaar ouder zijn dan hij zijn gezin altijd heeft voorgehouden. Wat hiervan klopt blijft onduidelijk, maar voor Raf vormt deze onthulling het begin van een zoektocht: wie is zijn vader eigenlijk? In een interview in NRC geeft Raf toe dat hij zonder microfoon nooit zulke intieme vragen had durven stellen, en dat hij enorm verrast werd door zijn vaders verhaal: „Eigenlijk heb ik door de podcast een totaal nieuwe man leren kennen.”

Ear Hustle, afl. Thick Glass | Public Radio Exchange

Ear Hustle is een bijzondere podcast. Het toont het dagelijks leven in een voor de meeste mensen onzichtbare omgeving: die achter een muur. Gedetineerden van de Amerikaanse gevangenis San Quentin State Prison geven de luisteraar een inkijkje in hun leven. De afleveringen zijn thematisch ingedeeld en in deze aflevering uit 2018 komt ouderschap aan bod. Hoe kun je vanuit de gevangenis een band met je kinderen onderhouden? Drie vaders doen hun verhaal – waarvan één zijn zoon na twintig jaar voor het eerst weer spreekt.

Vad3r | De Stroom

Pepijn Lanen heeft na zijn losbandige Jeugd van Tegenwoordig-jaren het gezinsleven omarmd: hij en zijn vriendin Coco hebben inmiddels vier kinderen.In de interviewpodcast Vad3r spreekt hij met andere bekende vaders over het vaderschap. Leuk zijn de uiteenlopende gasten: naast collega-rappers waaronder Willie Wartaal, Donnie, Sef, Bokoesam en Rotjoch komt ook een andere generatie vaders aan het woord, bijvoorbeeld presentator Beau van Erven Dorens, tattoo-kunstenaar Henk Schiffmacher en schrijver Herman Koch. In het derde seizoen wordt het format wat losgelaten en schuiven ook andere gezinsleden aan.

Plotse Papa’s | VPRO

Op zijn 22e kreeg Bert Bentsink te horen dat hij een kind zou krijgen met een vrouw die hij nauwelijks kende. In deze audiodocumentaire spreekt hij, tien jaar na de geboorte van zijn dochter, met lotgenoten; andere mannen die op jonge leeftijd onbedoeld vader zijn geworden. “Het voelt soms alsof ik meerdere levens leidt,” zegt de één over het combineren van zijn studie en het vaderschap. “Je hebt toch altijd zo’n idioot in de vriendengroep, die niet oplet en dan iemand bezwangert? Nu ben ik ineens die gozer,” spreekt een ander over de schaamte die hij gevoeld heeft.

Romans over de vaderrol

Vaders zijn voer voor romans. Boekenredacteur Thomas de Veen van NRC raadt er vijf aan.

De atlas van overal | Deniz Kuypers

Zeven jaar duurde het voordat Deniz Kuypers met een nieuw boek kwam. In de autobiografische roman De atlas van overal lezen we hoe dat kwam: Kuypers werd vader. Wat veel in hem los maakt. Hij wordt overvallen door prikkelbare, onvoorspelbare buien die hem aan het gedrag van zijn eigen vader doen denken. Een gefrustreerde immigrant uit Turkije, die zijn vrouw en kinderen kleineerde en losse handje had. Kuypers’ eigen gedrag valt in het niet hierbij, maar als angst toch op zijn vader te gaan lijken, besluit hij zijn vader te gaan zoeken. Om hem én zichzelf te vinden.

Een goede moeder | Jan van Mersbergen

In Een goede moeder is de moeder misschien de verteller, maar het draait om het verhaal van de vader. Een vader die zijn vrouw verliet voor een nieuw gezin en hun dochter meenam. Want moeder Anja kampt met moeilijk te diagnosticeren klachten, mentaal en ook fysiek. Een verhaal over onmacht, loeispannend verteld en tot nadenken stemmend. Want waar stopt (eigen) verantwoordelijkheid en begint zorg, en andersom?

De duiker | Mathijs Deen

„Het vaderschap zou voor iedereen een probleem moeten zijn”, zo luidt een zin in De duiker van Mathijs Deen, waarin rechercheur Liewe Cupido een moord op de Waddenzee onderzoekt. Maar de roman gaat uiteindelijk vooral over familiebanden – Liewe verloor ooit zijn vader op zee – en over sluimerende (wraak)gevoelens.

Vaders die rouwen | Carmien Michels

De vaders hebben het zwaar in de verhalenbundel van Carmien Michels. Het zijn slampampers, wier rol in het leven van hun kinderen vooral ‘afwezig en onbezield’ is. Maar toch zet ze de mannen neer met compassie. Bovendien gebeurt er telkens heerlijk veel. Een boek vol verteldurf, onvoorspelbaarheid en beklijvende ervaringen.

Tussentijds | Peter Zantingh

„Het wordt makkelijker om in de toekomst te geloven als je die elke ochtend uit bed haalt”, stelt jonge vader Robin in de roman Tussentijds. Hoe doe je dat, een kind opvoeden in tijden van klimaatcrisis? En moet je dat wel willen? De sprankelende en ingenieuze vierde roman van Peter Zantingh gaat over de beperkte grip van een vader (en de mens in het algemeen) op het leven.

Non-fictieboeken over vaderschap

Twee boeken over de zoektocht naar je vader, een zoektocht naar jezelf én een graphic novel over de band tussen vader en zoon: boekenredacteur Thomas de Veen van NRC tipt vier non-fictieboeken.

Vlieglessen | Charlie Gilmour

In een ontroerend memoir schrijft Charlie Gilmour over zijn jeugd met excentrieke vader, dichter Heathcote Williams – een man die zichzelf verwaarloosde op een landgoed en volkomen ongeschikt was voor het vaderschap. Maar hij lijkt meer op zijn vader dan hij denkt. In het archief van zijn vader ontdekt hij overeenkomsten: dezelfde bezetenheid, manische uitzinnigheid en vooral de angst voor een familieleven. Lukt het Gilmour wél om het vaderschap te omarmen?

Naar Texas en terug | Jeroen en Boris de Leijer

Jeroen de Leijer en zijn zoon Boris zijn uit elkaar gegroeid. Boris vult zijn dagen in bed en doet niet veel meer dan gamen en Netflixen. Vader Jeroen zit beneden en tekent de hele dag. Om dit te doorbreken gaan de twee mannen op reis naar Amerika. De Leijer maakte er de graphic novel Naar Texas en terug over. Je verwacht dat de twee introverte types dichter tot elkaar komen, maar helaas. Maakt dat het boek saai? Allerminst. Het is juist boeiend om de twee mannen zo te zien ploeteren.

De kampschilders | Jan Brokken

Hoe kwam zijn vader aan die littekens op zijn rug? Jan Brokken vroeg het zich al als jongetje af, maar wist het niet. Wat hij wel wist: zijn vader leed aan het kampsyndroom, door zijn tijd in het kamp op Celebes. “Hij koos voor een bril met een dik, donker montuur en lichtgetinte glazen, en raakte steeds meer in zichzelf opgesloten. Ik heb mijn vader nooit over zijn oorlog horen vertellen”, schrijft Brokken in De kampschilders. Met het boek levert hij een knappe prestatie: hij vertelt het verhaal dat zijn vader niet vertellen kon.

Babah Tarawally | De getemde man

Wat betekent het om man te zijn? Dat vraagt Babah Tarawally zich af in zijn boek De getemde man. Zelf is hij opgegroeid met een vader met drie vrouwen en een grootvader met twaalf vrouwen. Maar vergeleken met de dominante positie van de man in Sierra Leone, lijkt man-zijn in Nederland niets voor te stellen. Wie, wat is hij nu nog? Een schaamteloos eerlijk boek.